Cách đây tròn 40 năm, tháng 12/1972, dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo trực tiếp, chặt chẽ, nhạy bén của Tỉnh uỷ, UBND tỉnh, lực lượng vũ trang (LLVT) tỉnh Yên Bái đã tích cực, chủ động làm tốt công tác tham mưu và chuẩn bị mọi mặt bảo đảm cho các lực lượng tham gia chiến đấu, phục vụ chiến đấu trong điều kiện ác liệt, hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao, góp phần cùng với quân và dân cả nước đã làm nên điều kỳ diệu: đánh bại cuộc tập kích đường không, chủ yếu bằng máy bay B.52 của đế quốc Mỹ.

LLVT tỉnh đã chủ động phối hợp chặt chẽ với các ban, ngành, đoàn thể làm tham mưu cho cấp uỷ, chính quyền địa phương lãnh đạo, chỉ đạo nhiệm vụ chuẩn bị chiến đấu; đẩy mạnh công tác giáo dục, tuyên truyền cho các tầng lớp nhân dân thực hiện nhiệm vụ thời chiến, tổ chức triệt để sơ tán nhân dân ở các khu vực mục tiêu trọng điểm, kiểm tra chặt chẽ, nghiêm túc công tác phòng không và công tác sẵn sàng chiến đấu (SSCĐ).

Phát huy vai trò của các cấp, các ngành động viên nhân dân và các lực lượng tham gia 1.200.000 ngày công đào 77.244 hầm, 25.937m giao thông hào cho việc phòng tránh, đánh trả không quân của địch, tham mưu cho tỉnh chỉ đạo chặt chẽ công tác phát triển vận tải bằng đường thuỷ và đường bộ giữ vững mạch máu giao thông.

Trong năm 1972, toàn tỉnh đã vận chuyển 204.230 tấn hàng. Các cấp, các ngành đã làm tốt công tác vận động thanh niên tình nguyện tòng quân, tổ chức các đội nuôi dưỡng anh em bảo đảm đủ sức khoẻ nhập ngũ, cử cán bộ xuống bàn bạc với các hợp tác xã, chi đoàn thanh niên, hội phụ nữ tạo điều kiện giúp đỡ các gia đình bộ đội gặp khó khăn, phát huy vai trò của già làng, trưởng bản, người có uy tín trong đồng bào dân tộc đến từng nhà vận động thanh niên nhập ngũ. Tỉnh thành lập tiểu đoàn 165 pháo cao xạ 37 ly và Trung đoàn 254 pháo cao xạ, trực tiếp bảo vệ Nhà máy Thuỷ điện Thác Bà.

Các trận địa hoả lực của lực lượng dân quân, tự vệ (DQTV), trận địa phòng không của bộ đội địa phương kết hợp với lực lượng phòng không của bộ đội chủ lực đã hình thành trận địa phòng không nhiều tầng, rộng khắp.

Thực hiện khẩu hiểu “Tay cày tay súng”, “Tay búa tay súng”, lực lượng DQTV các nhà máy, xí nghiệp và các hợp tác xã đã phát huy tinh thần vừa hăng hái lao động sản xuất, vừa SSCĐ cao. Nhờ các biện pháp phát triển kinh tế thời chiến hợp lý, nên sản xuất của tỉnh vẫn được duy trì và giữ vững, tổng sản lượng lương thực năm 1972 đạt 83.531 tấn, giá trị công nghiệp, thủ công nghiệp đạt trên 20 triệu đồng, thu mua lương thực đạt 11.313 tấn, nông sản, thực phẩm được trên 2.759.000 đồng, góp phần từng bước ổn định đời sống nhân dân, tăng tiềm lực quốc phòng và bảo đảm cho các hoạt động thời chiến.

LLVT tập trung nâng cao chất lượng huấn luyện, bổ sung, điều chỉnh phương án chiến đấu từ tỉnh đến cơ sở, huấn luyện cho lực lượng phòng không về thứ tự thao tác của xạ thủ, kỹ thuật, chiến thuật, hiệp đồng trong chiến đấu, cách xác định mục tiêu để tìm mục tiêu bắn máy bay địch bay ban đêm, đồng thời, bồi dưỡng cho lực lượng cứu thương trong hệ thống trường học, hướng dẫn nhân dân cách ngụy trang, phòng tránh, sơ tán người, phương tiện, khí tài ra khỏi các vùng trọng điểm; bảo đảm công tác hậu cần cho các lực lượng tham gia chiến đấu và phục vụ chiến đấu, sẵn sàng tiếp tế, chi viện cho các đơn vị chủ lực trên địa bàn.

