Trong câu chuyện bỏ công an cấp huyện từ ngày 1/3, Thiếu tướng Lê Văn Cương - nguyên Viện trưởng Viện chiến lược, Bộ Công an cho rằng, cấp uỷ và chính quyền, lãnh đạo Bộ Công an, Ban Giám đốc công an các tỉnh, thành phố cần làm tốt công tác tư tưởng, để mọi cán bộ, chiến sỹ, sỹ quan cấp huyện thông suốt. Thứ hai, phải nhanh chóng bố trí hợp lý, khách quan. Bởi, hơn 2.000 trưởng, phó công an quận, huyện và gần 10.000 đội trưởng, đội phó,…Bố trí sao cho hợp lý mới thuyết phục cán bộ, tránh hiện tượng thông qua bố trí để tư lợi.
Lực lượng công an phải nắm chắc tình hình an ninh trật tự từ cơ sở
PV: Thưa Thiếu tướng, ngày 1/3 vừa qua, Bộ Công an đã chấm dứt hoạt động của Công an cấp huyện, đây là bước "tiên phong" cho việc bỏ hành chính cấp huyện. Thiếu tướng đánh giá thế nào về việc Bộ Công an tiên phong bỏ trung gian cấp huyện?
Thiếu tướng Lê Văn Cương: Từ ngày 1/3/2025, lực lượng công an nhân dân cả nước đã bỏ công an cấp quận, huyện. Như vậy, công an chỉ còn 3 cấp, là Trung ương (Bộ), hay địa phương (tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương) và công an xã, phường. Vấn đề đặt ra là: Tại sao lại bỏ công an cấp huyện?.
Tôi nghĩ, từ lúc thành lập năm 1945 đến nay, trải qua 80 năm, lực lượng công an đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được Đảng, Nhà nước và nhân dân giao phó, đảm bảo ổn định chính trị, an ninh trật tự.
Nhưng trước tình hình mới, có thể nói, khi đất nước càng ngày càng phát triển, hội nhập sâu rộng vào quốc tế, phát triển kinh tế thị trường định hướng XHCN, nảy sinh rất nhiều vấn đề phức tạp.
Hội nhập vừa mang tính thuận lợi, nhưng cũng đặt ra nhiều thách thức, trong việc đảm bảo giữ gìn trật tự, an toàn xã hội. Vấn đề phát triển kinh tế thị trường cũng vậy, vừa tạo điều kiện thuận lợi để thúc đẩy phát triển, nhưng kinh tế thị trường cũng đặt ra nhiều vấn đề rất lớn về xã hội.
Bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, rõ ràng nhiệm vụ bảo đảm an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội càng ngày càng nặng nề. Do vậy, nếu không nắm tình hình thì làm sao mà ứng phó được. Mà tình hình diễn ra ở đâu? Theo tôi, 99% tình hình diễn ra tại cơ sở, tại phường, xã. Cho nên, vấn đề đặt ra về mặt khách quan, lực lượng công an phải nắm chắc tình hình an ninh trật tự từ cơ sở, để chủ động ứng phó.
Và trên một yêu cầu khách quan như vậy, rõ ràng, lực lượng công an phải điều chỉnh, bố trí lại lực lượng. Cụ thể ở đây, Bộ công an phải chuyển gần như toàn bộ công an cấp quận, huyện về nắm chắc tình hình ở phường, xã. Bởi, chỉ công an xã, phường hằng ngày mới đối mặt với cuộc sống người dân, hiểu tâm tư, nguyện vọng của người dân, hiểu được những nhu cầu bức thiết, chính đáng của người dân.
Theo địa lý hành chính, từ công an huyện về xã, gần nhất cũng 3-5km, xã xa nhất cũng phải 50-70km. Cho nên, việc bỏ công an cấp quận, huyện xuất phát từ yêu cầu khách quan của nhiệm vụ bảo vệ an ninh quốc gia, giữ gìn trật tự an toàn xã hội trong thời kỳ mới. Như vậy, công an phải bố trí lại lực lượng, chuyển trọng tâm, chuyển phần lớn những sỹ quan được đào tạo cơ bản từ quận, huyện về công an phường, xã.
