Nhìn lại hoàn cảnh ra đời Ngày TB-LS có thể thấy, sau khi Cách mạng tháng Tám thành công, nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra đời chưa được bao lâu, thực dân Pháp đã trở lại xâm lược đất nước ta. Kiên quyết bảo vệ thành quả cách mạng, hưởng ứng Lời kêu gọi của Chủ tịch Hồ Chí Minh: "Chúng ta thà hy sinh tất cả, chứ nhất định không chịu mất nước, nhất định không chịu làm nô lệ", quân và dân ta đã anh dũng chiến đấu, chống bọn xâm lược.

Trong những tháng năm đầu của cuộc kháng chiến quyết liệt, nhiều đồng bào, chiến sĩ đã ngã xuống hoặc đổ máu trên các chiến trường. Theo lời kêu gọi của Đảng, của Chính phủ và Bác Hồ, kế thừa truyền thống "nhân ái, thủy chung" của dân tộc, nhân dân ta đã dành tất cả tình thương yêu của mình cho các chiến sĩ và đồng bào đã vì sự nghiệp độc lập, tự do của Tổ quốc mà bị thương hoặc hy sinh.

Đầu năm 1946, "Hội giúp binh sĩ bị nạn" ra đời ở Thuận Hóa (Huế), rồi đến Hà Nội và một số địa phương khác. Sau đó ít lâu, Hội được đổi thành "Hội giúp binh sĩ bị thương". Ở Trung ương, Hội có Tổng hội, Chủ tịch Hồ Chí Minh được bầu là Chủ tịch danh dự. Ngày 16/11/1946, tại Nhà hát Lớn thành phố Hà Nội, Hội Liên hiệp Quốc dân Việt Nam đã tổ chức lễ xung phong “Mùa đông binh sỹ”, mở đầu cuộc vận động “Mùa đông binh sỹ” trong cả nước để giúp chiến sỹ trong mùa đông giá rét.

Chủ tịch Hồ Chí Minh đến dự và tặng hai chiếc áo rét. Ủy ban vận động có sáng kiến tổ chức bán đấu giá áo của Chủ tịch Hồ Chí Minh để lấy tiền mua nhiều áo khoác cung cấp cho bộ đội ngoài mặt trận. Khi cuộc kháng chiến toàn quốc bùng nổ, ngày 19/12/1946, hưởng ứng Lời kêu gọi cứu nước của Chủ tịch Hồ Chí Minh, nhân dân cả nước nhất tề đứng dậy kháng chiến với tinh thần "Quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh".

Kháng chiến cứu quốc, số người bị thương và hy sinh trong chiến đấu tăng lên, TB-LS trở thành vấn đề cần được quan tâm. Trước tình hình đó, cùng với việc tiếp tục kêu gọi giúp đỡ thương binh, gia đình liệt sĩ, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ký Sắc lệnh số 20/SL ngày 16/2/1947 chính thức đặt chế độ "Lương hưu thương tật" và "Tiền tuất cho thân nhân tử sĩ". Đây là văn bản pháp quy đầu tiên về chính sách TB-LS, khẳng định vị trí quan trọng của công tác TB-LS đối với công cuộc kháng chiến cứu nước của dân tộc.

Để chỉ đạo công tác này trong cả nước, ngày 26/2/1947, Phòng Thương binh thuộc Chính trị Cục Quân đội Quốc gia Việt Nam được thành lập. Tháng 6/1947, Chủ tịch Hồ Chí Minh chỉ thị chọn một ngày trong năm làm "Ngày Thương binh" để nhân dân ta có dịp tỏ lòng biết ơn, yêu mến thương binh.

Thực hiện Chỉ thị của Người, một hội nghị trù bị gồm đại biểu của các cơ quan, các ngành ở trung ương và một số địa phương đã họp tại một địa điểm ở xóm Bàn Cờ, xã Hùng Sơn, huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên, nhất trí chọn ngày 27/7 hàng năm là Ngày Thương binh toàn quốc.

Từ tháng 7/1955, Ngày Thương binh được đổi thành Ngày TB-LS để ghi nhận những hy sinh lớn lao của đồng bào, chiến sĩ cả nước cho chiến thắng vẻ vang của toàn dân tộc. Sau ngày giải phóng miền Nam, thống nhất Tổ quốc, theo Chỉ thị số 223/CT-TW ngày 8/7/1975 của Ban Bí thư Trung ương Đảng, ngày 27/7 hàng năm chính thức trở thành"Ngày TB-LS"của cả nước.

Cùng quân và dân cả nước, đóng góp cho hai cuộc kháng chiến thần thánh của dân tộc và những cuộc chiến tranh bảo vệ biên giới, tỉnh Yên Bái hiện nay có 86.703 đối tượng là người có công; trong đó, có 5.846 liệt sỹ, 4.450 thương binh, 248 Bà mẹ Việt Nam anh hùng...

Với đạo lý “Uống nước nhớ nguồn”, những năm qua, dưới sự lãnh đạo của Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh, việc thực hiện chính sách ưu đãi đối với người có công với cách mạng trên địa bàn tỉnh được triển khai bảo đảm đúng quy định và đạt nhiều kết quả đáng ghi nhận.

Công tác xác lập hồ sơ và giải quyết chế độ chính sách đối với người hoạt động kháng chiến bị nhiễm chất độc hóa học luôn được triển khai thực hiện đầy đủ, kịp thời, các đối tượng là người tham gia kháng chiến bị nhiễm chất độc hóa học đủ điều kiện đều được lập hồ sơ để xem xét giải quyết.

Riêng năm 2016, tỉnh đã thẩm định và giải quyết trên 38.000 lượt hồ sơ liên quan đến người có công. Với 18 nghĩa trang liệt sỹ, trên 2.000 mộ, hàng năm, các nghĩa trang được đầu tư xây dựng, duy tu, bảo dưỡng, được quản lý, thăm viếng đúng quy định.

Với 1.421 bệnh binh, trong đó số bệnh binh còn sống và đang hưởng trợ cấp hàng tháng là 781 người, chế độ chính sách ưu đãi đối với bệnh binh được triển khai tốt. Các bệnh binh luân phiên được hưởng chế độ điều dưỡng, được giám định lại bệnh tật theo quy định. Công tác vận động Quỹ “Đền ơn đáp nghĩa” được cán bộ, đảng viên và nhân dân tích cực hưởng ứng, trung bình mỗi năm thu quỹ trên 5 tỷ đồng. Từ nguồn quỹ, nhiều gia đình chính sách được tặng quà, hỗ trợ làm nhà...

Kỷ niệm 70 năm Ngày TB-LS năm nay, các địa phương, đơn vị trong tỉnh đang tổ chức phát động đợt thi đua cao điểm với chủ đề “Uống nước nhớ nguồn, đền ơn đáp nghĩa”. Hoạt động này một lần nữa giáo dục truyền thống yêu nước, chủ nghĩa anh hùng cách mạng; thể hiện tấm lòng thành kính, tri ân của cán bộ, đảng viên, chiến sỹ và nhân dân đối với thương binh, gia đình liệt sỹ, những người có công với cách mạng, theo đúng đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước.

Đình Tứ