Từ huyện lỵ Văn Chấn, vượt qua 12 km đường đèo quanh co, du khách sẽ đến với Suối Giàng. Nằm ở độ cao 1.371 mét so với mực nước biển, cảnh quan thiên nhiên hùng vĩ, nổi bật với những cây chè cổ thụ hàng trăm năm tuổi, với những cánh rừng nguyên sinh, khí hậu trong lành, nền nhiệt độ thường thấp hơn thị xã Nghĩa Lộ từ 8 – 9 độ C, quanh năm mát mẻ, Suối Giàng được ví như Sa Pa, Đà Lạt. Lên với Suối Giàng là đến với cuộc sống của trên 350 hộ đồng bào Mông giàu truyền thống lịch sử; đến những ngôi nhà trên lưng chừng núi quanh năm mây mù bao phủ, có bếp than hồng sưởi ấm lòng người; đến tận hưởng hương vị đặc biệt của búp chè Shan tuyết và để cùng trải nghiệm với đời sống văn hoá - xã hội của người dân bản địa.

Đến với Suối Giàng, du khách được giới thiệu về lịch sử của giống chè Shan thông qua Lễ Tôn vinh cây chè cổ được diễn ra vào dịp tháng 10 hàng năm theo nghi lễ truyền thống do già làng thực hiện. Hoạt động này thể hiện giá trị và tầm quan trọng của cây chè với đời sống văn hoá, tinh thần của đồng bào Mông. Nói về cây chè Shan, những cụ già ở Suối Giàng vẫn thường kể: Đã lâu lắm rồi, nơi đây rừng núi âm u hoang sơ, sương giăng bao phủ quanh năm. Vào một buổi sáng, khi mặt trời vừa nhô ra khỏi ngọn núi bỗng xuất hiện một cô tiên từ phương Bắc bay xuống và gieo những hạt chè trên đất Suối Giàng. Đất đai mỡ màng, không khí mát mẻ đã giúp cây chè mọc lên tươi tốt, tán rộng, búp chè có tuyết trắng như sương. Trên mảnh đất này, cây chè Shan cổ luôn gắn liền với cuộc sống của người dân từ thủa khai sơn phá thạch.

Theo truyền thuyết, do chiến tranh, một nhóm người từ phương Bắc phải di cư về phương Nam, do đường xa, thiếu lương thực, nước uống, bệnh sốt rét hoành hành nên đoàn người không thể đi tiếp và dừng chân tại nới đây. Trong lúc đi tìm nước và thuốc, họ thấy một con suối rất trong chảy qua và phát hiện một loài cây rất lạ mọc xanh tốt cả một vùng, hái lấy ngọn cây ăn thấy người khoẻ khoắn, tỉnh táo, lấy lá cây về đun nước tắm và đun nước uống thì khỏi bệnh sốt. Đoàn người quyết định dừng chân định cư ở đây và đặt tên cho mảnh đất này là Suối Giàng, tức "suối của họ giàng" (giàng là tên của một dòng họ cư trú đầu tiên tại mảnh đất này). Đã bao đời nay, cây chè nuôi dưỡng tâm hồn và cuộc sống của người Mông Suối Giàng. Trong những ngày vui, ngày lễ, ngày tết, già làng trong bản, trong xã bao giờ cũng tổ chức cúng lễ cây chè cổ với mong muốn có thêm nhiều cây chè quý, có nhiều thóc ngô, mọi người không ốm đau bệnh tật, lên rừng, xuống biển đều gặp may mắn.

Lên Suối Giàng vào những dịp lễ hội, du khách không chỉ được chiêm ngưỡng những cây chè cổ thụ, được thưởng thức hương vị chè xanh mà còn được khám phá nét văn hoá đặc sắc của cộng đồng người Mông, được thưởng thức điệu múa khèn khéo léo của các chàng trai Mông với dáng vẻ khoẻ khoắn, dẻo dai như hình ảnh của cây chè Shan. Du khách còn được hoà mình vào những trò chơi dân gian như: ném pao, đẩy gậy, kéo co… để được trở về với miền quê, núi rừng Tây Bắc.

Nhằm phát huy tiềm năng về du lịch, vừa qua, tỉnh Yên Bái đã công bố quy hoạch Khu du lịch sinh thái Suối Giàng. Từ nay đến năm 2010 sẽ đầu tư xây dựng hình thành khu du lịch rộng 13 ha ở khu vực phía Bắc, đầu tư hệ thống hạ tầng kỹ thuật hoàn chỉnh để thu hút các nhà đầu tư vào xây dựng hệ thống nhà nghỉ, các công trình vui chơi giải trí. Với điều kiện khí hậu lý tưởng, Yên Bái kỳ vọng trong tương lai Suối Giàng sẽ trở thành điểm đến hấp dẫn đối với du khách thập phương, góp phần nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho nhân dân các dân tộc miền Tây Yên Bái.

Thu Thảo