Bố trí công an gần như 1 đồn để nắm chắc tình hình, như Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nói, khi dân ủng hộ công an thì công an mới hoàn thành tốt nhiệm vụ. Mà muốn dân ủng hộ, công an phải hiểu dân, phải giáo dục, giác ngộ dân, phải lôi dân vào tham gia bảo vệ ANTT, phải lắng nghe nhân dân. Công an phải thấu hiểu nguyện vọng chính đáng của dân, tham gia giải quyết nó.
PV: Như Thiếu tướng vừa nói, dừng hoạt động công an cấp huyện thực sự là một thay đổi rất lớn của lực lượng công an nhân dân trong suốt bề dày lịch sử. Vậy theo Thiếu tướng, khi bỏ trung gian công an cấp huyện thì Bộ Công an cần làm gì để đảm bảo thông suốt từ tỉnh xuống xã, để chỉ đạo điều hành thuận lợi cho người dân?
Thiếu tướng Lê Văn Cương: Về thực hiện bỏ công an cấp huyện, tăng cường lực lượng công an cho xã phường, nắm chắc tình hình, chủ động ứng phó với tình hình mới. Tôi nghĩ có mấy điều quan trọng cần thực hiện.
Thứ nhất, cấp uỷ và chính quyền, lãnh đạo Bộ Công an, Ban Giám đốc công an các tỉnh, thành phố cần làm tốt công tác tư tưởng, để mọi cán bộ, chiến sỹ, sỹ quan cấp huyện thông suổt. Việc này rất quan trọng. Thực chất, đây là cuộc cách mạng về tổ chức. Từ trước đến nay, bất kỳ cuộc cách mạng nào cũng cần một sự thống nhất, chủ trương, chính sách.
Ở đây, chúng ta có gần 700 quận, huyện. Mà mỗi quận, huyện tính trung bình 100 cán bộ, chiến sỹ,… Như vậy, có đến 70.000 cán bộ, chiến sỹ. Quan trọng nhất trong đó, mỗi huyện, nếu tính ít là có 1 trưởng công an huyện và 2 phó. 700 quận, huyện, thành phố đã có hơn 2.000 lãnh đạo.
Ví như, thành phố Vinh, Nghệ An quê tôi. Một phó công an thành phố là lớn lắm. Nhưng sau đợt này, chỉ có hai con đường. Một con đường, bố trí về thành phố làm trưởng phó phòng nhưng số đó không nhiều.
Hiện, tỉnh Nghệ An có 25 cấp huyện, thị xã, như vậy làm sao về tỉnh hết được. Do vậy, một số trưởng, phó công an huyện phải về làm trưởng công an xã.
Một thay đổi lớn như vậy, cho nên, chắc chắn phải làm công tác tư tưởng thông suốt. Tôi nghĩ một việc như vậy, Bộ Công an, Công an các tỉnh, thành phố phải làm.
Thứ hai, phải nhanh chóng bố trí hợp lý. Bởi, hơn 2.000 trưởng, phó công an quận, huyện, còn chưa nói đến gần 10.000 đội trưởng, đội phó,….Cho nên, phải vừa động viên, vừa giáo dục, nhưng phải bố trí khách quan. Bố trí sao cho đồng chí nào xứng đáng vị trí nào thì bố trí vị trí đó. Khi tổ chức bố trí khách quan, đúng mức, mới thuyết phục cán bộ, tránh hiện tượng thông qua bố trí để tư lợi.
Thứ ba, là chính sách, chế độ. Bởi, trong dịp này có một số đồng chí xin nghỉ sớm, tạo điều kiện cho những đồng chí trẻ tuổi hơn làm việc. Do vậy, theo tôi chế độ phải kịp thời, thoả đáng.
Cuối cùng, nói gì thì nói, công an quận, huyện là trung gian, nhưng phải về xã. Do đó, Bộ Công an tính đến chuyện rất cơ bản là bồi dưỡng nghiệp vụ. Bởi, một số đồng chí đội trưởng, đội phó ở công an huyện làm theo nghiệp vụ của vị trí đó, bây giờ về xã, phải có nghệ thuật tiếp dân. Khi về xã, cán bộ phải nắm chắc nguyên tắc trong quá trình tiếp xúc, vận động, lắng nghe, tổ chức người dân. Cũng có thể, người rất giỏi về trấn áp tội phạm, nhưng tiếp xúc với dân mà không được thì cũng không đạt yêu cầu.
