Chợ “chiếm” đường

17 giờ chiều, chúng tôi có mặt tại ngã ba Km 6 khu vực giao cắt giữa đường Đinh Tiên Hoàng và đường Lê Văn Tám (thành phố Yên Bái). Cảnh mua bán diễn ra tấp nập, từng tốp xe đạp chở đầy các loại hoa và rau, củ, quả dựng kín ngã ba trước cửa Phòng khám Đa khoa Việt Tràng An. Hoạt động mua bán diễn ra ngay dưới lòng đường càng khiến cho khu vực này trở nên nhốn nháo, ùn tắc.

Ông Lê Văn Quyết, Tổ trưởng tổ dân phố 11, phường Yên Thịnh, thành phố Yên Bái ngao ngán: “Lòng đường bây giờ trở thành điểm họp chợ của những người bán hàng rong rồi. Khu vực ngã ba rộng vậy mà thường xuyên bị ùn tắc.

Đặc biệt, vào những ngày lễ, tết họ tràn hết ra hai bên đường”. Đã hơn 10 năm làm ở Ban Quản lý chợ nhưng mỗi khi nhắc đến việc họp chợ trái phép tại khu vực ngã ba Phòng khám Đa khoa Tràng An, ông Chu Đức Quang, Phó ban Quản lý chợ Km 6 đều thở dài: “Lực lượng mỏng nên việc tuần tra, thu giữ, xử lý các trường hợp vi phạm gặp rất nhiều khó khăn. Trong khi đó, mỗi khi thấy bóng dáng lực lượng chức năng là những người bán hàng rong lại tản đi nhưng chỉ 5-10 phút sau khi lực lượng chức năng đi khỏi khu vực là đâu lại vào đấy”.

Một nguyên nhân nữa khiến cho việc tuyên truyền, xóa bỏ các điểm họp chợ trái phép gặp nhiều khó khăn là do những người bán hàng rong đều là người dân đến từ các khu vực khác. Trong khi đó, đa số họ đều sử dụng xe đạp nên rất “cơ động” trong việc di chuyển.

Hình thành từ nhiều năm nay, hiện tượng họp chợ trái phép thường xuyên diễn ra tại khu vực ngã ba Công ty cổ phần Sứ kỹ thuật Hoàng Liên Sơn. Các mặt hàng từ rau, củ, quả đến thịt, cá đều được bày bán ngay sát vỉa hè, thậm chí một số người còn thản nhiên để cả dưới lòng đường giúp thuận tiện cho việc mua bán. Theo thống kê của Phòng Quản lý đô thị thành phố Yên Bái, trên địa bàn thành phố hiện nay có khoảng 4 điểm “nóng” về tình trạng họp chợ trái phép, gây ùn tắc giao thông và làm mất mỹ quan đô thị.

Dù không “nóng” như các điểm họp chợ trái phép trong thành phố nhưng tại các khu vực thị trấn, thị tứ, các khu vực trung tâm tại các huyện, thị, hoạt động chợ cóc, chợ tạm cũng khá phổ biến. Dọc quốc lộ 70 đoạn Yên Bái - Khánh Hòa sơ sơ cũng có gần chục điểm chợ cóc, chợ tạm, lấn chiếm hành lang, lòng, lề đường trái phép.

Tại các khu vực huyện, thị miền Tây, mặc dù nhiều nơi đã có quy hoạch chợ nhưng tại các khu vực ngã ba, thị trấn, thị tứ vẫn xuất hiện nhiều điểm chợ cóc, chợ tạm như: khu vực ngã ba đoạn rẽ vào xã Hồng Ca (huyện Trấn Yên), khu vực ngã ba xã Tân Thịnh, ngã ba xã Cát Thịnh, thị trấn Nông trường Nghĩa Lộ (Văn Chấn), khu vực ngã ba chợ Mường Lò (thị xã Nghĩa Lộ), khu vực ngã ba Kim (Mù Cang Chải)…

Theo ông Mai Văn Bộ, Chánh Thanh tra Giao thông (Sở Giao thông - Vận tải), mặc dù chưa có số liệu thống kê chính xác nhưng trên địa bàn tỉnh hiện nay cũng có tới gần 100 các điểm chợ cóc, chợ tạm lấn chiếm hành lang, lòng đường trái quy định.

