Nhiều lớp truyền dạy chữ Thái cổ vùng Mường Lò đã được mở cho hàng trăm học viên tham gia, chủ yếu là đội ngũ cán bộ, đảng viên cùng các tầng lớp nhân dân, đặc biệt là thanh niên, học sinh. Thị xã đã có ban biên soạn tài liệu dạy chữ và học tiếng Thái không những cho địa phương, cho tỉnh mà còn tham gia vào biên tập khung tài liệu chữ Thái cho 7 tỉnh có cộng đồng người Thái sinh sống.

 Cũng nhiều năm qua, Nghĩa Lộ tổ chức nhiều hội thi, hội diễn nhằm tôn vinh và góp phần giữ gìn, phát triển văn hóa truyền thống, động viên, khuyến khích các nghệ nhân, diễn viên, những người am hiểu, yêu thích văn hóa dân gian như: hội thi trang phục các dân tộc, hội tết Xíp xí, lễ hội Rằm tháng Giêng, Xên bản, xên mường, sinh hoạt Hạn khuống...

Nghĩa Lộ còn quan tâm, khôi phục các làng nghề thủ công, đặc biệt là chú trọng, tạo mọi điều kiện mở các lớp truyền dạy nghề dệt vải thổ cẩm, từ đấy vừa tạo nhiều sản phẩm trang phục, đồ dùng sinh hoạt vừa giữ được nghề truyền thống. Ngoài ra thị xã còn khôi phục, bảo tồn các món ăn dân dã được khách du lịch ưa thích. Công tác đầu tư tôn tạo, bảo tồn nhà sàn truyền thống của bà con người Thái cũng được quan tâm, Thị xã xây dựng được hơn 30 nhà văn hóa khu dân cư trong đó có 19 nhà sàn văn hóa, 2 nhà sàn văn hóa bảo tồn gắn với phát triển du lịch...

Đều đặn hàng năm, thị xã tổ chức các giải thi đấu, giao hữu thể thao. Các môn thể thao dân tộc như đẩy gậy, kéo co,bắn nỏ, ném còn… được coi trọng. Việc cưới, việc tang ở khu vực nông nghiệp của đồng bào Thái đã tiếp cận tốt đời sống mới, nhiều tập tục lạc hậu trước đây đã được xóa bỏ. Việc bảo tồn, phát triển bản sắc văn hóa là những yếu tố quan trọng tạo nền móng vững chắc cho thị xã trở thành thị xã văn hóa.

Kinh nghiệm thành công bước đầu, theo ý kiến của bà Lò Thị Huân -Chủ tịch UBND thị xã thì địa phương đã đề xuất với tỉnh, Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch chọn nơi đây là 1 trong 7 huyện, thị cả nước thí điểm xây dựng đơn vị văn hóa và đã được đưa vào Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh, từ đó tranh thủ được nguồn lực đầu tư của Trung ương, của tỉnh.

Đồng thời, thị xã đã nỗ lực xây dựng thương hiệu văn hóa Mường Lò, đến nay đã thu hút được sự chú ý của du khách và nhiều nhà nghiên cứu văn hóa. Vẫn theo bà Huân, kinh nghiệm không kém phần quan trọng nữa là Nghĩa Lộ có cơ chế thoáng, ưu đãi để thu hút các nguồn đầu tư vào lĩnh vực văn hóa, làng nghề, du lịch sinh thái, nhà hàng, khách sạn và các loại hình dịch vụ khác.

Để xây dựng thành công thị xã văn hóa Nghĩa Lộ vào năm 2015 theo Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh Yên Bái, được biết thị xã đề ra một số mục tiêu, trong đó nhiệm vụ bảo tồn, phát triển văn hóa dân tộc Thái vùng Mường Lò được chú trọng.

Theo đó, sẽ đầu tư xây dựng Trung tâm hoạt động thanh thiếu nhi khu vực hồ Tuổi Trẻ, khu thể thao phường Tân An, khu Trung tâm hội nghị tại khu vực Chi nhánh Bảo tàng Nghĩa Lộ, khu vực sinh thái Mường Lò (rộng 20 ha) trên đỉnh đồi Pú Lo và khôi phục, bảo tồn một đến hai làng bản nhà sàn dân tộc Thái cùng hiện vật văn hóa truyền thống; tiếp tục khôi phục 2-3 làng nghề dệt truyền thống gắn với du lịch; mở các lớp truyền dạy chữ Thái cổ, 6 điệu xòe cổ; khuyến khích tôn vinh những người có vốn văn hóa truyền thống, có tâm huyết với văn hóa đặc thù các dân tộc.

Bùi Huy Mai