PV: Vậy theo Thiếu tướng, một xã cần bao nhiêu cán bộ công an là đủ?
Thiếu tướng Lê Văn Cương: Nếu như trước đây, mỗi phường xã chỉ có 5-7 công an chính quy, sắp tới đây, tuỳ theo điều kiện, địa dư, không gian, lãnh thổ, dân số, tính chất phức tạp về anh ninh trật tự có thể bố trí từ 12, thậm chí 20 cán bộ công an chính quy.
Những xã ở Đồng bằng Sông Hồng, do quy mô nhỏ nên chỉ 10-15 km, nhưng ở miền núi có xã quy mô đến hằng trăm km.
Như trước đây, tôi đến xã Mường Tong ở Điện Biên có đến 822km, lớn hơn cả tỉnh Bắc Ninh. Giờ chia làm hai xã nhưng mỗi xã cũng hơn 400km.
Hay những xã ven đô phức tạp hơn, những xã thuần nông đơn giản hơn,…những xã có tôn giáo, dân tộc phức tạp hơn.
Như vây, tóm lại, tuỳ theo địa giới hành chính, tuỳ theo mức độ phức tạp của an ninh trật tự, cư dân,…Tôi nghĩ, lúc này cần sắp xếp ít nhất là 10 cán bộ, có những xã cần 20, thậm chí phải hơn. Nói chung, tối thiểu phải 10, đúng hơn phải 12 đồng chí, bằng với 1 tiểu đội mới bao quát được.
Chủ trương đúng được nhân dân đồng tình ủng hộ cao
PV: Chủ trương không tổ chức công an cấp huyện, tất cả tập trung cho cơ sở của Bộ Công an không chỉ được người dân đồng tình ủng hộ, mà vị lãnh đạo Đảng, Nhà nước, các đại biểu Quốc hội cũng hoan nghênh, đánh giá cao. Nhưng trong câu chuyện này cũng còn có nhiều tâm tư, nguyện vọng của cán bộ, khi nhiều cán bộ sau quá trình dài phấn đấu giữ một vị trí nhất định ở cấp huyện giờ chuyển xuống xã. Một số cán bộ xin nghỉ hưu trước tuổi. Theo Thiếu tướng, Bộ có phương án nào để giữ chân được những cán bộ tâm huyết với ngành?
Thiếu tướng Lê Văn Cương: Đầu tiên, quan trọng nhất phải là chính sách và chế độ. Một đồng chí đang là phó công an huyện, mà phó công an huyện là lớn lắm. Một huyện là 30.000-40.000 dân, hay một quận ở thành phố 300.000-400.000 dân. Cho nên một phó, hay một trưởng công an quận, huyện là lớn lắm, nhưng giờ về làm trưởng công an phường, xã. Do vậy, ngoài chính sách, chế độ, còn quan tâm đến vật chất, lương bổng như thế nào, phụ cấp ra làm sao?
Ở huyện, quận, 1 đồng chí lãnh đạo, 3 đồng chí phó, có lúc ba, bốn ngày phải trực một đêm. Về xã thì sao? Ngoài chuyện chế độ, thăng cấp bậc hàm, lương bổng, còn tính đến phụ cấp…rõ ràng chúng ta phải tính đến.
Thực tế, lãnh đạo công an quận, huyện ít đi tuần, về phường, xã phải đi vào tất cả các ngõ ngách, thôn, xóm,….Như vậy, ngoài đảm bảo về vấn đề hàm cấp, chế độ được hưởng, bắt đầu phải tính đến phụ cấp, xuất phát từ lao động mới của họ phải bỏ ra. Có như thế mới động viên được.
Thứ hai, hệ thống truyền thông, truyền hình công an nhân dân, kể cả truyền hình VTV, phát thanh, báo chí công an phải đi sâu, đi sát vào công an phường, xã, để nhanh chóng nhân rộng điển hình tiên tiến trên hệ thống.