Nỗi lo an toàn giao thông

Chợ cóc là loại hình chợ hoạt động không đúng nơi quy định. Chợ được hình thành trên lề đường, vỉa hè và họp ở bất kỳ nơi nào mà người bán thấy thuận lợi. Các mặt hàng bày bán chủ yếu là thực phẩm tươi sống phục vụ nhu cầu thường ngày của người dân.

Trong khi đó, người mua với tâm lý càng nhanh, càng tiện lợi càng tốt nên họ chỉ cần tạt xe ngay lề đường là có ngay mớ rau hay cân thịt, con cá… điều này càng làm hành lang, lòng đường nghiễm nhiên trở thành nơi trao đổi hàng hóa. Cũng chính vì vậy, tình trạng mất ATGT tại các khu vực này luôn đặt ở mức báo động.

“Đã có nhiều vụ chạm, tai nạn giao thông xảy ra tại khu vực này do những người bán hàng rong lấn chiếm lòng đường khiến những ai đi qua đây đều bị che khuất tầm nhìn”- bà Huỳnh Thị Bích, tổ 11, phường Yên Thịnh (thành phố Yên Bái) cho biết. Có mặt tại chợ cóc khu vực ngã ba Trường THPT Nguyễn Huệ đúng vào giờ tan tầm mới thấy sự lộn xộn, nhốn nháo, mất an toàn về giao thông nơi đây.

Dọc hai bên đường, nhiều loại rau, củ, quả được bày bán la liệt trên những chiếc xe có 2 sọt. Cạnh đó, các quầy bán thịt, cá cũng được đặt ngay dưới lòng đường. Con đường bị lấn chiếm khiến các phương tiện qua lại khó khăn. Cùng lúc đó, từng tốp học sinh hàng ba, hàng bốn trên đường đi học về càng làm cho giao thông khu vực này thêm hỗn loạn, nguy cơ va chạm, tai nạn có thể xảy ra bất cứ lúc nào.

Chị Trần Minh Hải, tổ 24, phường Đồng Tâm (thành phố Yên Bái) bức xúc: “Nhiều lúc vào nhà cũng phải đi vòng vì lối vào nhà bị họ chắn hết. Trong khi đó, môi trường thường xuyên bị ảnh hưởng bởi các mùi hôi từ rau, quả thối do những người bán rong vứt lại bên đường”.

Ngược quốc lộ 70, chứng kiến cảnh mua bán ngay sát lề đường trong khi các phương tiện lưu thông qua lại với tốc độ cao mới thấy rõ nguy cơ tai nạn giao thông.

Đặc biệt, tại khu vực thôn Hồng Quang, xã Động Quan (huyện Lục Yên), hàng quán thi nhau tràn ra lề đường gây ra sự lộn xộn và mất ATGT. Thực tế, tại các khu vực tập trung đông dân cư, tại các ngã ba, ngã tư việc đảm bảo TT ATGT vốn dĩ đã khó khăn thì nay với việc bùng phát các điểm chợ cóc, chợ tạm càng làm tăng nỗi lo đảm bảo ATGT.

Mua bán trao đổi diễn ra ngay dưới lòng đường.

Giải pháp nào cho chợ cóc, chợ tạm?

Trước thực trạng bùng phát chợ cóc, chợ tạm tại nhiều khu vực trên địa bàn tỉnh, các cấp chính quyền địa phương đã đẩy mạnh tuyên truyền, đồng thời tăng cường các biện pháp tuần tra, xử lý nhằm dẹp bỏ tình trạng họp chợ trái phép.

