Sinh năm 1930, ở tuổi thiếu niên Vàng Pao  là một nông dân tham gia du kích Mông chống Nhật do quân đội Pháp tổ chức. Năm 1945, khi người Pháp tái chiếm Đông Dương, Vàng Pao được người Pháp sử dụng là trung úy trong một lực lượng biệt kích nhằm chống lại các hoạt động quân sự của Việt Minh ở vùng Thượng Lào. Vàng Pao là người Mông đầu tiên được phong cấp tướng trong quân đội Hoàng gia Lào. Từ năm 1960, Vàng Pao chỉ huy “lực lượng đặc biệt” người Mông, đặt trực tiếp dưới sự huấn luyện và chỉ huy của CIA và cho đến những năm 1970 cùng lực lượng này tiến hành “cuộc chiến bí mật”.

Phỉ Vàng Pao đã thực hiện âm mưu của Mỹ trong việc đưa người Mông làm xung kích, lính đánh thuê, vừa là lực lượng chính trị phá hoại mặt trận đoàn kết dân tộc ở Lào,  tìm cách cắt đường tiếp tế của bộ đội Bắc Việt trên đường mòn Hồ Chí Minh. Song lực lượng Vàng Pao cuối cùng đã bị dẹp tan.

Sau năm 1975, Vàng Pao chạy sang Thái Lan rồi sang Mỹ sống lưu vong. Vàng Pao là một trong những trở ngại mạnh mẽ nhất trong quan hệ Mỹ - Lào với những âm mưu lật đổ Chính phủ Cộng hòa Nhân dân Lào. Ngày 4.6.2007, Vàng Pao đã bị Bộ Tư pháp Mỹ bắt giữ với cáo buộc âm mưu bạo động lật đổ Chính phủ Lào.

Chiến dịch điều tra của Bộ Tư pháp Mỹ với Vàng Pao kéo dài tới 6 tháng, cuối cùng thu thập được nhiều chứng cứ về việc Vàng Pao và đồng bọn mua vũ khí, tên lửa cầm tay, mìn, chất nổ, sau đó định vận chuyển số vũ khí trên sang Lào và Thái Lan, chờ thời điểm thích hợp nổi dậy ở Vientiane. Tuy nhiên sau đó Bộ Tư pháp Mỹ bãi bỏ cáo buộc này.

Có nhiều thời gian Vàng Pao làm bảo vệ tại siêu thị ở Mỹ.

(Theo LĐO)