Theo tôi, tuần nào cũng nên đưa gương mới, những sỹ quan công an về xã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ. Chính đồng chí này từ huyện, đưa về xã đã giải quyết được bao nhiêu vấn đề phức tạp của xã. Tôi nghĩ, vai trò của truyền thông, phát thanh truyền hình nói chung, của công an nói riêng phải vào cuộc kịp thời động viên. Từ đó, nhân ra những điển hình tốt nhất. Thực ra con người ngoài vật chất, ai cũng có nhu cầu, bản năng cần được tôn trọng.
PV: Lâu nay, hẳn người dân ai cũng nhìn được thành tựu đạt được từ việc đưa công an chính quy về xã, nhưng cũng có trường hợp người dân lo lắng vụ việc được công an cấp huyện xử lý tốt hơn, vì vai trò của họ lớn hơn, kinh nghiệm nhiều hơn. Giờ nếu không còn cấp huyện, vụ việc phải đưa lên cấp tỉnh, nhiều tỉnh có địa giới hành chính xa quá, như vậy vụ án đó sẽ lâu được hoàn thành hơn?
Thiếu tướng Lê Văn Cương: Bỏ một cấp công an, với tư cách là một cấp huyện, nhưng sẽ hình thành những đội nghiệp vụ như đội nghiệp vụ về trật tự an toàn xã hội, đội nghiệp vụ về an ninh, đội nghiệp vụ về giao thông trật tự... Những đội này vẫn tồn tại, để hỗ trợ công an xã giải quyết những vấn đề phức tạp.
Công an xã nắm tình hình, phối hợp đội này giải quyết. Như vậy, vẫn còn các đội mang tính cấp vùng, có thể 3-5 xã một đội.
Hoặc ngay cả không còn công an cấp huyện, nhưng vẫn còn trụ sở đó, vẫn còn đội nghiệp vụ trong cơ sở đó với những sỹ quan tinh thông nghiệp vụ, có năng lực giải quyết những vấn đề phức tạp.
PV: Vậy trong câu chuyện này, theo Thiếu tướng, việc giảm công an cấp huyện có ảnh hưởng thế nào đến hoạt động tố tụng ở cấp huyện?
Thiếu tướng Lê Văn Cương: Chắc chắn vai trò của VKS và Tòa án nhân dân phải thay đổi. Bởi, hoạt động bình thường diễn ra hàng ngày, công an thụ lý vụ án, lập hồ sơ, chuyển sang VKS thẩm định đánh giá, rồi sau đó chuyển sang Toà thụ lý.
Bây giờ không còn công an cấp này, rõ ràng bộ máy Toà án, VKS phải tổ chức lại.
PV: Thiếu tướng có kỳ vọng gì vào sự biến đổi này?.
Thiếu tướng Lê Văn Cương: Thứ nhất là tôi ủng hộ với tư cách là một nhà khoa học. Tôi thấy, quyết định này có cơ sở khách quan và phải làm, đặc biệt trong kỷ nguyên mới.
Thứ hai, tôi tin khi quá trình này hoàn thành trong năm nay thì công việc giữ gìn an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội sau khi bỏ cấp công an quận, huyện, lực lượng công an vẫn thực hiện tốt nhiệm vụ của mình, củng cố được lòng tin của Đảng, Nhà nước và nhân dân đối với công an.
Tất nhiên có khó khăn. Bởi, đây là cuộc cách mạng thực sự, cách mạng về tổ chức, mà cuộc cách mạng nào mà không gặp vấn đề khó khăn, cản trở, nhưng khi phát triển, đáp ứng yêu cầu khách quan thì chúng ta phải làm.
Khi ta đưa công an về cơ sở, công an hiểu dân hơn, nắm chắc tình hình của dân hơn thì công an phải mạnh hơn, tình hình ANTT chắc chắn sẽ tốt hơn. Vấn đề còn lại ở đây ta phải làm tư tưởng, chính sách tốt để động viên cán bộ vui vẻ, sẵn sàng nhận nhiệm vụ và hoàn thành nhiệm vụ đó trong thời kỳ mới.
PV: Xin cảm ơn Thiếu tướng!
(Theo VOV)