Vì nó khắc phục được tình trạng “vừa đá bóng, vừa thổi còi” của các trung tâm y tế huyện, thị, thành phố trước đây. Nhưng qua thực tế thực hiện đã bắt đầu nảy sinh những bất cập.

Theo Nghị định số 14/2008/NĐ-CP về sắp xếp tổ chức bộ máy các cơ quan hành chính cấp huyện và Thông tư liên Bộ Y tế – Nội vụ số 03/2008/TTLB-BYT-BNV ngày 25/4/2008 hướng dẫn chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của sở y tế, phòng y tế thuộc UBND cấp tỉnh, cấp huyện đã nêu rõ: phòng y tế là cơ quan chuyên môn thuộc UBND huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh có chức năng tham mưu giúp UBND cấp huyện thực hiện chức năng quản lý nhà nước về y tế trên địa bàn huyện. Phòng y tế chịu sự chỉ đạo, quản lý về tổ chức, biên chế và hoạt động của UBND cấp huyện; đồng thời chịu sự chỉ đạo, hướng dẫn, kiểm tra, thanh tra về chuyên môn, nghiệp vụ của sở y tế.

Cũng theo Nghị định này, phòng y tế huyện có nhiệm vụ cụ thể: trình UBND dự thảo các quyết định, chỉ thị, qui hoạch, kế hoạch dài hạn, 5 năm; đề án, chương trình phát triển y tế, cải cách hành chính, xã hội hóa trong lĩnh vực y tế trên địa bàn huyện; giúp UBND cấp huyện, thẩm định các điều kiện hành nghề y tế trên địa bàn huyện theo qui định của pháp luật và theo phân cấp của UBND cấp tỉnh; kiểm tra, thanh tra việc tổ chức thực hiện các văn bản qui phạm pháp luật, chính sách, kế hoạch, đề án, chương trình, dự án và hoạt động đối với các cơ sở cung cấp dịch vụ về y tế trên địa bàn huyện...

Kể từ khi tách ra từ một “mẹ” là trung tâm y tế, hiện nay các huyện thị, thành phố có 4 đơn vị y tế gồm: bệnh viện đa khoa khoa, trung tâm y tế, trung tâm dân số – KHHGĐ huyện là các đơn vị sự nghiệp thuộc sở y tế; còn phòng y tế tham mưu cho UBND cấp huyện về công tác y tế trên địa bàn. Chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của phòng y tế đã rõ nhưng thực tế hiện nay chức năng quản lý y tế đang xảy ra hiện tượng chồng chéo kém hiệu quả.

Nơi đón tiếp bệnh nhân đến khám và điều trị của bệnh viện Đa khoa Hữu Nghị 103 (thành phố Yên Bái).

Phòng y tế không thực hiện được chức năng quản lý nhà nước về y tế trên địa bàn mà mới chỉ thực hiện được cơ chế phối hợp hoạt động giữa phòng y tế, trung tâm y tế và bệnh viện đa khoa cùng cấp chứ không điều hành được vì đều là đơn vị ngang cấp. Hiện nay, các phòng y tế đang trong tình trạng các đơn vị ngang cấp không báo cáo, hoặc lúc báo cáo lúc không vì không có trách nhiệm ràng buộc; đồng thời từ trước tới nay cũng chưa có qui chế phối hợp nào để cùng thực hiện.

Bên cạnh đó, hiện nay chế độ ưu đãi đối với  cán bộ các phòng y tế cấp huyện chưa phù hợp. Có thể ví dụ, hiện nay tại các trung tâm y tế, bệnh viện đa khoa cùng cấp, giám đốc được hưởng phụ cấp 0,7% trong khi trưởng phòng y tế huyện chỉ được hưởng phụ cấp 0,3%, bằng phụ cấp chức vụ một phó khoa của bệnh viện đa khoa và trung tâm y tế. Cán bộ trung tâm y tế, bệnh viện đa khoa huyện có phụ cấp ưu đãi nghề nghiệp từ 20 - 40%; ngoài ra còn được hưởng các phụ cấp khác như độc hại, lưu động, trực... trong khi phòng y tế không có gì.

 Không những vậy, định mức cấp cho các phòng y tế chưa đảm bảo so với thực tiễn; phương tiện hoạt động không có; cấp ủy, chính quyền ở nhiều nơi thiếu sự quan tâm. Những nguyên nhân trên đã khiến nhiều cán bộ phòng y tế chuyển sang làm công tác khác dẫn tới tình trạng thiếu cán bộ, đặc biệt là cán bộ quản lý phòng ở một số huyện. Cán bộ các phòng y tế đã thiếu lại yếu, không có chuyên môn cao và sâu, nên đã không thực hiện được chức năng quản lý nhà nước ở nhiều lĩnh vực. 

Những bất cập trên đã dẫn tới buông lỏng quản lý về y tế tại các huyện, thị, thành phố, ảnh hưởng không nhỏ đến các hoạt động quản lý, kiểm tra, giám sát...về y tế của tỉnh. Đã đến lúc không thể xem nhẹ, cần phải đi vào chấn chỉnh công tác quản lý nhà nước về y tế tại các huyện, thị, thành phố. Trước hết, Sở Y tế Yên Bái cần sớm xây dựng dự thảo qui chế phối hợp giữa Sở Y tế và UBND cấp huyện, về công tác quản lý nhà nước trên lĩnh vực y tế, để UBND tỉnh thông qua và ban hành.

Các huyện, thị, thành phố tăng cường phát huy vai trò hoạt động của ban bảo vệ và chăm sóc sức khỏe nhân dân; trước mắt tập trung ngay vào việc củng cố kiện toàn các phòng y tế; bố trí cho các phòng những cán bộ có năng lực, kinh nghiệm, uy tín trong quản lý, điều hành các chương trình và hoạt động y tế. Phòng y tế phải có cán bộ chuyên quản ở từng lĩnh vực như: dự phòng, điều trị, vệ sinh an toàn thực phẩm, y dược tư nhân... Đồng thời, các huyện, thị, thành phố phối hợp chặt chẽ với Sở Y tế xây dựng qui chế phối hợp quản lý nhà nước về lĩnh vực y tế; chỉ đạo các đơn vị y tế trên địa bàn thực hiện tốt việc tham mưu cũng như báo cáo định kỳ, thường xuyên... 

Tuy nhiên, đó cũng chỉ là những giải pháp tình thế, vì bất cập này không chỉ riêng Yên Bái. Do vậy, các sở y tế cần nêu những bất cập trên với Bộ Y tế cũng như các Bộ, ngành liên quan nghiên cứu trình Chính phủ điều chỉnh, bổ sung thêm những quyền năng cần thiết vào thông tư liên tịch, đồng thời có chính sách đầu tư nhân vật lực cùng chế độ đãi ngộ thích đáng thu hút cán bộ. Có vậy, các phòng y tế huyện, thị, thành phố mới thực sự phát huy hiệu quả quản lý nhà nước về y tế ở cơ sở.

Minh Đức