Ngày 12/5/1972, 8 máy bay F4 đánh phá khu vực Cầu Bùn, Bảo Hà mở đầu đợt đánh phá thứ hai vào tỉnh Yên Bái. Dân quân xã Bảo Hà và Đại đội 36 đã kịp thời nổ súng đánh trả ngoan cường các đợt oanh kích của địch. Ngày 24/6/1972, dân quân xã Mường Do (Phù Yên) anh dũng chiến đấu, bắn rơi tại chỗ một máy bay F.111, bắt sống giặc lái Mỹ. Ngày 6/9/1972, địch sử dụng máy bay F4 triển khai 44 lần đánh vào Sân bay Yên Bái và khu vực phụ cận.

Các đơn vị pháo phòng không bảo vệ sân bay đã nêu cao tinh thần cảnh giác, ý chí chiến đấu cao. Sau mỗi lần địch đánh phá, hàng nghìn bộ đội, DQTV và nhân dân được huy động cứu chữa sân bay, đường băng. Các trận địa phòng không đã bắn rơi một máy bay F4 và làm hư hại nhiều máy bay khác.

Sau trận chiến đấu, các đơn vị tiến hành rút kinh nghiệm, kịp thời di chuyển trận địa, bảo đảm bí mật cho trận đánh tiếp sau. Đồng thời huy động các phương tiện cơ giới mở đường, vận chuyển đạn, giúp bộ đội kéo pháo vào trận địa. Ngày 12/9/1972, 35 máy bay F4 đánh phá cầu Nga Quán, phá hủy hệ thống thông tin liên lạc ở khu phụ cận, cắt đứt đường thông tin liên lạc trên tuyến đường sắt Yên Bái đi Lào Cai.

Tự vệ Nhà máy Z1 đã kiên cường chiến đấu bắn rơi một máy bay F4. Phát huy truyền thống "Nhằm thẳng quân thù mà bắn", sau hơn 3 tháng thành lập, Đại đội 2, Trung đoàn 254 đã nêu cao tinh thần cảnh giác, anh dũng chiến đấu bắn rơi một máy bay trinh sát không người lái bay vào trinh sát khu vực Nhà máy Thủy điện Thác Bà và bắn rơi tại chỗ chiếc máy bay F.111E. Chiến công bắn rơi máy bay của Đại đội 2 đã cổ vũ động viên cán bộ, chiến sỹ Trung đoàn 254 quyết tâm chiến đấu, giết giặc lập công.

Bằng việc tổ chức, bố trí, sử dụng lực lượng phù hợp, có sự phối hợp, hiệp đồng chặt chẽ, phát huy khả năng, sức mạnh tổng hợp của các lực lượng; đoàn kết, kiên cường, anh dũng chiến đấu và phục vụ chiến đấu, quân, dân Yên Bái đã bắn rơi 15 máy bay Mỹ, góp phần vào chiến công chung của quân và dân miền Bắc, làm nên chiến thắng "Hà Nội - Điện Biên Phủ trên không" năm 1972.

huấn luyện khẩu đội súng máy phòng không 12,7mm thực hành chiến đấu. (Ảnh: Thanh Năm)

Phát huy truyền thống đơn vị Anh hùng LLVT nhân dân và những bài học từ Chiến dịch "Hà Nội - Điện Biên Phủ trên không", cũng như quá trình xây dựng, chiến đấu và trưởng thành, LLVT tỉnh luôn chủ động làm tốt công tác tham mưu cho cấp uỷ, chính quyền địa phương lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện có hiệu quả các nhiệm vụ quốc phòng, quân sự địa phương; không ngừng xây dựng, nâng cao chất lượng tổng hợp và khả năng SSCĐ của LLVT tỉnh, vững mạnh về chính trị, tư tưởng và tổ chức, sẵn sàng nhận và hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao.

Tiếp tục đổi mới và nâng cao chất lượng công tác huấn luyện, luyện tập, diễn tập bảo đảm sát thực tế chiến đấu và tình hình địa phương, phối hợp chặt chẽ với các lực lượng tích cực đấu tranh phòng, chống tội phạm, tham gia phòng, chống và khắc phục hậu quả thiên tai xảy ra trên địa bàn; đẩy mạnh thực hiện phong trào thi đua quyết thắng của LLVT gắn với các phong trào thi đua yêu nước ở địa phương.

Đồng thời tham gia hiệu quả công tác vận động quần chúng, xây dựng cơ sở chính trị địa bàn vững mạnh, góp phần xây dựng nền quốc phòng toàn dân vững mạnh, xây dựng khu vực phòng thủ ngày càng vững chắc, giữ vững ổn định chính trị, tạo điều kiện thuận lợi để kinh tế, xã hội địa phương phát triển.

Đại tá Nguyễn Ngọc Thái - Chủ nhiệm Chính trị - Bộ CHQS tỉnh