Cùng với mục tiêu đến năm 2020 trồng mới 1.455 ha cam, quýt theo Đề án Phát triển cây ăn quả có múi, nhân dân các xã, thị trấn trên địa bàn huyện còn tự đầu tư trồng mới hàng trăm héc-ta. Song hành hai nhiệm vụ, bên cạnh phát triển quy mô sản xuất, huyện cũng đặc biệt quan tâm đến việc nâng cao chất lượng sản phẩm để đáp ứng yêu cầu thị trường.
Thành công từ việc đầu tư đúng mức
Trước đây, gia đình anh Đỗ Quang Trọng ở thôn Rịa 1, xã Bình Thuận có trên 20 ha đất đồi rừng. Vốn có truyền thống trồng cam, quýt từ lâu nhưng trước đây, gia đình anh chỉ dành phần ít đất để trồng cam. Dù vậy, sự đầu tư hạn chế và chưa biết cách nên diện tích cam, quýt của gia đình cũng kém phát triển, năng suất thấp.
Nhận thấy các địa phương lân cận có cùng điều kiện đất đai, khí hậu mà trồng cam rất hiệu quả, anh đã học hỏi, đúc rút kinh nghiệm để trồng cam. Anh chọn 3 ha đất gần nhà đầu tư bài bản từ khâu chuẩn bị đất, phân bón đến chọn cây giống chất lượng và sạch bệnh. Đồi dốc được anh tạo các đường đồng mức và hệ thống đường vành đai để thuận lợi cho việc chăm sóc.
Trong quá trình chăm sóc, phòng trừ sâu, bệnh, anh chủ yếu dùng phân chuồng ủ hoai mục bón làm 3 đợt trong năm, kết hợp các biện pháp phòng bệnh sinh học, hóa học để nâng cao chất lượng vườn cam. Với việc đầu tư đúng hướng, diện tích cam sen và cam sành của gia đình anh nhanh chóng phát triển cho thu nhập ổn định 15 tấn/năm.
Thành công trong xây dựng mô hình, anh Trọng từng bước cải tạo 20 ha đất đồi rừng của gia đình để trồng cam. Đến nay, gia đình anh đang sở hữu trên 23 ha cam, quýt các loại từ 1 đến 9 năm tuổi. Dù còn nhiều diện tích chưa cho thu hoạch nhưng dự kiến vụ cam năm nay gia đình anh cũng thu về trên 70 tấn quả.
Anh Trọng chia sẻ: "Khi quyết định đầu tư vào phát triển cam, quýt, gia đình và bà con ở đây cũng nhiều lần can ngăn bởi thấy đầu tư lớn mà hầu hết các vườn cam ở đây đều không mấy hiệu quả. Tuy nhiên, được sự giúp đỡ động viên của cấp ủy, chính quyền địa phương và bạn bè, tôi quyết vay mượn để trồng cam.
Thực tế, hiện có rất nhiều giống cam có khả năng thích nghi cao, cho thu hoạch nhiều thời điểm, giá trị thu nhập cũng tương đương. Tuy nhiên, tôi nhận thấy, việc đầu tư, chăm sóc, phòng trừ sâu, bệnh là yếu tố quan trọng quyết định đến chất lượng, hiệu quả mỗi vườn cam”.
Khơi dậy thế mạnh của địa phương
Trên thực tế 8 xã, thị trấn vùng ngoài của huyện được đánh giá là có điều kiện đất đai, thổ nhưỡng, khí hậu khá tương đồng. Tuy nhiên, trước đây, việc phát triển cây ăn quả có múi chủ yếu tập trung tại thị trấn Nông trường Trần Phú, xã Nghĩa Tâm và Thượng Bằng La.
Các xã khác có trồng nhưng hầu hết các vườn cam đều nhanh chóng cằn cỗi, kém hiệu quả. Nguyên nhân là người dân trồng tự phát, việc đầu tư, chăm sóc chưa đúng mức, chưa đúng kỹ thuật. Thực hiện Đề án Phát triển cây ăn quả có múi, huyện đã phối hợp với các nhà khoa học và các xã, thị trấn vùng ngoài khảo sát, đánh giá đúng mức điều kiện phát triển cam, quýt của mỗi địa phương.
Trên cơ sở đó, tiến hành quy hoạch diện tích đất và vận động nhân dân phát triển cây ăn quả có múi theo lộ trình từng năm. Để giúp nhân dân phát triển các diện tích cam, quýt hiệu quả, ngoài việc hỗ trợ cây giống chất lượng, huyện cũng giám sát chặt chẽ các diện tích đất được quy hoạch và quy trình làm đất để hướng dẫn nhân dân trồng đúng quy trình, kỹ thuật.
Đồng thời, định hướng cho nhân dân phát triển đa dạng các giống cam, quýt theo hướng rải vụ. Triển khai đúng hướng đã khơi dậy phong trào phát triển cây ăn quả có múi ở nhiều địa phương. 3 năm qua, huyện đã hỗ trợ cho nhân dân trồng được gần 780 ha cam, quýt các loại.
Ngoài ra, nhân dân trên địa bàn huyện còn tự đầu tư hàng trăm héc-ta cây ăn quả có múi, góp phần chuyển dịch mạnh mẽ cơ cấu cây trồng ở địa phương.
Bên cạnh việc hỗ trợ mở rộng quy mô sản xuất cam, quýt tập trung, huyện đã vận động nhân dân sản xuất theo hướng hàng hóa, nâng cao giá trị sản phẩm, tăng cường các hoạt động xúc tiến thương mại, xây dựng thương hiệu, quản lý chất lượng sản phẩm.