Theo ông Quản Trọng Sáng - Phó chủ tịch UBND phường Đồng Tâm, để khắc phục tình trạng họp chợ trái phép tại 2 khu vực (ngã ba Trường THPT Nguyễn Huệ, tiếp giáp với phường Minh Tân và ngã ba Phòng khám Đa khoa Việt Tràng An, tiếp giáp với phường Yên Thịnh),  phường đã tổ chức ký cam kết với các hộ dân thuộc tổ 38, 24, 2A, 2B về chấp hành các quy định đảm bảo TT ATGT hành lang, phối hợp với Công an phường, Đội trật tự đô thị thành phố tiến hành tuần tra, xử lý người buôn bán tại các điểm chợ cóc vào các ngày lễ, tết. Qua đó, từ đầu năm đến nay, đã thu giữ 6 xe đạp, 79 kg rau củ quả, tháo dỡ 27 bạt dứa, 17 biển quảng cáo, 35 ghế nhựa, 12 bàn nhựa.

Theo Nghị định số 34 của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ, hành vi chiếm dụng đường phố để kinh doanh dịch vụ ăn uống, bày bán hàng hóa, kinh doanh buôn bán vật liệu xây dựng, sửa chữa hoặc rửa xe… có thể bị phạt từ 20 đến 30 triệu đồng. Hành vi họp chợ, mua, bán hàng hóa trên đường bộ ngoài đô thị cũng bị phạt từ 300.000 đồng đến 500.000 đồng.

Để hạn chế tình trạng họp chợ trái phép, tiến tới dẹp bỏ chợ cóc, chợ tạm, lập lại hành lang, đảm bảo ATGT trên các tuyến đường cần thực hiện nhiều giải pháp đồng bộ từ quy hoạch chợ đến các biện pháp tuyên truyền cũng như tăng cường tuần tra, xử lý các trường hợp vi phạm. Được biết, hiện nay, tại các “điểm nóng” về họp chợ trái phép, chính quyền một số địa phương đang tiến hành thành lập các tổ tự quản để tuyên truyền, nhắc nhở và xử lý các trường hợp cố tình vi phạm.

Chủ tịch UBND xã Tân Thịnh (huyện Văn Chấn) Trần Văn Dĩnh cho biết: “Tổ tự quản sẽ có nhiệm vụ tuyên truyền, nhắc nhở người dân không họp chợ, bày bán hàng dưới lòng đường, vỉa hè tại khu vực ngã ba giao cắt giữa quốc lộ 37 và tuyến đường Mỵ-Hợp Minh. Đối với các trường hợp cố tình vi phạm, địa phương sẽ cương quyết thu giữ và xử phạt”.

Cùng với việc thành lập các tổ tự quản, để hạn chế tình trạng mua bán trái phép tại các khu vực ngã ba, ngã tư các ngành chức năng cũng cần rà soát, cắm biển cấm họp chợ, cấm dừng đỗ xe tại các khu vực này để từ đó nhắc nhở, cảnh báo người dân.

Cùng với những giải pháp trên, để xóa bỏ triệt để tình trạng họp chợ trái phép, tránh hiện tượng “dẹp chỗ này, mọc chỗ kia”, bên cạnh việc nâng cấp, mở rộng các chợ hiện có, các ngành chức năng cần có chiến lược quy hoạch chợ hợp lý về địa điểm, quy mô, tạo mặt bằng họp chợ cho những người bán hàng rong ở gần các khu vực đông dân cư.

Ông Nguyễn Quang Hoan - Chủ tịch UBND phường Yên Thịnh (thành phố Yên Bái: Dự kiến trong tháng 6, tổ tự quản gồm 15 người sẽ đi vào hoạt động. Tổ sẽ túc trực thường xuyên, liên tục trong nhiều tháng tại khu vực ngã ba Phòng khám Đa khoa Việt Tràng An để lập lại TT ATGT tại khu vực này. Ông Mã Đức Thành - Trưởng phòng Quản lý đô thị thành phố Yên Bái: Bên cạnh việc mở rộng các chợ hiện có thì việc xây dựng các tổ tự quản trên các tuyến đường sẽ giúp đảm bảo TT ATGT tốt hơn. Ông Hoàng Văn Nhân - Trưởng Ban an ninh phố Tuần Quán, phường Yên Ninh (thành phố Yên Bái): Đẩy mạnh tuyên truyền, ký cam kết với các hộ dân cư tại các điểm họp chợ trái phép để nâng cao ý thức, trách nhiệm cho người dân về đảm bảo TT ATGT, lập lại trật tự đô thị trên địa bàn.

Cường Hà