Được chứng kiến anh Vàng A Khua giúp anh Giàng A Tư - thôn Giàng A,  xã Suối Giàng phát triển kinh tế, làm nương, trồng ngô, thu sắn, ít ai có thể hình dung được chỉ cách đây hơn một năm về trước, mâu thuẫn của hai anh đã trở thành tâm điểm của thôn, của địa phương.

Sự việc được bắt nguồn từ 2.000 m2 đất canh tác - của hồi môn do bố mẹ vợ anh Khua để lại. Khi anh Khua đi học, bố mẹ vợ anh đã mượn lại mảnh đất trên sản xuất kiếm thêm thu nhập, trang trải cuộc sống. Khi ông bà qua đời, em cậu anh Khua là Giàng A Tư tiếp tục canh tác và không có ý định trả lại để gia đình Khua sử dụng.

Sau nhiều lần giải thích không thành, mâu thuẫn ngày càng nảy sinh, nhiều lần tranh cãi kéo dài, không có cách giải quyết chính là nguyên nhân của lá đơn tố cáo gửi lên UBND xã Suối Giàng. Sự vào cuộc của tổ hòa giải cơ sở cùng những lời giải thích thấu tình đạt lý đã giúp hai anh nhận rõ lỗi sai của mình, tự thỏa thuận, thống nhất, giải quyết mâu thuẫn kịp thời. Anh Vàng A Khua chia sẻ: "Nếu không có tổ hòa giải, không biết đến bao giờ chúng tôi mới làm lành với nhau. Bây giờ tôi và Tư lại thành anh em tốt rồi, thường xuyên giúp nhau việc lớn nữa đấy".

Ông Sổng A Nủ - Chủ tịch UBND xã Suối Giàng cho biết: "Từ năm 2010 trở về trước, mỗi năm trên địa bàn xã xảy ra từ 25 đến 30 vụ việc phát sinh. Có những vụ việc ban đầu chỉ là mâu thuẫn, xích mích nhỏ nhưng do không được giải quyết kịp thời đã trở nên phức tạp và có đơn thư khiếu kiện vượt cấp".

Các vụ việc chủ yếu liên quan đến tranh chấp đất sản xuất, tranh chấp nguồn nước và mâu thuẫn gia đình. Nguyên nhân là do nhận thức của người dân còn nhiều hạn chế, nhiều hộ gia đình sử dụng chung nguồn nước, mốc giới phân chia đất sản xuất giữa các hộ dân không có…. Trước tình trạng trên, xã Suối Giàng đã kiện toàn lại tổ hòa giải tại các thôn, bản và phân công nhiệm vụ cụ thể cho 12 thành viên tổ hòa giải xã, tăng cường công tác giáo dục, phổ biến pháp luật cho người dân, lồng ghép trong các buổi họp thôn, tuyên truyền trên hệ thống loa truyền thanh cơ sở… để nâng cao nhận thức cho người dân.

Nhờ phát huy tốt công tác hòa giải tại cơ sở, từ đầu năm đến nay trên địa bàn xã chỉ xảy ra 5 vụ việc và đều được xã hòa giải thành công, giảm 7 vụ so với cùng kỳ năm trước. Đáng chú ý, từ năm 2011 trở về đây, các vụ việc không chỉ giảm đi đáng kể mà tình trạng đơn thư khiếu kiện vượt cấp, đông người ở Suối Giàng đã được giải quyết dứt điểm. Công tác hòa giải của xã ngày càng tạo niềm tin trong nhân dân.

Một trong những kinh nghiệm của công tác hòa giải ở Suối Giàng là ngay sau khi có báo cáo về vụ việc, tổ hòa giải của xã đều xuống tận cơ sở, tìm hiểu rõ nguyên nhân, sau đó, xin ý kiến chỉ đạo của xã, tiến hành họp thảo luận, nghe ý kiến đóng góp của các thành viên để thống nhất phương án hoà giải. Trước đó, thành viên tổ hòa giải của xã gặp gỡ làm công tác tư tưởng với từng cá nhân xảy ra mâu thuẫn rồi mới tiến hành hòa giải. "Mưa dầm thấm lâu", cách giải quyết vụ việc thấu tình đạt lý nên tỷ lệ hòa giải thành ở Suối Giàng luôn đạt 100%.

Anh Vàng A Chu - tổ phó tổ hòa giải xã Suối Giàng nói: "Với đặc thù là xã vùng cao, chủ yếu là đồng bào Mông sinh sống, nhiều người dân còn không biết chữ nên các vụ việc chủ yếu được tổ hòa giải cơ sở xã Suối Giàng giải quyết theo tình cảm, ít khi giải quyết theo luật, bởi chỉ có việc giải quyết theo tình cảm thì người dân mới đồng tình ủng hộ và hạn chế được việc mâu thuẫn, xích mích gây thù oán". "Trăm cái lý không bằng tí cái tình" quả là đúng ở Suối Giàng!

Phát huy tốt hiệu quả, công tác hòa giải tại cơ sở không chỉ giúp cho xã Suối Giàng hạn chế tối đa đơn thư, khiếu kiện vượt cấp mà việc hòa giải thành các vụ việc mâu thuẫn, xích mích nhỏ ngay tại cơ sở sẽ duy trì và xây dựng mối đoàn kết trong cộng đồng dân cư.

Ngọc Thúy