Điệu múa này ra đời từ rất lâu và đến nay vẫn được lưu truyền trong đồng bào dân tộc Cao Lan. Điệu múa Pâng Loóng mang tính ước lệ cao, miêu tả lại quá trình làm nương của người Cao Lan, từ lúc tra hạt cho đến lúc thu hoạch mang về giã thành gạo. Lúa nếp được lấy về để làm đồ cúng lễ phải là những bông nếp to, đều. Thóc nếp được rang qua lửa rồi đưa vào giã trong một chiếc muống được làm từ thân cây gỗ rừng mang hình thuyền độc mộc.

Nhạc cụ sử dụng cho điệu múa này chủ yếu là bộ gõ bao gồm trống và các ống tre. Loại nhạc cụ này tạo nên ấn tượng sôi động và khó quên trong lòng người xem.

Chị Mễ Thị Hòa - thôn Khe Gầy, xã Tân Hương, Yên Bình cho biết: “Vào khoảng tháng 9, tháng 10 Âm lịch, lúc lúa nếp vừa chớm vào chắc, hạt lúa ngả màu vàng nhạt là lúc người dân tập trung để giã cốm và chuẩn bị cho điệu múa Pâng Loóng. Chúng tôi rất thích điệu múa này vì đây là điệu múa tập thể nên mọi người cùng nhau tham gia và tạo nên không khí rất vui tươi cho bản làng”.

Pâng Loóng là sự kết hợp khéo léo giữa người nam, người nữ và những thanh âm phát ra từ bộ gõ mà ai cũng có thể tham gia được. Là điệu múa không hạn chế về số lượng, tuổi tác và giới tính nên mỗi dịp tổ chức múa Pâng Loóng đã tạo sự vui tươi, phấn khởi cho những người già.

Còn đối với nam thanh nữ tú thì đây là cơ hội để các bạn tâm sự hẹn hò. Khi múa, các “diễn viên” không chuyên sẽ cầm các ống tre đứng xung quanh muống rồi gõ vào muống với tiết tấu nhanh và mạnh mẽ. Cứ đều đặn như thế, họ say sưa cùng nhịp gõ, có khi họ gõ đến nửa đêm, trong ánh lửa bập bùng rồi mọi người thay nhau gõ muống, người thì nấu cháo, người thì làm bánh cùng nhau ăn và vui chơi, tạo không khí phấn khởi sau một mùa bội thu cho cả làng, cả bản.

Tiếng gõ muống, tiếng nhạc đệm từ những nhạc cụ truyền thống chính là một phần quan trọng tạo nên sự khác lạ, thu hút trong điệu múa Pâng  Loóng. Người dân hò reo theo giai điệu rộn ràng của tiếng chày, tiếng muống làm cho không khí thêm náo nhiệt.

Ông Văn Sang - Trưởng thôn Khuôn Giỏ, xã Tân Hương cho biết: “Múa Pâng Loóng được người Cao Lan lưu truyền và gìn giữ từ bao đời nay. Sau một mùa bội thu, người dân Cao Lan lại tụ họp với nhau múa điệu Pâng Loóng để tạ ơn trời đất, thần linh đã cho người dân một năm mưa thuận, gió hòa, mùa màng tốt tươi và cũng là để chúc phúc cho vụ mùa tới. Người trẻ dân tộc Cao Lan giờ có nhiều người chưa biết múa nhưng thế hệ người già chúng tôi đã, đang và sẽ có trách nhiệm lưu giữ và truyền dạy lại điệu múa này để thế hệ trẻ biết và có ý thức giữ gìn bản sắc văn hóa đặc trưng của người dân tộc Cao Lan”.

Pâng Loóng là một cuộc vui, một nét đẹp trong sinh hoạt văn hóa đã thấm sâu vào đời sống văn hóa, văn nghệ, nghi thức trong cộng đồng người Cao Lan bao đời nay. Điệu múa này đã trở thành cầu nối tâm linh giữa đất trời và lòng người, thể hiện khát vọng chinh phục thiên nhiên của những người dân lao động hiền lành, chất phác.

Bảo Ngọc