Hướng tới Festival thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Thượng ngàn - 2020:
Linh thiêng đền Mẫu Đông Cuông
- Cập nhật: Thứ tư, 14/10/2020 | 4:46:30 PM
YênBái - Đền Đông Cuông tọa lạc tại thôn Bến Đền, xã Đông Cuông, huyện Văn Yên từ lâu đã nổi danh là một trong những ngôi đền linh thiêng nằm dọc sông Hồng. Đây còn là nơi thờ chính Mẫu Đệ Nhị Thượng ngàn trong tục thờ Mẫu Tam phủ của người Việt.
|
|
Giá chầu trong tín ngưỡng thờ Mẫu Thượng Ngàn tại Đền Đông Cuông.
|
Đền Đông Cuông là ngôi đền cổ nằm bên dòng sông Hồng thuộc địa phận thôn Bến Đền, xã Đông Cuông, huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái. Từ lâu đã nổi danh là một trong những ngôi đền linh thiêng nằm ven sông Hồng. Ngôi đền còn là nơi thờ chính Mẫu Đệ Nhị Thượng ngàn trong tục thờ Mẫu Tam phủ của người Việt.
Ở đền Đông Cuông, hình tượng Mẫu Thượng ngàn cai quản 81 cửa rừng có sự pha trộn, chồng lớp bởi rất nhiều truyền thuyết ở các thời đại khác nhau. Theo truyền tụng, đây vốn là một ngôi miếu nhỏ thờ thần núi, thần rừng. Ngôi miếu này trở thành đình vào thời Lê và đến triều Nguyễn thì đổi thành đền.
Theo ghi chép của Lê Quý Đôn trong "Kiến văn tiểu lục”, ngôi miếu này thờ Đông Quang công chúa nổi tiếng anh linh, giúp dân lập bản lập mường, dạy dân bách nghệ, chữa bệnh, cứu đói. Vào đời vua Lê Thái Tổ, bà được phong là Lê Mại Đại Vương, sau khi bà phù hộ cho vua Lê đánh tan giặc. Đền Đông Cuông còn có tên là đền Thần Vệ quốc theo sắc phong của triều đình Nguyễn.
Ông Nguyễn Thành Nam - Chủ tịch UBND xã Đông Cuông cho biết: "Ở đền Đông Cuông, Mẫu Thượng ngàn là bậc anh linh, quyền cao tối thượng nhưng gần gũi, bình dị trong đời sống tâm linh của người dân. Ngoài thờ Mẫu Đệ nhị Thượng ngàn, đền Đông Cuông còn thờ thần Vệ quốc - các vị thần người bản địa có công trong kháng chiến chống giặc Mông - Nguyên như: Hà Đặc, Hà Chương, Hà Bổng… là những người từng lãnh đạo nhân dân nơi đây chống giặc Mông - Nguyên, bị tử trận.”
Chia sẻ về những nét đặc sắc của quần thể di tích lịch sử cấp quốc gia đền Đông Cuông, ông Vũ Ngọc Ứng - Ủy viên Ban quản lý di tích đền Đông Cuông cho hay : "Đền Đông Cuông là cụm di tích gồm 4 điểm: Ngoài đền chính còn có miếu Cô, miếu Cậu và miếu Đức Ông tọa lạc bên hữu ngạn sông Hồng đối diện với ngôi đền chính. Đền và khu vực đền có liên quan đến đền Ngọc Tháp và Đền Hùng (Phú Thọ). Trong đền chính có cung cấm thờ 2 ngôi tượng. Sau cung Mẫu có cung Chúa, bên phải là cung Sơn Trang, bên trái thờ Trần Triều. Cấu trúc nhà đền còn có miếu Thần linh và động Sơn trang. Đây là ngôi đền cổ đến nay vẫn giữ được bản sắc dân tộc và nét văn hóa của người Tày Khao Đông Cuông”.
Đền Đông Cuông được nhiều nhà nghiên cứu văn hóa dân gian nhận định là vùng khởi nguồn của Mẫu Thượng ngàn trong hệ thống thờ Mẫu của người Việt và có vị trí cực kỳ quan trọng trong hệ thống thờ đạo Mẫu, được coi là cội nguồn của Mẫu Thượng ngàn.
