Đến nay, số bệnh nhân lao đã giảm phù hợp với xu hướng dịch tễ trong nước và toàn cầu. Song, do tác động của đại dịch HIV/AIDS, đói nghèo và bệnh lao kháng thuốc đã và đang gây không ít khó khăn cho công tác phòng, chống lao trên địa bàn tỉnh nói riêng và cả nước nói chung.

Bệnh lao là một bệnh nguy hiểm lây truyền qua đường hô hấp và có tỷ lệ tử vong cao. Theo báo cáo của Tổ chức Y tế Thế giới do sự bùng nổ của đại dịch HIV/AIDS đã làm cho số bệnh nhân lao ở các nước gia tăng ít nhất là 30%.

Việt Nam là nước đứng thứ 12 trong tổng số 22 nước có tỷ lệ bệnh nhân nhiễm lao cao trên toàn cầu, với tỷ lệ 220 người mắc lao/1.000 dân. Điều đáng lo ngại là 70% đối tượng mắc lao đang trong độ tuổi lao động làm ảnh hưởng đến đời sống thu nhập của nhân dân và chỉ số phát triển của con người.

Theo các chuyên gia nghiên cứu về kinh tế - y tế cho thấy, một người khi bị mắc lao sẽ mất đi 3 - 4 tháng lao động/năm và làm giảm đi từ 20 - 30% thu nhập bình quân của gia đình.

Đáng quan tâm là 95% số bệnh nhân lao và 98% số người chết do lao lại tập trung ở các nước có thu nhập vừa và thấp. Đặc biệt, số bệnh nhân lao đồng nhiễm HIV/AIDS hàng năm đang gia tăng ở mức báo động.

Hiện nay, tỷ lệ bệnh nhân lao đồng nhiễm HIV/AIDS trung bình của toàn quốc chiếm 5%, nhưng ở Yên Bái đã lên tới 10,6%, cao hơn mặt bằng chung toàn quốc 5,6%.  Mặc dù khoa học đã phát triển đã có vác-xin phòng, chống, điều trị bệnh lao, song nhân loại vẫn đang phải đối mặt với những khó khăn, thách thức của căn bệnh nguy hiểm này.

Một thực tế cho thấy trong cộng đồng vẫn có không ít người nhận thức hạn chế về căn bệnh lao và đang có tư tưởng lơ là chủ quan, do vậy bệnh lao sẽ có nguy cơ quay trở lại và trở thành dịch bệnh rất nguy hiểm cho cả cộng đồng.

Năm 2011, Chương trình Phòng, chống lao quốc gia đã quyết định lấy thông điệp: "Cần đổi mới hành động để tiến tới thanh toán bệnh lao ở Việt Nam” .

Bác sỹ  Trần Văn Thu - Giám đốc Trung tâm Phòng chống Bệnh xã hội tỉnh cho biết: Thực hiện Chương trình Phòng, chống lao quốc gia, ngành y tế đã chỉ đạo Trung tâm Phòng, chống bệnh xã hội tỉnh phối hợp với các cơ sở y tế trong trong ngành, triển khai thực hiện có hiệu quả các yêu cầu của Chương trình Phòng, chống lao quốc gia đặt ra.

Trung bình mỗi năm các cơ sở y tế của ngành tổ chức khám lao cho trên 13.000 lượt người và lấy mẫu đờm đưa vào xét nghiệm tìm vi khuẩn lao từ 17.000 đến 20.000 lam đờm/ năm.

Tất cả các bệnh nhân lao phát hiện đều được đưa vào quản lý và cấp thuốc điều trị miễn phí trong thời gian 8 tháng, trong đó có 2 tháng điều trị tấn công ở các cơ sở y tế và 6 tháng điều trị duy trì ở cộng đồng.

