"Pay Tái” có nghĩa là đi tết nhà ngoại. Theo phong tục truyền thống, người Tày, Nùng quan niệm rằng, những người phụ nữ sau khi đi lấy chồng, quanh năm phải cùng chồng con lo toan việc làm ăn ở nhà chồng. Chính vì vậy, cứ đến ngày mùng Một tháng Giêng và ngày Rằm tháng Bảy hằng năm là dịp người phụ nữ cùng chồng, con sắm lễ vật trở về nhà bố mẹ đẻ, tự tay được chăm sóc cho cha mẹ của mình.
Vợ chồng, cùng các con sẵm lễ vật trở về nhà ngoại.
Đây cũng là dịp để chàng rể thể hiện tấm lòng biết ơn cha mẹ vợ đã có công sinh thành nuôi dưỡng, chăm sóc con gái đến khi trưởng thành để mình được kết duyên thành vợ chồng.
Vì vậy, cứ đến ngày 14, 15 tháng 7 Âm lịch, các gia đình dân tộc Tày, Nùng trên địa bàn huyện Lục Yên lại tạm gác mọi công việc đồng áng để chuẩn bị ăn Tết rằm tháng Bảy. Mọi người trong gia đình quây quần làm bánh chuối, thịt vịt để cúng tổ tiên, chuẩn bị đồ lễ để "pay tái" (đi tết nhà ngoại).
Biểu diễn văn nghệ trong Ngày hội Pay Tái"
Trong dịp này, người phụ nữ cùng người chồng sửa soạn lễ cúng tạ ơn ông bà tổ tiên trước khi về nhà ngoại. Người con gái về nhà mình thường mang theo vịt, bánh chuối, rượu, để biếu bố mẹ, anh em họ hàng và mang theo chút bánh kẹo làm quà cho trẻ con.
Tại Ngày hội "Pay Tái” còn diễn ra nhiều hoạt động như: thi gói bánh, thi đan xoỏng đựng đồ lễ "Pay Tái”, thi đánh quay, vá yến cùng nhiều trò chơi dân gian như: đẩy gậy, kéo co, ném còn, đi cà kheo (trong ảnh), bịt mắt bắt vịt...
Nữ du khách Pháp trong trang phục truyền thống của phụ nữ Tày Lục Yên (áo xanh thẫm) khám phá, tìm hiểu bản sắc văn hoá dân tộc trong Ngày hội"Pay Tái".
Trong Ngày hội "Pay Tái” còn diễn ra nhiều hoạt động vui chơi, giải trí khác: thi gói bánh, thi đan xoỏng đựng đồ lễ "Pay Tái”, thi đánh quay, vá yến cùng nhiều trò chơi dân gian khác như: đẩy gậy, kéo co, ném còn, đi cà kheo, bịt mắt bắt vịt...
Cùng với đó, du khách đến với Ngày hội còn được tham quan, mua sắm tại gian hàng trưng bày sản phẩm đặc trưng của địa phương (ảnh trên). Đến với Lâm Thượng - vùng đất cảnh quan thiên nhiên thơ mộng và kỳ vĩ tạo nên bởi địa hình núi đá vôi, người dân còn được tham gia các hoạt động trải nghiệm: leo núi, khám phá hang động, tắm suối mát; thưởng thức các đặc sản ẩm thực nổi tiếng như vịt bầu, cá bỗng...
Phụ nữ Tày trong trang phục truyền thống tại "Ngày hội Pay Tái”.
Việc tổ chức Ngày hội "Pay Tái” nhằm khơi dậy, giữ gìn giá trị bản sắc văn hóa của dân tộc Tày, Nùng của "vùng đất Ngọc" Lục Yên đồng thời giáo dục con người về lòng biết ơn, hiếu nghĩa với cha mẹ,tinh thần đoàn kết dân tộc, cổ vũ nhân dân tích cực tham gia, đóng góp các cuộc vận động, các phong trào thi đua yêu nước tại cộng đồng.
Đức Toàn - Duy Khánh