Theo truyền thuyết, vào ngày mùng 7 tháng Giêng, tiên nữ Âu Cơ giáng trần, sau đó gặp gỡ và kết duyên với Lạc Long Quân rồi sinh bọc trăm trứng  rồi nở thành 100 người con trai, khởi nguồn của nòi giống Lạc Hồng. Sau khi nuôi các con khôn lớn, Lạc Long Quân đưa 49 người con về miền biển, mẹ Âu Cơ đưa 50 người con lên miền núi khai hoang, lập ấp mở mang bờ cõi. Người con trưởng ở lại đất Phong Châu lên làm vua tước hiệu Hùng Vương. Khi đi đến trang Hiền Lương thấy có phong cảnh hữu tình, mẹ Âu Cơ ở lại dạy dân trồng lúa, trồng dâu, nuôi tằm, dệt vải. Cho đến ngày 25 tháng Chạp, mẹ Âu Cơ hóa thân cùng bầy tiên nữ bay về trời, để lại trần gian dải lụa màu trên cành đa lớn.

Khai hội đền Mẫu Âu Cơ

Lễ tế Mẫu Âu Cơ

Để ghi nhớ công đức Mẫu Âu Cơ và giáo dục truyền thống dân tộc, vào thế kỷ 17 thời Hậu – Lê, vua Lê Thánh Tông đã cho xây dựng đền thờ tổ Mẫu Âu Cơ tại xã Hiền Lương. Hàng năm vào ngày mùng 7 tháng Giêng, lễ hội đền Mẫu Âu Cơ được tổ chức để cháu con bốn phương về thành kính tổ tiên.

Đông đảo nhân dân địa phương và du khách thập phương đến xem lễ tế Mẫu Âu Cơ

Lễ hội đền Mẫu Âu Cơ diễn ra tưng bừng trong âm vang của tiếng trống, tiếng chiêng ngày hội với phần rước kiệu đem theo lễ vật từ đình vào đền. Sau khi hạ kiệu tại sân đền, các cô gái thanh tân có nhan sắc, học vấn làm lễ tế Mẫu với lễ dâng hương, dâng tửu, dâng ẩm thực.

Nhân dân đến lễ Mẫu, dâng hương, dâng sớ cầu mong cho một năm mới gặp nhiều may mắn, tốt lành.

Sau phần lễ là phần dâng sớ mẫu Âu Cơ sau một năm con cháu làm ăn, sinh sống, đồng thời cầu mong Mẫu phù hộ cho một năm mới quốc thái dân an. Cuối cùng là phần tế nữ. Sau đó, người dân địa phương và đông đảo du khách thập phương đến lễ Mẫu, dâng hương, dâng sớ cầu mong cho một năm mới gặp nhiều may mắn, tốt lành.

Huyền thoại Lạc Long Quân, Âu Cơ và bọc trăm trứng nhằm tôn vinh nòi giống tiên rồng của dân tộc Việt Nam, mang đậm tính nhân văn sâu sắc, thể hiện bản sắc văn hóa của dân tộc Việt Nam. Truyền thống đó đã thực sự là nền tảng tinh thần vững chắc để người dân Việt Nam qua các thời đại luôn kề vai sát cánh đoàn kết bên nhau, để cứ đến ngày mùng 7 tháng Giêng, những người con đất Việt lại về Hiền Lương tri ân công đức của Mẹ Âu Cơ với lòng thành kính, sự biết ơn hướng về cội nguồn dân tộc.

Thanh Chi – Đức Toàn