Sinh năm 1961 tại thị xã Nghĩa Lộ, là người dân tộc Thái, chị Xiêng tham gia công tác hội phụ nữ từ năm 1981, trải qua nhiều cương vị công tác, trong đó có 20 năm chị giữ trọng trách Chủ tịch Hội Phụ nữ xã Nghĩa An. Với sự năng động, nhiệt tình và trách nhiệm trong mọi công việc, chị là người tạo được niềm tin đối với chị em. Nhờ đó, Hội Phụ nữ xã đã thu hút, kết nạp trên 700 hội viên tham gia sinh hoạt ở 9 chi hội. Nghĩa An là xã thuần nông, người dân chủ yếu làm kinh tế nông nghiệp và chăn nuôi, trồng trọt, đồng bào Thái chiếm 96%, tỷ lệ hộ nghèo còn cao so với tiêu chí hiện nay.

Từ thực tế đó, chị Xiêng tích cực tham mưu cho cấp ủy, chính quyền chỉ đạo các chi hội, các tổ phụ nữ thể hiện tấm lòng “lá lành đùm lá rách” tương trợ giúp đỡ lẫn nhau bằng nhiều hình thức như: nuôi chia lợn nái sinh sản, giúp nhau về con giống, vật nuôi, cây trồng, ngày công lao động…

Hàng năm, mỗi hội viên đều có nghĩa vụ đóng góp vào quỹ hỗ trợ xây dựng “Mái ấm tình thương” cho phụ nữ nghèo. Hội cũng xây dựng và duy trì 18 tổ phụ nữ giúp nhau vượt khó, phát triển kinh tế gia đình với số tiền tự đóng góp hàng năm là 112 triệu đồng, giúp chị em tu sửa, làm nhà mới, mua các trang thiết bị phục vụ cuộc sống. Từ 2009 đến năm 2014, Hội Phụ nữ xã đã hỗ trợ 10 chị em nghèo xây dựng nhà “Mái ấm tình thương” với tổng số tiền là 22 triệu đồng. Đặc biệt, cuối năm 2012, Trung ương Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam đã hỗ trợ 20 triệu đồng xây nhà ở cho một hội viên đặc biệt khó khăn.

Với trách nhiệm lãnh đạo Hội Phụ nữ xã, chị Điêu Thị Xiêng đã tích cực tuyên truyền, vận động 100% chị em đăng ký xây dựng gia đình văn hóa theo chuẩn mực: “No ấm, bình đẳng, tiến bộ, hạnh phúc”; lồng ghép tuyên truyền cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư”, xây dựng gia đình “5 không, 3 sạch”.

Chị Xiêng tâm sự: “Mỗi lần được cử đi tập huấn, học tập, tiếp thu những kiến thức, tiến bộ khoa học kỹ thuật, cái đầu mình lại được mở ra. Bàn bạc với chồng con áp dụng vào trong sản xuất, chăn nuôi thấy đạt hiệu quả kinh tế, mang tuyên truyền cho bà con trong xã học và làm theo”.

Để tiết kiệm thời gian cho mọi người, chị Xiêng đã có nhiều buổi tuyên truyền trực tiếp và hiệu quả bằng cách mang loa cầm tay, tranh cổ động trực quan đến tận nơi người dân lao động, sản xuất, tranh thủ giờ nghỉ giải lao đem ra thuyết trình, nói về cách thức, quy trình sản xuất, chăn nuôi hoặc cách xử lý, phương pháp, biện pháp tránh thai trong kế hoạch hóa gia đình... Vậy nên, chị Xiêng được mọi người rất tin tưởng, nghe và làm theo.

Để tiếp tục phát triển nghề dệt truyền thống của địa phương, chị điều hành tổ may thêu thổ cẩm với 10 người có việc làm thường xuyên, sản phẩm làm ra đã được Bộ Công thương đánh giá chất lượng, chứng nhận là sản phẩm công nghiệp nông thôn tiêu biểu khu vực phía bắc năm 2012. Với những ấp ủ, nỗ lực cho công tác giảm nghèo, năm 2013, sản phẩm là khung máy tẽ ngô của chị được Trung ương Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam tặng bằng khen về “Sản phẩm sáng tạo của phụ nữ Việt Nam”.

Nói về chị Điêu Thị Xiêng, Phó chủ tịch UBND xã Nghĩa An Vi Ngọc Chình và  Bí thư Chi bộ kiêm Trưởng thôn Bản Đêu 1 Hoàng Văn Sươi cùng chung nhận xét: “Trong quá trình xây dựng nông thôn mới của Bản Đêu 1 nói riêng và xã Nghĩa An nói chung, chị Xiêng là một người đóng góp công lao rất lớn. Chị thực sự năng nổ, nhiệt tình, tạo mọi điều kiện giúp đỡ mọi người cùng tiến bộ, rất có uy tín với bà con nhân dân trong xã”.

Không những gắn bó, nhiệt huyết với công tác hội phụ nữ, chị Điêu Thị Xiêng còn là một nghệ nhân dân gian nổi tiếng của vùng. Chị luôn tìm cách gìn giữ, bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc thiểu số của người Thái vùng Mường Lò. Sinh ra trong một gia đình có truyền thống làm mo, biết hát, luật tục, hình thức các lễ hội của dân tộc Thái vùng Mường Lò, ảnh hưởng trực tiếp từ cha, mẹ, chị rất yêu thích những giai điệu khắp, điệu xòe, điệu múa, các nhạc cụ và các lễ hội người Thái. Học mẹ điệu khắp “Hắn nê”, học bố thổi pí “Tặm tặn”, học các cụ người cao tuổi ở trong xã, trong các bản người Thái những điệu dân ca, dân vũ. Vì lo sợ mai một, chị Xiêng học 6 điệu xòe cổ, học chữ Thái cổ từ nghệ nhân Lò Văn Biến. Rồi chị truyền dạy cho mọi người trong xã, trong bản những điệu khắp, cách hát “Hạn khuống”, thổi Pí “Tặm tặn”, khèn bè...

Không chỉ học hỏi, truyền dạy chị còn thường xuyên tham gia các hội thi, hội diễn từ Trung ương đến địa phương và đoạt rất nhiều giải cao. Trong đó có giải C Liên hoan tiếng hát dân ca Việt Nam năm 2007. Với những nỗ lực không mệt mỏi nhằm gìn giữ và phát huy bản sắc dân tộc, chị vinh dự được Hội Văn hóa dân gian Việt Nam trao tặng “Bằng công nhận danh hiệu Nghệ nhân dân gian” năm 2011.

Với nhiều đóng góp trong suốt những năm qua, chị Xiêng đã được nhân dân trong xã bầu là đại biểu chính thức tham dự Đại hội đại biểu các dân tộc thiểu số thị xã Nghĩa Lộ lần thứ I năm 2014 và được đề nghị các cấp khen thưởng.  

Vũ Đồng