Cùng với việc xây dựng thành công nhãn hiệu chứng nhận cho sản phẩm cam quả Văn Chấn, huyện đã và đang đưa các sản phẩm cam quả vào bày bán tại các hệ thống siêu thị trong cả nước. Xây dựng các mối liên kết trong sản xuất, hỗ trợ nhân dân xây dựng các tổ hợp tác trồng trọt, các hợp tác xã cam, tạo chuỗi liên kết từ sản xuất đến tiêu thụ sản phẩm để nâng cao hiệu quả sản xuất.
Ông Hoàng Quốc Vượng – Phó Chủ tịch UBND xã Bình Thuận cho biết: "Đề án không chỉ giúp người dân mở rộng diện tích mà còn giúp nhân dân phát triển cam, quýt hiệu quả hơn. Đặc biệt, Đề án đã làm thay đổi tư duy, nhận thức của người trồng cam, giúp người dân tập trung đầu tư nâng cao chất lượng các vườn cam theo hướng an toàn, chất lượng và hiệu quả bền vững”.
Nhìn lại quá trình phát triển cam, quýt và việc thực hiện Đề án Phát triển cây ăn quả có múi ở Văn Chấn có thể thấy, hiện nay, cây ăn quả đang phát triển nóng về diện tích. Chính vì vậy, người trồng cam cần tỉnh táo và có bước đi phù hợp.
Hiện, một số diện tích cam, quýt bị nhiễm bệnh vàng lá, thối rễ gây chết hàng loạt. Mặt khác, việc phát triển cam, quýt không theo quy hoạch dẫn đến nguy cơ dư thừa cục bộ sản phẩm cam quả.
Theo đánh giá của chuyên gia, các diện tích cam bị chết chủ yếu là cam sành, cam sen. Đây là các diện tích được nhân dân sử dụng bằng các giống chiết ghép nên có khả năng bị nhiễm bệnh rất cao. Đối với vấn đề về thị trường, sản lượng cam, quýt đã gia tăng khá mạnh nhưng với cơ cấu giống rải vụ và việc xúc tiến tìm kiếm thị trường, giá thành và việc tiêu thụ cam quả vẫn thuận lợi.
Vấn đề đặt ra cho cấp ủy, chính quyền địa phương và người trồng cam là phải quản lý quy hoạch và vận động nhân dân phát triển diện tích gắn với nâng cao chất lượng sản phẩm.
Phát triển theo hướng bền vững
Để tiếp tục đẩy mạnh tái cơ cấu ngành nông nghiệp, huyện Văn Chấn đang bám sát quy hoạch tổng thể phát triển nông nghiệp trên địa bàn huyện đến năm 2020, định hướng đến năm 2030 của tỉnh Yên Bái.
Trên cơ sở những kết quả bước đầu và khó khăn vướng mắc trong quá trình phát triển cây ăn quả có múi, huyện đang tiếp tục điều chỉnh kế hoạch bảo đảm phù hợp thực tế, phát huy tiềm năng, lợi thế của các địa phương, gắn kết sản xuất với tiêu thụ sản phẩm.
Trước mắt, huyện tập trung khai thác hiệu quả các chương trình sản xuất nông nghiệp trọng điểm theo hướng sản xuất hàng hóa, nâng cao giá trị sản phẩm gắn với thị trường tiêu thụ. Huyện đang tập trung triển khai hiệu quả Đề án Phát triển cây ăn quả có múi theo hướng: nâng cao giá trị sản phẩm cam, quýt gắn với thị trường tiêu thụ; tập trung xây dựng vùng chuyên canh cam, quýt, ứng dụng khoa học kỹ thuật để sản xuất sản phẩm cam quả có số lượng, chất lượng đồng bộ theo chuỗi giá trị, gắn với thị trường trong tỉnh và khu vực lân cận.
Huyện cũng huy động các nguồn lực đầu tư cho phát triển nông nghiệp, nông thôn, đưa ra nhiều cơ chế ưu đãi, tạo điều kiện thuận lợi thu hút các nguồn lực xã hội đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp nói chung và phát triển cam, quýt nói riêng.
Những năm qua, việc phát triển cây ăn quả có múi ở Văn Chấn đã tạo ra bước chuyển dịch đáng kể về cơ cấu cây trồng. Cây ăn quả có múi đã và đang tạo ra lợi thế so sánh với nhiều cây trồng khác và mang lại cuộc sống khá giàu cho không ít hộ dân.
Tuy nhiên, trong bối cảnh phong trào phát triển cây ăn quả có múi đang nở rộ ở nhiều địa phương trong cả nước thì việc phát triển quy mô gắn với nâng cao chất lượng là yêu cầu bắt buộc. Giải pháp mà huyện Văn Chấn đang triển khai là đúng hướng nhưng cần sự đồng thuận, tuân thủ của người dân và cấp ủy, chính quyền các địa phương.
Ông Nguyễn Văn Toản - Trưởng phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Văn Chấn:
"Trên cơ sở quá trình triển khai, nhu cầu phát triển và thị trường tiêu thụ, Phòng đang tham mưu với huyện một số cơ chế, chính sách giúp người trồng cam nâng cao hiệu quả sản xuất. Ngoài việc tiếp tục hỗ trợ cây giống, kỹ thuật chăm sóc, phòng trừ sâu, bệnh, các cơ chế đặc thù về liên kết sản xuất, xúc tiến quảng bá, tìm kiếm thị trường đang được huyện ưu tiên”. |
Trần Van