Hàng năm, xuân thu nhị kỳ, cứ vào đầu năm bắt đầu từ tháng Giêng đến tháng 3 âm lịch và cuối năm vào từ tháng 8 đến hết tháng 12 âm lịch, các thanh đồng trên mọi miền đất nước thường về đền Đông Cuông để lễ Mẫu và "bắc ghế hầu Thánh".
Thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ nói chung và thờ Mẫu Thượng ngàn nói riêng trong sinh hoạt tín ngưỡng dân gian đã xuất hiện từ lâu đời ở Văn Yên, tồn tại và có sức sống lâu bền trong nhân dân, nhất là khi "Thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt” được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.
Những năm gần đây, đền Đông Cuông là điểm nhấn tâm linh tín ngưỡng của đông đảo nhân dân và du khách thập phương trong hành trình du lịch văn hóa tâm linh, nhớ về nguồn cội. Mỗi năm có tới hàng trăm ngàn lượt du khách từ khắp các tỉnh, thành trong nước hành hương tìm về đền Mẫu Đệ Nhị Thượng ngàn dâng hương kính Mẫu, vãn cảnh đền và nguyện cầu cho quốc thái dân an, cầu lộc, cầu tài, cầu bình an trong cuộc sống.
Đền Đông Cuông tọa lạc trên địa bàn thôn Bến Đền, xã Đông Cuông, huyện Văn Yên.
Thanh đồng Đào Thị Thu Huyền, Đông Anh, Hà Nội cho hay: "Trong văn hóa tín ngưỡng thì văn hóa tín ngưỡng thờ Mẫu Thượng ngàn là một trong những văn hóa tín ngưỡng rất linh thiêng. Đối với những thanh đồng đạo quan chúng tôi thì việc thờ cũng như thực hành nghi lễ hầu đồng tái hiện lại lịch sử, công lao to lớn của thánh Mẫu đã có công lao hy sinh và phát triển quốc gia, phù trì cho đất nước”.
Lễ hội đền Đông Cuông là lễ hội văn hóa tâm linh, ẩn chứa nhiều nét văn hóa độc đáo và cổ kính. Hàng năm, cứ mỗi dịp Tết đến xuân về, lễ hội đền Đông Cuông lại được tổ chức vào ngày Mão đầu tiên của năm mới với phần lễ được tổ chức tại đền Mẫu đúng với nghi thức truyền thống như: đón ông Mo về đền, lễ mổ trâu trắng tế thần, lễ rước kiệu Mẫu sang sông, lễ dâng hương.
Cùng đó, phần hội đa dạng, phong phú và mang đậm bản sắc văn hóa các dân tộc với các hoạt động văn hóa, thể thao thu hút du khách thập phương cùng tham gia như các môn thể thao dân tộc (đẩy gậy, kéo co, vật dân tộc, ném còn, đu tiên, đua thuyền...), các trò chơi dân gian, biểu diễn nghệ thuật quần chúng, trình diễn trang phục dân tộc, xe thư viện lưu động và tham quan mua sắm tại các gian hàng chợ quê và tham quan gian trưng bày báo xuân của Hội Nhà báo tỉnh Yên Bái.
Ngoài lễ hội đầu năm, đền Đông Cuông còn tổ chức 1 lễ hội cơm mới vào tháng 9 âm lịch với chương trình của Festival thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu; trình diễn trang phục thực hành tín ngưỡng đạo Mẫu; rước nước thiêng ở sông Hồng; triển lãm, trưng bày tranh, ảnh, thực hành nghi lễ thờ Mẫu; giới thiệu, quảng bá về hình ảnh, con người, sản phẩm quế Văn Yên đến du khách thập phương trong và ngoài nước như: hội chợ giới thiệu các sản phẩm quế; giới thiệu về trang phục, ẩm thực, tín ngưỡng của các dân tộc trên địa bàn huyện.
