Tôi vào miền Tây khi Tuần Văn hóa - Thể thao và Du lịch Danh thắng quốc gia Ruộng bậc thang Mù Cang Chải 2016 đã kết thúc. Không còn rực rỡ lúa vàng, sắc thắm hồng của hoa tam giác mạch nhưng dấu ấn của lễ hội dường như vẫn còn khá đậm nét. Người thẳng thắn bảo tôi “thần kinh có vấn đề..”, người thông cảm thì bảo “chắc mấy hôm chính hội bận không đi được”, có người lại bảo “chờ người ta về rồi lên có chỗ ăn nghỉ đàng hoàng”… nhưng không ai nói chuẩn cả, tôi lên Mù Cang Chải lúc hết hội để cảm nhận cái “hồn” của núi non, của mây, của khói. Đúng là chẳng còn rực rỡ váy hoa, điệu khèn trầm bổng, chẳng còn nườm nượp người xe mà chỉ còn lại không khí của ngày mùa thu hoạch. Kia những thửa ruộng bậc thang chỉ còn trơ gốc rạ. Kìa những gánh gồng trĩu nặng trên vai. Đâu đó tiếng râm ran, nói cười của những người dân đang ăm ắp niềm vui được mùa và không gian tràn ngập khói.

Không biết tôi yêu khói từ bao giờ, mỗi lần thấy cái màu lam pha trắng ấy bảng lảng bay là tôi lại nhớ về tuổi thơ, nhớ nhiều về những bóng dáng xa xưa của bà, của mẹ. Khói bay lên từ bếp, từ cánh đồng, từ những trò chơi tuổi thơ rất bình yên và thơ mộng. Rồi những thước phim cứ từ từ hiện ra. Nhớ những năm xưa, khi cả nước còn đang sống trong thời kỳ bao cấp. Nhà nhà đun củi, ở quê đun rơm rạ. Sớm ra, trưa đến, tối về trên mỗi mái bếp, khói len lỏi bay lên tầng không, vẽ ra nhiều hình hài kỳ ảo lại thấy lòng ấm áp biết bao bởi dưới những mái bếp ấy là những ước mơ bé thơ, những đôi mắt thao thiết nhìn vào nồi cơm đang sôi, để rồi sau đó, trong chập chờn ánh lửa những bát cơm nóng hổi, bữa sum vầy của một gia đình đoàn tụ cứ đọng lại, ngự trị mãi trong ký ức mỗi người. Với tôi, khói nằm trong tâm thức, trong giấc mơ và trong hoài niệm.  

- Chị sao thế? Cảnh đẹp thế này làm vài kiểu ảnh thôi - cô bạn đi cùng giục giã.

- Chị không sao, có lẽ khói làm mắt chị cay đấy. Em chụp ảnh đi, chị muốn được tận hưởng không gian này - tôi trả lời.

- Ôi, bà chị lãng đãng của em! Cô bạn cười tít mắt rồi lao vào ruộng lúa.

Còn lại một mình, tôi cảm thấy thật hào hứng. Thực sự trong lúc này tôi không muốn chụp ảnh, tôi muốn tận mắt nhìn những mảng màu khác nhau, những hình thù khác lạ và thỏa mãn hít hà mùi hương của khói, của rơm rạ. Lòng thầm nghĩ, chỉ tuần trước thôi, trên những thửa ruộng này, du khách muôn nơi tề tựu về đây vui hội đem lại một nguồn thu đáng kể cho địa phương. Tôi lại nhớ tâm sự của Chủ tịch UBND huyện Mù Cang Chải Vũ Tiến Đức: “Từ khi đọc Báo Yên Bái viết về đồi hoa tam giác mạch ở Si Ma Cai, huyện đã bắt tay vào họp bàn, đề nghị các xã có điều kiện, địa hình tương đối giống tỉnh bạn triển khai trồng hoa. Trước tiên là vận động nhân dân trồng thử nghiệm ở những chân ruộng bậc thang trồng một vụ lúa hoặc là lưng đèo Khau Phạ vừa chống xói mòn vừa thu hút khách gần xa, nhân dân sẽ có thêm nguồn thu nhập và rồi chúng tôi đã thành công”.

Quả thật, chính sự năng động, mạnh dạn của Đảng ủy, chính quyền địa phương, sự đồng tình của nhân dân, mảnh đất Mù Cang Chải này giờ đã trở thành một trong những địa danh du lịch có tiếng cả trong và ngoài nước. Bên cạnh Danh thắng Ruộng bậc thang, sự góp mặt của hoa tam giác mạch trên mảnh đất này đã tạo thêm một điểm nhấn thú vị.

Mù Cang Chải về chiều quả là đẹp. Vẻ đẹp thanh bình, yên tĩnh lạ. Cảnh sinh hoạt của người dân mỗi lúc một rõ ràng. Bóng dáng của những chiếc lưng gánh lúa, tiếng mõ trâu chiều, từng đống từng đống rạ được vun cao, bọn trẻ ùa về những sân ruộng rộng nhất để đá bóng và khói lam đã bay lên từ những mái bếp.

Chiều muộn, cô bạn giục tôi xuống phố. Ánh trăng loang loáng soi đường đưa chúng tôi về phố thị. Tôi lên xe mà tiếc ngẩn ngơ vì không được ở lại lâu hơn. Lòng tôi cứ như níu lại nơi này, khói chiều đã thực sự len lỏi trong tôi, trùm lên tôi một vùng ký ức. Với tôi, Mù Cang Chải rất đẹp, rất thơ mà không cứ phải là lễ hội và hơn hết sự ấm no đã hiện rõ trong tương lai.

Nguyễn Thanh