Đơn cử như, phụ nữ dân tộc Thái khi có chồng, theo phong tục phải “tằng cẩu” (búi tóc cao lên đỉnh đầu), khi tham gia giao thông, đội chiếc mũ bảo hiểm, tóc cộm hết lòng mũ, nhìn như làm xiếc, không giúp nhiều cho việc bảo hiểm tính mạng. Đầu năm, lễ hội kéo dài kèm theo “văn hóa rượu” tràn lan. Đặc biệt, ở vùng cao, do trời lạnh nên rượu được coi là một chất xúc tác làm nóng cơ thể. Vậy thành, câu chuyện chào buổi sáng kiểu "lít-mo-ning" trở nên thường tình ở nơi này, khi ăn sáng, tuy người ngồi cạnh bên không quen biết cũng mời vài chén, thậm chí uống cả lít rồi leo lên xe máy, vù ga, dẫn đễn tai nạn giao thông (TNGT).

Theo thống kê của Ban An toàn giao thông (ATGT) tỉnh, năm 2014, Yên Bái xảy ra 247 vụ TNGT, khiến 57 người chết, 318 người bị thương; các huyện có người chết tăng gồm: Văn Yên, Lục Yên, Yên Bình. TNGT chủ yếu xảy ra tại các điểm mất an toàn trên đường núi, góc cua nguy hiểm nối với các giao lộ. Cái được của Yên Bái những năm qua là bê tông hóa 430km đường GTNT. Cây sắn cao sản, cây quế, cây gỗ rừng trồng bán được giá,nhiều nông dân làm kinh tế trang trại thu lợi lớn nên nhà nhà, người người có xe máy, đời sống khá hẳn lên. Nhưng cùng với đó, TNGT vẫn rình rập từng nhà vì chỉ một phút bất cẩn, vì ma men đưa lối hay quen chạy đường đất, nay có đường tốt, vít ga quên sầu, dẫn đến tai nạn đau lòng.

Hồng Bàng là thôn kinh tế mới của xã Đại Đồng, huyện Yên Bình nằm ở ven hồ Thác Bà. Đời sống đồng bào người Dao nơi này chủ yếu dựa vào trồng rừng và đánh bắt tôm, cá trên hồ theo mùa nước. Những năm trước, để đi được trên con đường đất trơn trượt vào mùa mưa, xe máy phải quấn xích. Nay có đường bê tông rộng 3m về tận trung tâm nhưng ngãvà đâm va xe máy lại xảy ra nhiều hơn.

Ông Lương Văn Thức, một người dân trong thôn có lời khuyên chân thành: "Cán bộ đi đường này đừng tiếc tiền còi, vào cua hay góc khuất cứ còi lên cho người khác biết, mấy bữa trước, tôi đi lấy cây keo giống về trồng, chỉ vì vội, phóng nhanh nên đâm vào người khác, nát hết đầu xe máy đấy". Một thực tế là, các tuyến GTNT còn thiếu biển báo, cảnh báo nguy hiểm; hệ thống cọc tiêu, rào chắn lắp đặt còn hạn chế; ngay tuyến cao tốc Nội Bài - Lào Cai, tình trạng người dân xé rào chắn để bán hàng ăn, bán nước mui, thậm chí đi xe máy trên cao tốc còn diễn ra, vì vậy, cần có biện pháp quyết liệt hơn, nhằm bảo đảm ATGT cho phương tiện lưu thông trên cao tốc.

Đồng chí Nguyễn Chiến Thắng - Phó chủ tịch UBND tỉnh, Phó ban ATGT tỉnh đánh giá: “Bình quân TNGT có 20,6 vụ, 4,8 người chết, 26,5 người bị thương/tháng, với một tỉnh dân số không đông, mật độ tham gia giao thông chưa lớn như Yên Bái thời gian qua là điều đáng suy nghĩ. Thời gian tới, tỉnh sẽ tiếp tục vận động, tuyên truyền pháp luật tới cộng đồng; tăng cường trách nhiệm của các lực lượng chuyên ngành và trách nhiệm người đứng đầu, nhằm giảm thiểu TNGT trên địa bàn”.

Việc nâng cao ý thức của đồng bào dân tộc thiểu số khu vực miền núi, vùng sâu, vùng xa về Luật Giao thông đường bộ và việc tăng cường kiểm tra, kiểm soát, xử lý vi phạm về trật tự ATGT là rất cấp thiết. Trong quý I/2015, các lực lượng chức năng đã kiểm tra 9.166 lượt xe; phát hiện 453 trường hợp vi phạm nồng độ cồn; tạm giữ 453 phương tiện; phạt hành chính hơn 845 triệu đồng; tước giấy phép lái xe 324 trường hợp. Qua đó, ý thức người điều khiển phương tiện trên địa bàn đã có chuyển biển rõ nét, tình trạng sử dụng rượu, bia tràn lan tại các quán nhậu giảm hẳn.

Lực lượng cảnh sát giao thông huyện Văn Yên kiểm tra giấy phép lái xe của người điều khiển xe gắn máy. (Ảnh: Hùng Cường)

Để nâng cao ý thức cho người dân, trong tháng 3/2015, tỉnh đã chọn Trường THPT Nguyễn Huệ (thành phố Yên Bái) làm điểm trong tuyên truyền Luật Giao thông đường bộ, phát mũ bảo hiểm cho hơn 1.400 học sinh và hướng dẫn cách sử dụng đúng cách. Ban ATGT tỉnh đề xuất xây dựng tiêu chí thôn, bản, tổ dân phố ATGT với các nội dung gồm: 2 năm liên tục không xảy ra TNGT; hệ thống đường trong thôn phong quang, sạch sẽ; 100% nhân dân được tuyên truyền luật giao thông và đội mũ bảo hiểm có cài quai khi tham gia giao thông; không sử dụng lòng đường, vỉa hè để kinh doanh, buôn bán, không lấn chiếm hành lang an toàn đường bộ...

Đồng chí Bùi Danh Tú - Phó giám đốc Sở Giao thông vận tải cho biết: “Cách làm của Yên Bái là tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật sâu rộng đến mọi tầng lớp nhân dân, với đồng bào dân tộc thiểu số thì dùng ngôn ngữ Mông, Thái, Dao nói dễ hiểu, dễ nghe, dễ tiếp thu. Chủ tịch UBND tỉnh quy định trách nhiệm người đứng đầu phải bảo đảm trật tự ATGT gắn với công tác thi đua. Nếu địa phương nào để xảy ra TNGT nghiêm trọng thì năm đó không xét các danh hiệu thi đua. Ngoài ra, lực lượng cảnh sát giao thông tăng cường tuần tra, kiểm soát, xử lý vi phạm ATGT tập trung vào hai vấn đề chính là nồng độ cồn và tải trọng xe, phấn đấu năm nay giảm TNGT cả 3 tiêu chí từ 5 - 10%”.

Với khẩu hiệu "Tính mạng con người là trên hết", mọi người dân khi đi xe máy hãy đội mũ bảo hiểm cài quai, không sử dụng rượu, bia khi điều khiển phương tiện..., thì các vụ tai nạn đau lòng sẽ được hạn chế.

 Mỹ Sinh