Trong quá trình khảo sát, đoàn đã nghe phòng văn hoá và thông tin báo cáo về tình hình quản lý và tổ chức lễ hội đầu năm 2015 tại địa phương; đồng thời, khảo sát thực tế tại di tích đền Đông Cuông, đền Nhược Sơn (huyện Văn Yên); đền Hoá Cuông, đình Kỳ Can, chùa Đông Môn (huyện Trấn Yên).

Qua kết quả khảo sát cho thấy, thực hiện các văn bản chỉ đạo của trung ương và của tỉnh về công tác quản lý và tổ chức lễ hội đầu năm 2015, các cấp uỷ đảng, chính quyền ở các huyện Văn Yên và Trấn Yên đã ban hành nhiều văn bản chỉ đạo; đồng thời, kiện toàn ban tổ chức lễ hội các cấp và phân công nhiệm vụ cho các ngành thành viên.

Về tổ chức lễ hội, tính đến thời điểm khảo sát tại huyện Văn Yên đã tổ chức được 11 lễ hội, trong đó, có 1 lễ hội cấp huyện (lễ hội đền Đông Cuông) và 10 lễ hội cấp xã; huyện Trấn Yên đã tổ chức được 6 lễ hội, chủ yếu là lễ hội cấp xã. Nhìn chung, ban chỉ đạo lễ hội các cấp đã thực hiện khá tốt các quy định về tổ chức lễ hội từ việc xây dựng kế hoạch, phê duyệt nội dung, chương trình; chuẩn bị cơ sở vật chất, nhân lực, kinh phí phục vụ cho việc tổ chức lễ hội. Các hoạt động lễ hội diễn ra phong phú, đa dạng, phát huy được vai trò chủ thể, năng lực sáng tạo các giá trị văn hoá của nhân dân; giáo dục truyền thống tôn vinh người có công với dân, với nước; đáp ứng nhu cầu văn hoá tinh thần của nhân dân; tạo không khí vui tươi, lành mạnh; bảo tồn và phát huy các giá trị văn hoá truyền thống, phong tục tập quán tốt đẹp của dân tộc.

Cùng với việc tổ chức lễ hội, ban quản lý các di tích đã tổ chức nhiều hoạt động giao lưu văn hoá, văn nghệ, thể thao và các trò chơi dân gian như: ném còn, đẩy gậy, múa xoè, chọi trâu…Nhiều địa phương đã thực hiện khá tốt các quy định về thực hiện nếp sống văn minh trong sinh hoạt văn hoá, tín ngưỡng và lễ hội; quản lý chặt chẽ các hoạt động dịch vụ; thực hiện nghiêm các quy định về quản lý, lưu thông tiền tệ, vệ sinh môi trường, an ninh trật tự... Một số di tích đã thực hiện khá tốt công tác thông tin, tuyên truyền, giới thiệu các hoạt động lễ hội nên đã thu hút được đông đảo nhân dân và khách du lịch tham gia. Điển hình như lễ hội Đền Đông Cuông (Văn Yên) thu hút trên 56.000 lượt người tham dự; lễ hội Đền Phúc Ninh (Văn Yên) trên 18.000 lượt người tham dự; Hội chọi trâu xã Đông Cuông (Văn Yên) trên 21.000 người tham dự.

Tuy nhiên, một số di tích cơ sở hạ tầng xuống cấp; công tác tuyên truyền quảng bá các di tích lịch sử của lễ hội còn hạn chế nên chưa thực sự thu hút được đông đảo du khách, nhất là du khách ở các địa phương lân cận đến thăm quan. Vẫn còn một số nơi tổ chức lễ hội có biểu hiện phô trương, tốn kém, thực hiện các quy định về nếp sống văn minh trong lễ hội chưa tốt. Một số loại hình lễ hội mới phát sinh (như hội chọi trâu), nhưng công tác quản lý Nhà nước còn bất cập, dẫn đến tình trạng tổ chức lễ hội tràn lan và có biểu hiện thương mại hoá. Cá biệt có nơi tổ chức hội chọi trâu, trong điều kiện cơ sở vật chất không đảm bảo các điều kiện tối thiểu và tiềm ẩn nguy cơ gây mất an toàn.

Thông qua hoạt động khảo sát, đoàn đã đề nghị các địa phương cần tăng cường công tác quản lý Nhà nước đối với lễ hội, nhất là các lễ hội mới phát sinh (như hội chọi trâu), để đảm bảo việc tổ chức lễ hội an toàn và phù hợp với văn hoá truyền thống của địa phương; chú trọng công tác tuyên truyền nâng cao nhận thức cho nhân dân về lễ hội, để đảm bảo việc tổ chức lễ hội diễn ra trang trọng, lành mạnh, tiết kiệm, giáo dục, tôn vinh và giữ gìn các giá trị văn hoá, lịch sử truyền thống tốt đẹp, gắn việc bảo tồn các di tích với việc khai thác các tiền năng, thế mạnh của địa phương, để phát triển du lịch; tăng cường đầu tư từ ngân sách Nhà nước; đồng thời, đẩy mạnh công tác xã hội hoá, để huy động các nguồn lực đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng cho các di tích, góp phần tạo nên cảnh quan khang trang và đảm bảo tính tôn nghiêm của di tích.

Lê Thị Liêm