Gánh trên vai bao tuổi đời, đã đếm bao mùa xuân qua và ăn bao cái tết của thời bao cấp mới thấm thía được hương vị đủ đầy của tết xưa và tết nay; thấm thía được sự khác biệt giữa cái cũ và cái mới, cái truyền thống và hiện đại.

Còn nhớ rõ lắm, mỗi độ cây đào góc sân trút lá, bà lại thủng thẳng nhắc mẹ "Lại tết rồi". Thuở ấy, tôi nào đâu có hiểu được cái tâm trạng mừng - lo của bà của mẹ. Chỉ biết tết là vui, là được ăn ngon - những món ngon mà ngày thường hiếm có. Ấy là bánh chưng, là thịt mỡ, là giò xào, là chả nem, là những củ hành trắng muốt mẹ muối cùng vại dưa cải vàng ruộm; được mời xông đất lấy lộc, được người lớn lì xì mừng tuổi, bảo sao con trẻ không vui…

Tết - thế là lại qua một năm đầu tắt mặt tối, qua một năm giật gấu vá vai chắt chịu gom góp lo cho tổ ấm; lại thêm một năm mới bộn bề lo toan thiếu - đủ của cha của mẹ. Dường như cái thiếu thốn về vật chất của tết thuở ấy được đắp bù bằng sự giàu có về tinh thần. Chẳng nhà nào tết lại không thay đôi câu đối mới; răm ba bức tranh Đông Hồ; đào mai, hoa thật hoa giả sặc sỡ sắc màu… cho tết nhà thêm sang.

Nhớ lắm đêm cuối năm, mắt cay xè  trực nồi bánh chưng chờ mẹ vớt. Nhớ hương thơm nồi nước lá mùi già mẹ đun cả nhà tắm gội; bữa cơm đoàn tụ tất niên ấm áp yêu thương bên gia đình. Nhớ phút giao thừa thiêng liêng, cha thắp nén hương trầm dâng cúng tổ tiên cặp bánh chưng với con gà trống mào cờ béo vàng ngậm bông hồng đỏ thắm, gửi gắm bao ước vọng của một năm mới đủ đầy.

Nhớ đến quắt quay những cái tết thiếu thốn miếng ăn mà dư thừa tinh thần nhường cơm sẻ áo thời kỳ cả dân tộc gồng mình khắc phục hậu quả chiến tranh. Nhớ tết nao không còn tem phiếu, mẹ chạy cái ăn cha lo cái mặc để có công cuộc đổi mới đất nước thành công, để có tết nay đủ đầy no ấm...

Nhớ tết xưa để không quên những thăng trầm của dân tộc, không quên nhắc nhớ cháu con những chắt chiu tần tảo của tổ tiên mình để sống xứng với câu lành -  sạch, rách - thơm. Vẫn biết xuân - thu nhị kỳ, tiết đông tàn, xuân tới của đất trời là bất di bất dịch. Vẫn biết chẳng ai muốn quay về sống lại với cái thời xa lắc xa lơ đầy khốn khó ấy nhưng sao vẫn thấy chênh chao nhớ hương vị tết xưa.

Nhịp sống hôm nay đã mang lại cho nhiều gia đình sự đủ đầy, dư giả. Câu cửa miệng xưa chất chứa bao lo âu khi tết đến xuân về chỉ còn trong tâm thức của những người già ưu hoài cổ. Họa có chăng cũng chỉ là đôi chút băn khoăn của những gia đình thiếu - đủ nhất thời. Cái quan niệm ăn tết ngày xưa giờ đã chuyển thành chơi tết. Không còn lo đói cái ăn, thiếu cái mặc, người ta băn khoăn lo sao để con trẻ được vui, được chơi, được tận hưởng không khí và những dư vị riêng có của tết cổ truyền dân tộc.

Thèm nghe tiếng lợn kêu eng éc chiều cuối năm; thèm được vui vẻ quây quần trông nồi bánh chưng chờ trời sáng... nên nhà nhà chung nhau đụng con lợn sạch mổ chia; hò nhau gói bánh đun chung thay vì đi mua đi đặt, những mong giữ gìn nếp xưa, tục cũ. Để trong cái đủ đầy sung túc của cuộc sống hiện đại hôm nay giữ lại vẹn nguyên sự linh thiêng, thành kính, lưu truyền nét tinh hoa văn hóa ngàn đời của tổ tiên để lại hàm ý sâu xa ẩn trong Tết Việt.

Phạm Minh