10 năm trở lại đây, mỗi năm các y bác sỹ của ngành quản lý điều trị cho từ 700 cho đến 1.000 bệnh nhân lao/năm, trong đó có  trên 60% bệnh nhân lao phổi và 75% ở độ tuổi lao động, tỷ lệ điều trị khỏi bệnh đạt từ 85 - 95%.

Nhờ làm tốt công tác phát hiện, quản lý và điều trị nên các cơ sở y tế đã khống chế được sự gia tăng của bệnh lao trên địa bàn, nhất là bệnh lao phổi có nguồn lây chính đã có chiều hướng giảm. Nếu như năm 2002, tỷ lệ bệnh nhân lao phổi chiếm 80 bệnh nhân/1.000 dân, thì đến năm 2010 giảm xuống còn 41%.

Trong năm 2010, các cơ sở y tế của ngành đã tổ chức khám lao cho gần 5.300 người, lấy 15.200 lam đờm để xét nghiệm tìm vi khuẩn lao, phát hiện mới 283 bệnh nhân, đưa  tổng số bệnh nhân lao trên địa bàn vào quản lý điều trị là 611 bệnh nhân, trong đó có 306 bệnh nhân lao phổi dương tính, còn lại là trên 300 bệnh nhân  lao phổi âm tính và lao ngoài phổi.

Các cơ sở y tế trong tỉnh đã điều trị khỏi bệnh cho 154 bệnh nhân lao phổi dương tính, hoàn thành điều trị 159 bệnh nhân, đạt 96,4%...

Bên cạnh những kết quả đạt được, công tác phòng, chống lao từ tuyến tỉnh tới tuyến y tế cơ sở trên địa bàn tỉnh vẫn đang gặp phải không ít khó khăn, bất cập cần  được quan tâm, đó là: tỷ lệ bệnh nhân lao kháng thuốc, điều trị thất bại và tử vong còn cao.  Năm 2010, số bệnh nhân lao bị tử vong là 10 người chiếm 3%, số bệnh nhân kháng thuốc tái phát là 11 người, chiếm 7,6% và có một trường hợp điều trị thất bại.

Việc khám phát hiện bệnh nhân lao mới ở tuyến dưới  tỷ lệ còn thấp; việc kiểm soát, quản lý và điều trị và bệnh nhân lao duy trì ngoài cộng đồng ở tuyến y tế cơ sở rất khó khăn, vì địa bàn rộng, giao thông đi lại khó khăn, lực lượng cán bộ làm công tác chống lao ở cơ sở ít, nhưng tỷ lệ bệnh nhân ở vùng cao, vùng sâu, vùng xa lại nhiều vừa phải lo điều trị lại vừa lao động để đảm bảo đời sống, dẫn đến nhiều bệnh nhân bỏ thuốc, điều trị không đúng y lệnh của bác sỹ gây kháng thuốc và tái phát trở lại.

Tại tuyến tỉnh, Bệnh viện Lao và Bệnh phổi được thành lập chính thức đi vào hoạt động từ tháng 1/ 2011, song nguồn nhân lực của Bệnh viện thiếu, chỉ có 30 cán bộ, y bác sỹ, trong đó chỉ có 6 bác sỹ còn lại là y sỹ và y tá; cơ sở vật chất chật hẹp và xuống cấp; quy mô giường bệnh chưa đáp ứng được yêu cầu điều trị nội trú của bệnh nhân...          

Trước những khó khăn, thách thức mới trong công tác phòng, chống bệnh lao trên địa bàn tỉnh, thời gian tới các cấp uỷ Đảng, chính quyền và ngành đoàn thể ở các địa phương trong tỉnh cần quan tâm phối hợp với ngành Y tế và Bệnh viện Lao và Bệnh phổi tỉnh tiếp tục triển khai thực hiện có hiệu quả mục tiêu của Chương trình Phòng, chống lao đặt ra, phấn đấu đến năm 2015 giảm 50% số người mắc lao so với năm 2000 và tiến tới thanh toán bệnh lao vào năm 2030.  

Trường Phong