Vậy là mùa mưa ở miền Bắc đã kết thúc. Những ngày nắng nóng không quay trở lại. Và gió heo may về mang theo những hạt sương mát lạnh nhè nhẹ, mơn man trong làn gió, hôn nhẹ lên từng chùm hoa cúc, khe khẽ chạm vào từng trái ngọt, làm run rẩy những lá vàng còn sót lại trên cây; trên cao những đàn chim đã bắt đầu rời tổ bay về phương Nam... Buổi tối hay sáng sớm được thong thả trên chiếc xe đạp lượn vòng quanh thành phố Yên Bái, hay đi dưới những hàng hoa sữa để một chút sương thu ngấm vào thịt da mới thấy tinh thần vô cùng sảng khoái, lòng tôi nôn nao khó tả nhớ về những kỷ niệm xa xưa...

Trong ký ức tuổi thơ tôi, gió heo may về là lời chia tay mùa thu, chuẩn bị đón một mùa đông giá lạnh. Thuở tiểu học, lứa tuổi chúng tôi đều phải tự đi bộ đến trường, nhà cách trường 3 cây số, muốn đến trường gần chúng tôi phải đi đường tắt qua những cánh đồng lúa, lội hai lần qua suối. Nhiều lần đi học về nước lũ lên, chúng tôi túm chặt vào nhau cứ thế kéo thành một hàng từ bờ này sang bờ kia...

Khổ nhất là mùa gió heo may, thời tiết thay đổi, lũ trẻ chúng tôi thường lăn ra ốm, nghỉ học một loạt, thế mà cứ khỏi là chúng tôi lại rồng rắn lội suối đến trường. Cuộc sống nghèo nhưng chúng tôi chơi với nhau rất hòa thuận, vui vẻ.  Ngoài thời gian đi học, chúng tôi còn giúp đỡ bố mẹ như tưới rau, chăn gà, lợn, lấy củi... dường như không bao giờ biết mệt mỏi.

Tuổi thơ của chúng tôi cứ dài đằng đẵng với những câu chuyện không đầu không cuối, trên trời dưới đất mà chẳng bao giờ kết thúc và con đường đến trường mãi là nhân chứng của những trò chơi ngây thơ như ô quan, lò cò, trốn tìm, nhảy dây, đánh chuyền... Cứ mùa nọ nối mùa kia, chúng tôi đi dưới những hàng xà cừ, những bụi tre râm mát và chỉ khi nghe tiếng trống trường báo hiệu giờ truy bài thì cả bọn mới cắm đầu chạy...

Mùa gió heo may về là nỗi sợ ám ảnh chúng tôi, nó làm chúng tôi rét run, tím ngắt, da và tóc trở nên khô hơn, bờ môi và đôi gót chân nứt nẻ... bởi khi ấy lũ trẻ chúng tôi làm gì có áo khoác nhẹ, khăn voan quàng cổ, tất đeo chân, cả giày nữa, mà  cả năm chỉ có duy nhất một đôi dép cao su, hai bộ quần áo đi học và một chiếc mũ nan, chỉ khi nào mùa đông đến thực sự may ra mới có chiếc áo bông khoác lên người...

Mùa heo may, thời tiết nhanh tối, bọn trẻ chúng tôi vẫn cứ hồn nhiên la cà dọc đường từ trường về và chỉ đến khi trời nhập nhoạng tối thì các cuộc chơi mới chấm dứt. Chúng tôi trở về nhà bên mâm cơm chiều đạm bạc dưới ánh sáng vàng vọt của ngọn đèn dầu. Người lớn nói chuyện công việc cơ quan làm kế hoạch ba, rồi bố quay sang bện chổi chít, bóc lạc thuê; mẹ giặt quần áo, nấu cám lợn. Chúng tôi ăn xong thì đem bài ra học. Khi chúng tôi đã vào giường ngủ thì cái lạnh cũng len lỏi theo vào. Những ảo ảnh của bóng đêm qua ngọn đèn dầu làm chúng tôi sợ hãi, tưởng tượng đó là bóng ma của những người cổ xưa nhìn mình. Nhưng chỉ chừng ít thời gian, chúng tôi đã chìm vào giấc ngủ với mộng mị trẻ thơ.

Thời gian thấm thoắt trôi đi, con đường đến trường đó bây giờ không còn nữa. Những hàng cây xà cừ, bóng tre râm mát xưa đã thay thế bằng hàng cây có bóng dáng hiện đại. Con đường đất đỏ lầy lội, mịt mù cũng trở thành đại lộ sầm uất người, xe nườm nượp. Những cánh đồng lúa với sắc màu bốn mùa được san lấp cắt chia thành những khu đô thị mới. Dòng suối trong xanh ngày nào giờ đã bị uốn thẳng, đôi bờ đã được kè bằng bê tông xi măng cứng nhắc, không còn những bãi cát vàng xen lẫn vỏ ốc, hến.

Những đứa trẻ học tiểu học bây giờ bằng thuở chúng tôi ngày nào đã được bố mẹ đưa đi học trên những chiếc xe máy, ô tô đắt tiền với đủ các loại thời trang kiểu mới, chúng cũng được ăn ngon, ở trong những ngôi nhà đầy đủ tiện nghi và chơi những trò chơi hiện đại... Song tôi chắc rằng chúng không bao giờ có được một khoảng không bao la đầy thú vị mà tuổi thơ chúng tôi đã có.

Mùa gió heo may vẫn để lại trong ký ức tôi một trời thương cảm.                

T.T