Đến với Mù Cang Chải vào dịp Tuần Văn hóa - Thể thao và Du lịch Danh thắng quốc gia Ruộng bậc thang Mù Cang Chải năm 2016, du khách trong và ngoài nước không những được chiêm ngưỡng những thửa ruộng bậc thang với sắc vàng rực rỡ, các lễ hội đặc sắc, phong phú, hấp dẫn với các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao, ẩm thực như: phiên chợ vùng cao, hoạt động trải nghiệm văn hóa truyền thống, các tour du lịch sinh thái, du lịch cộng đồng hay Triển lãm ảnh "Mù Cang Chải - sóng lúa nhịp nhàng”, Festival dù lượn “Bay trên mùa vàng”, hội chọi dê... mà còn được hòa mình vào âm thanh du dương, trầm bổng của tiếng khèn Mông.

Những ai đã từng được thưởng thức tiếng khèn Mông chắc sẽ không bao giờ quên được âm thanh cuốn hút đi vào lòng người đến thế. Dù là người khó tính hay ít đam mê nghệ thuật nhưng mỗi khi tiếng khèn Mông ngân lên đều làm cho họ như lạc vào một thế giới, một không gian hoàn toàn khác lạ. Ở đó họ nghe được cái bao la hùng vĩ của núi rừng nhưng lại mang nét chân thành, giản dị trong cuộc sống của con người bản địa.

Chị Nguyễn Thị Liễu - một du khách đến từ huyện Văn Chấn hào hứng nói: “Mỗi năm mình lên Mù Cang Chải một đến hai lần. Đến đây không chỉ được ngắm cảnh quan kỳ vĩ mà còn được hòa mình vào thế giới của tiếng khèn bởi tài nghệ của các chàng trai Mông với những bản tình ca trên núi du dương đi vào lòng người”.

Tiếng khèn Mông độc đáo là vậy, nhưng để sử dụng thành thạo khèn Mông không phải chàng trai Mông nào cũng làm được. Khèn Mông thường được biểu diễn gồm: khèn đơn, khèn đôi và khèn tập thể. Cái khó của việc biểu diễn khèn Mông là không chỉ thổi đơn thuần mà phải biết kết hợp múa với những động tác lắt léo, khó và mang tính nghệ thuật cao. Động tác múa khèn cũng rất phong phú và đa dạng như: múa nhảy đưa chân, quay tại chỗ, lăn nghiêng...

Nghệ nhân Chang A Khua - xã Kim Nọi, huyện Mù Cang Chải cho biết: “Mình rất tự hào khi dân tộc mình đang gìn giữ được nét văn hóa đặc sắc về khèn Mông. Tuy nhiên, để kết hợp giữa thổi và múa khèn, nhất là vừa thổi vừa lăn đòi hỏi người chơi phải có sức khỏe dẻo dai và nắm vững kỹ thuật đặc trưng, điêu luyện của khèn”.

Khèn Mông là một loại nhạc cụ giữ vai trò trọng yếu trong đời sống, sinh hoạt văn hóa của dân tộc, thể hiện rõ nhất về tâm linh, tín ngưỡng, truyền thống của dân tộc Mông. Chính vì vậy, loại nhạc cụ này được ví là linh hồn người Mông. Hơn nữa, tiếng khèn Mông còn là người bạn đường chung thủy của các chàng trai Mông mỗi khi xuống chợ, đi rừng, lên nương. Cũng nhờ tiếng khèn Mông mà biết bao đôi trai gái trên mảnh đất vùng cao này đã nên vợ, nên chồng.

Đặc biệt, thông qua tiếng khèn làm cho đồng bào Mông thêm gắn kết và hòa quyện văn hóa của dân tộc mình với các dân tộc khác. Vì vậy, việc giữ gìn cho tiếng khèn được trong trẻo, tinh khiết, nguyên sơ cũng chính là giữ được sự trong sáng, hướng thiện trong tâm hồn người thổi khèn. Chính vì điều này, mà mỗi lần đến với huyện vùng cao này du khách sẽ được tận hưởng những giây phút thăng hoa trong âm thanh du dương trầm bổng của tiếng khèn do các nghệ nhân dù lớn tuổi hay nhỏ tuổi đem lại.

Chính họ là những người đang dày công bảo tồn, giữ gìn những nét văn hóa của dân tộc mình để giới thiệu, quảng bá đến với du khách gần xa về những nét văn hóa đặc trưng của đồng bào Mông nơi đây.

Văn Tuấn