Gần nửa cuộc đời chú tôi là chuyên gia dạy tiếng Pháp ở nước ngoài, mỗi năm chỉ về phép hai tháng. Thời gian ngắn ngủi ấy chú tôi đi thăm gia đình, bè bạn, dù đi đâu ông cũng giành nhiều thời gian sống ở quê, dù nhà riêng ông ở Hà Nội. Mấy anh em tôi thương ông, luôn tạo điều kiện để ông được sống trong một bầu không khí gia đình ấm cúng.

Dòng họ Trần Đình chúng tôi vốn là hậu duệ của danh tướng Trần Nguyên Hãn, từ Yên Lạc lên định cư ở Hiền Lương, Hạ Hoà, Phú Thọ đến thế hệ tôi đã được bẩy đời. Con sông Hồng như dòng máu, mà muôn hạt phù sa là những hồng cầu bền bỉ thầm lặng bồi đắp nên những cánh đồng mẫu mỡ. Phía mặt trời mọc là núi Hùng sừng sững trong mây. Ngôi đền Mẹ Âu Cơ hiền từ ấm áp. Mỗi con đường nhỏ, mỗi bến sông, mỗi nếp nhà mái cọ hiền lành, hương lúa, hương chè, vị khoai đậm đà, dịu ngọt nuôi dưỡng mỗi chúng tôi khôn lớn và từ lúc nào đã trở thành những kỷ niệm không phai, di dưỡng nâng đỡ mỗi chúng tôi trên đường đời, như cuống nhau nối liền với Mẹ.

Mỗi lần về quê chú thường rủ tôi đi cùng. Bố tôi là trưởng, chú hơn tôi mười hai tuổi, gần gũi thân thiết từ nhỏ. Lần này chú đem về một camera, yêu cầu tôi quay theo một “kịch bản” của chú. Từ cánh đồng mênh mông lúa mơn mởn đang thì con gái, những thân cọ khoả lòng tay lên trời biếc, bến sông đây bồi kia lở, khu nhà xưa nơi bao thế hệ gia đình chúng tôi đã sinh ra và lớn lên; từng giọt sương ngưng sóng sánh trên lá sen tơ; từng hõm đá mòn vẹt theo thời gian; khu mộ tổ uy nghiêm thân thuộc; từng khuôn mặt gia đình, dòng họ, chú tôi xúc động lắm, dưng dưng bảo:

 - Nay mai sang bên đó, mỗi lúc nhớ quê chú sẽ mở ra xem.

Nhìn ra phía ngàn xanh, nơi một thời bố mẹ tôi cùng các cô chú đã phải lao khổ chặt nứa, mót sắn, đổ cả mồ hôi và máu để vượt cơn sóng gió khi đất nước còn khó khăn, ông trầm ngâm:

- Trong cuộc đời, chú có không ít cơ hội định cư ở nước ngoài, nhưng chú không làm điều đó. Sang năm chú sẽ về nước, dù nước bạn tha thiết giữ lại. Càng sống lâu ở nước ngoài, càng thấy quê hương đất nước máu thịt lắm cháu ạ!

Bây giờ ở quê vật chất cũng khá đầy đủ, nhưng chú tôi yêu cầu được ăn dưa sắn om cá trê, cá rô đồng kho tương, dưa kiệu. Thấy vậy cô tôi - người gắn bó cả đời với đồng ruộng, quê hương đùa:

- Chú ôn nghèo nhớ khổ đấy à? Chú tôi không trả lời, khoé mắt rưng rưng xúc động khiến tôi nao lòng.

Hôm chuẩn bị trả phép, chú tôi tất bật lựa chọn các món quà quê để đem đi, ấy vậy mà chú vẫn nhắc tôi:

- Nhớ bảo các em gói cho chú ít hạt rau giống, không được quên đâu đấy.

Tôi quên sao được khi đã từng nghe chú tâm sự:

- Chú trồng một vườn rau Việt, hàng ngày hết giờ làm việc ra vun xới, tưới tắm cho vơi nỗi nhớ.

Chuyện chỉ có thế mà mãi về sau tôi cứ hình dung chú tôi mái tóc bạc trắng đang cắm cúi giữa khu vườn mang chút hồn quê, mắt đau đáu dõi về phía trời xa nơi có luỹ tre làng gió chải tóc thề và cánh cò bay ra từ lời ru của mẹ.

 Trần Vân Hạc