Tuy nhiên, chỉ có 103 đơn vị có tổ chức công đoàn (CĐ) đi vào hoạt động, trong đó: 18 DN nhà nước, 76 đơn vị ngoài Nhà nước, 1 DN có vốn đầu tư nước ngoài và 8 hợp tác xã. Những con số trên cho thấy, bức tranh toàn cảnh về hoạt động của tổ chức CĐ trong các DN còn nhiều khó khăn và việc thành lập CĐ DN ngoài quốc doanh vẫn đang là một bài toán khó.

Từ thực trạng

Đối với các DN đã có tổ chức CĐ, CĐ cơ sở đã tổ chức triển khai thực hiện nghị quyết và các hoạt động của CĐ cấp trên với những kết quả nhất định. CĐ đã động viên người lao động (NLĐ) thi đua lao động sản xuất đạt năng suất, chất lượng, hiệu quả cao.

Tham gia vào các hội đồng, các ban chỉ đạo... của đơn vị. Tuyên truyền các chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước đến NLĐ. Đại diện cho tập thể NLĐ ký kết thỏa ước lao động tập thể theo quy định, thường xuyên quan tâm động viên NLĐ khi gặp rủi ro hay khi ốm đau, hoạn nạn... Tích cực tham gia với người sử dụng lao động về cải thiện điều kiện làm việc, giám sát các chế độ bảo hiểm, các chế độ về bảo hộ lao động... tạo niềm tin và là chỗ dựa tin cậy của NLĐ.

Ở các DN chưa có tổ chức CĐ, NLĐ không được ký thỏa ước lao động tập thể theo quy định, các chế độ về bảo hiểm, bảo hộ lao động... thường bị xâm hại. Khi có tranh chấp lao động xảy ra, NLĐ luôn phải chịu thiệt thòi vì không có tổ chức CĐ đứng ra bảo vệ. Công tác chăm lo đời sống, các hoạt động văn nghệ, thể thao... thường không được quan tâm tổ chức.

Rõ ràng, so với các DN chưa có tổ chức CĐ thì các DN đã có tổ chức này quyền lợi NLĐ luôn được đảm bảo, giá trị thương hiệu và uy tín của DN được nâng cao, giúp DN có nhiều đối tác, hấp dẫn các nhà đầu tư và NLĐ. DN thực hiện được mục tiêu kinh doanh lâu dài, bền vững, duy trì và thu hút được nguồn lao động có chất lượng cao, gắn bó với DN... Vậy tại sao nhiều DN ngoài Nhà nước hiện nay vẫn chưa thiết tha với tổ chức CĐ?

Đến nguyên nhân

Cũng phải nhận thấy rằng, hoạt động CĐ trong một số DN hiện nay còn nhiều bị động, lúng túng, đội ngũ cán bộ CĐ trong các DN hầu hết là hoạt động kiêm nhiệm, thường xuyên biến động. Vị thế của cán bộ CĐ bị lệ thuộc gần như hoàn toàn về mặt kinh tế và quản lý lao động của DN, vì họ vừa phải làm việc với cường độ cao để thực hiện tốt nhiệm vụ chuyên môn theo hợp đồng đã ký, lại vừa phải tổ chức các hoạt động CĐ, dẫn đến hoạt động còn hạn chế, kém hiệu quả.

Phần lớn các DN trong tỉnh hiện nay là các DN nhỏ và vừa, hoạt động theo thời vụ, nhận thức của một số chủ DN về tổ chức CĐ chưa đầy đủ, chỉ thấy lợi ích trước mắt mà chưa quan tâm đến lợi ích lâu dài và tính bền vững của DN.

Nhiều DN chưa có tổ chức Đảng nên việc chỉ đạo thực hiện thành lập các tổ chức đoàn thể tại DN gặp nhiều khó khăn. Luật Công đoàn, Bộ luật Lao động quy định rõ trách nhiệm của các DN đủ điều kiện thành lập tổ chức CĐ và chế tài xử phạt theo Nghị định 47/2010/NĐ - CP ngày 06/5/2010 của Chính phủ nhưng còn nhẹ, chưa đủ sức răn đe. Điều kiện giá cả thị trường, đặc biệt là vật tư, vật liệu xây dựng, xăng dầu tăng nhanh dẫn đến giá cả đầu vào tăng, khó khăn về nguồn vốn... là nguyên nhân căn bản khiến các chủ DN chưa mặn mà thành lập tổ chức CĐ trong thời điểm hiện nay.

Và giải pháp

Thời gian qua, Liên đoàn Lao động (LĐLĐ) tỉnh đã tổ chức nhiều hoạt động như: tổ chức hội nghị với lãnh đạo Thành ủy Yên Bái, Huyện ủy Yên Bình, Liên minh HTX tỉnh để bàn về công tác này. Tổ chức tết Trung thu cho con em công nhân lao động đang làm việc tại Cụm công nghiệp Đầm Hồng (nơi chưa có tổ chức CĐ), phối hợp với UBND thành phố Yên Bái, Sở Lao động, Thương binh và Xã hội tuyên truyền về tổ chức CĐ tại hội nghị các DN trên địa bàn tỉnh với trên 400 DN tham gia, phối hợp với Ban quản lý Các khu công nghiệp tuyên truyền thành lập tổ chức CĐ cho trên 60 DN. Tổ chức gặp mặt nữ doanh nhân tiêu biểu tỉnh nhân kỷ niệm ngày Quốc tế phụ nữ...

Trong năm 2010 và 6 tháng đầu năm 2011, đã vận động thành lập 34 CĐ cơ sở, trong đó có 12 CĐ cơ sở DN ngoài quốc doanh. Tuy nhiên, đó vẫn là một con số khiêm tốn so với nhiệm vụ phát triển đoàn viên và thành lập CĐ cơ sở của tổ chức CĐ tỉnh Yên Bái.

Theo ông Phạm Đức Đoàn - nguyên Chủ tịch LĐLĐ thành phố thì: thành lập CĐ DN ngoài Nhà nước không quá khó nếu có những biện pháp thích hợp như: xây dựng đề cương tuyên truyền ngắn gọn, phù hợp, có những chính sách hỗ trợ cho CĐ mới thành lập, có thể dãn thu phí CĐ 2% trong một khoảng thời gian, giúp DN vượt qua giai đoạn khó khăn, hay tạo ra một sân chơi, những cuộc giao lưu, gặp mặt để các DN trong các thành phần kinh tế được trao đổi chia sẻ kinh nghiệm. Phải tạo sự khác biệt hoàn toàn về quyền lợi vật chất, tinh thần của NLĐ, người sử dụng lao động trong các DN có tổ chức CĐ với các DN chưa có tổ chức CĐ”.

Với sự vận động của các cấp CĐ trong tỉnh, sự ủng hộ và vào cuộc của các cấp, các ngành, sự chỉ đạo sát sao của các cấp ủy Đảng, sự đồng thuận của đông đảo NLĐ, tin rằng công tác phát triển đoàn viên, thành lập CĐCS  của tỉnh Yên Bái sẽ vượt qua giai đoạn khó khăn và gặt hái được nhiều thành công.

H.H