Ông Vũ Ngọc Huân - thôn Bến Đền, xã Đông Cuông chia sẻ: "Trong tâm thức của người dân nơi đây, đền Đông Cuông, Mẫu Thượng ngàn đã gắn liền với sông núi, hóa thân thành thần bản địa để nâng đỡ, che chở cho đồng bào các dân tộc trong vùng quanh năm mưa thuận gió hòa, mùa màng tươi tốt, cuộc sống an lành, hạnh phúc".
"Trên mảnh đất linh thiêng này, mỗi dịp lễ hội chúng tôi cũng như muôn dân trăm họ từ mọi miền của Tổ quốc về đây để tỏ lòng thành kính dâng lên Mẫu Đệ Nhị Thượng ngàn và các vị thần linh, các anh hùng, nghĩa sỹ phù hộ, chở che để muôn dân được ấm no, hạnh phúc” - ông Huân nói.
Để đáp ứng nhu cầu hoạt động văn hóa, tín ngưỡng của nhân dân; tri ân các bậc tiền nhân đã có công chống giặc ngoại xâm, bảo vệ đất nước, góp phần thực hiện Nghị quyết Trung ương 9, khóa XI về "xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam, đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước”, huyện Văn Yên luôn khẳng định, việc trùng tu, tôn tạo hạng mục của di tích Ðền Ðông Cuông là cần thiết và đặt biệt quan tâm với nhiều việc làm cụ thể như tiến hành tu bổ, tôn tạo các hạng mục của di tích…
Bà Lã Thị Liền - Phó chủ tịch UBND huyện Văn Yên, Trưởng ban Quản lý đền Đông Cuông cho biết: "Năm 2018 được sự nhất trí của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, UBND tỉnh Yên Bái, ngôi đền chính đã được tu bổ, tôn tạo to hơn, đẹp hơn, khang trang hơn đáp ứng được nhu cầu, nguyên vọng hành hương chiêm bái của nhân dân và du khách thập phương khi đến tham quan, lễ Mẫu.
Cùng đó là duy trì, phát huy và nâng tầm việc tổ chức các lễ hội truyền thống tại Đền Đông Cuông như: Lễ hội đầu năm ngày Mão tháng Giêng và Lễ hội cơm mới ngày Mão tháng 9 âm lịch; làm tốt công tác bảo vệ và tôn tạo môi trường tại khu vực di tích, xây dựng môi trường xã hội nhân văn.
Đặc biệt đã giữ gìn, bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể "Thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu tam phủ” đã được UNESCO công nhận tại Đền Đông Cuông. Cụ thể, năm 2017, lần đầu tiên huyện tổ chức Festival thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Thượng ngàn; dự kiến trong năm 2020, huyện tiếp tục phối hợp tổ chức Festival gắn với Lễ hội cơm mới Đền Đông Cuông".
Thời gian tổ chức Festival thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Thượng ngàn dự kiến diễn ra từ ngày 19 - 28/10/2020.
Thu Nhài - Mỹ Vân
Các tin khác
2 tác phẩm đạt giải Nhất, 7 tác phẩm đạt giải Nhì, 10 tác phẩm đạt giải Ba và 13 tác phẩm đạt giải Khuyến khích đã được trao tại Giải Báo chí toàn quốc về Phòng chống thiên tai lần thứ nhất năm 2019.
Cuộc thi và Triển lãm Ảnh nghệ thuật Việt Nam năm 2020 do Cục Mỹ thuật, Nhiếp ảnh và Triển lãm phối hợp với Hội Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Việt Nam tổ chức đã tìm được 33 tác phẩm xuất sắc để trao giải.
Ngày 12-10, Đại hội đại biểu toàn quốc nhiệm kỳ IX (2020-2025) Hội Nghệ sĩ nhiếp ảnh Việt Nam đã diễn ra trọng thể tại Hà Nội, với gần 500 đại biểu thay mặt cho hơn 1.000 hội viên thuộc 77 chi hội trên cả nước.
Tối 11-10, Lễ hội Áo dài thành phố Hồ Chí Minh lần thứ bảy năm 2020 chính thức khai mạc. Sự kiện mở đầu cho chuỗi sự kiện trong chiến dịch "Thành phố Hồ Chí Minh xin chào - Hello Ho Chi Minh City" do ngành Du lịch thành phố triển khai.
TIN MEDIA
