Theo nhật báo Asahi ngày 29-3, sau hai vòng bỏ phiếu, ông Y.Noda, 54 tuổi, đã được Đảng Dân chủ Nhật Bản (DPJ) đề cử với 215 phiếu, vượt hơn Bộ trưởng Thương mại & công nghiệp Banri Kaeida, 62 tuổi, với 177 phiếu trên tổng số 392 phiếu.

Hôm nay 30-8, ông Y.Noda được quốc hội bỏ phiếu bầu làm thủ tướng do DPJ chiếm đa số tại hạ viện, cơ quan đầy quyền lực.

Đương kim Thủ tướng Naoto Kan do uy tín giảm sút đã tuyên bố từ chức sau chưa đầy 15 tháng đứng đầu một chính phủ được đánh dấu bởi thảm họa động đất - sóng thần ngày 11-3 khiến hơn 20.000 người chết và mất tích ở vùng đông bắc Nhật Bản và gây nên một cuộc khủng hoảng hạt nhân ở Nhà máy điện Fukushima Daiichi.

Trong cuộc họp báo đầu tiên, ông Y.Noda tuyên bố mong muốn nhận được sự hỗ trợ của toàn đảng và sự hợp tác dựa trên tin cậy của phe đối lập để đương đầu với những thách thức của đất nước.

“Tôi không là con cá vàng”

Ông Y.Noda không phải là người nổi tiếng so với các đối thủ khác trong cuộc đua để được DPJ đề cử vào chức thủ tướng. Theo khảo sát của báo Yomiuri cuối tuần qua, ông chỉ nhận được tỉ lệ ủng hộ 9%, rất thấp so với con số 48% của ông Maehara và 15% của ông Kaeida. Là người tầm thước, ông thừa nhận mình không “ăn ảnh” như những người tiền nhiệm, nhưng ông cam kết sẽ tạo ra sự ổn định. “Tôi không phải là một con cá vàng, tôi là con cá chạch” - Yomiuri dẫn lời ông Y.Noda tự nhận.

Đúng là thắng lợi của ông Y.Noda có phần nhờ vào sự ủng hộ của ba ứng cử viên khác sau khi thất bại ở vòng bầu cử thứ nhất: cựu bộ trưởng ngoại giao Seiji Maehara, Bộ trưởng Nông nghiệp Michihiko Kano, và cựu bộ trưởng giao thông Sumio Mabuchi.

Đối thủ của ông Y.Noda là ông Banri Kaeida, người được đưa ra trước cuộc bỏ phiếu như là ứng viên sáng giá nhất nhờ sự ủng hộ của cựu chủ tịch DPJ Ichiro Ozawa và cựu thủ tướng Yukio Hatoyama cùng 120 nghị sĩ khác cùng phe. Thế nhưng, hình ảnh của “kẻ buôn vua” Ichiro Ozawa vốn dính líu vào một vụ bê bối tài chính mờ ám và bị bay chức trong nội bộ DPJ từ tháng 2 đã thuyết phục các ứng cử viên khác quay sang ủng hộ Bộ trưởng Tài chính Y.Noda.

Những thách thức

Các chuyên gia chính trị quốc tế nhận định ông Y.Noda sẽ phải đối mặt với nhiều thách thức không mới nhưng cực kỳ khó khăn.

Thứ nhất, núi nợ công khổng lồ, hiện ở mức trên 200% tổng GDP (5.000 tỉ USD/năm). Theo báo Mainichi, ông Y.Noda ủng hộ đề xuất tăng gấp đôi thuế tiêu thụ lên 10% từ nay đến năm 2015 và tạm nâng các loại thuế khác để giảm nợ công và có tiền đầu tư cho dịch vụ an sinh xã hội cũng như tái thiết đất nước sau thảm họa động đất - sóng thần. “Nếu không có đủ tiền, chúng ta cần đề nghị người dân chia sẻ gánh nặng” - ông khẳng định. Tuy nhiên trước cuộc bỏ phiếu hôm qua, ông Y.Noda tỏ ra thận trọng khi tuyên bố điều quan trọng là vừa cải tổ tài chính, vừa đảm bảo tăng trưởng kinh tế.

Thứ hai, đồng yen Nhật vẫn liên tục tăng giá, ảnh hưởng nghiêm trọng đến xuất khẩu của Nhật. Trong thời gian qua, chính sách tiền tệ của chính quyền Tokyo vẫn chưa có nhiều thay đổi. Ông Noda đã cam kết hành động, can thiệp vào thị trường để chặn đà tăng giá của đồng yen.

Thứ ba, ông Y.Noda sẽ phải xây dựng một chính sách năng lượng đủ mạnh để vừa loại bỏ mối lo hạt nhân, vừa đảm bảo nguồn cung điện cho nền kinh tế.

Thứ tư, ông Y.Noda sẽ phải tìm cách hàn gắn lại một DPJ đang rạn nứt. “Hãy chấm dứt trò chính trị oán giận - Asahi dẫn lời ông Y.Noda tuyên bố sau cuộc bỏ phiếu - Hãy xây dựng một lực lượng lãnh đạo ổn định và đáng tin cậy hơn”. Giới quan sát bình luận “tướng quân trong bóng tối” Ozawa và những người ủng hộ ông ta sẽ không chịu ngồi yên và có thể phá rối mọi nỗ lực của thủ tướng mới.

Thứ năm là vấn đề ngoại giao. Quan hệ giữa Nhật và Trung Quốc đang rất xấu do tranh chấp lãnh thổ, chính quyền Tokyo vẫn chưa có một đối sách cụ thể đối với Bắc Kinh. Ông Y.Noda từng bày tỏ quan ngại về việc Trung Quốc tăng cường đầu tư quân sự. Mới đây, ông tuyên bố quan hệ đồng minh quân sự Mỹ - Nhật vẫn sẽ là trọng tâm đối ngoại của Tokyo.

Chắc chắn sẽ không có khoảng thời gian “trăng mật” nào dành cho Thủ tướng Nhật Yoshihiko Noda cả!

(Theo TTO)