Liệu pháp kháng virus đường uống Paxlovid (gồm Nirmatrelvir và Ritonavir) được chỉ định để ngăn chặn SARS-CoV-2 nhân lên trong tế bào vật chủ của người. Các biến thể đang được quan tâm hiện nay có thể kháng lại các phương pháp điều trị nhắm tới protein gai trên bề mặt của SARS-CoV-2. Tuy nhiên, Paxlovid hoạt động bằng cách ức chế men protease 3CL (một loại enzyme cần thiết cho việc tái tạo của coronavirus) ngăn sự nhân lên của virus.
Nếu được cấp phép, Paxlovid sẽ là thuốc kháng virus đường uống đầu tiên trong nhóm ức chế men protease 3CL được thiết kế đặc biệt để chống lại SARS-CoV-2. Thuốc có thể được kê đơn để điều trị tại nhà cho những bệnh nhân có nguy cơ trở nặng cao, giúp tránh được tình trạng nhập viện và tử vong.
Dữ liệu trong phòng thí nghiệm gần đây xác nhận rằng Nirmatrelvir là một chất ức chế protease Omicron 3CL mạnh mẽ. Kết hợp với dữ liệu có từ các biến thể đáng quan tâm khác bao gồm cả Delta, Paxlovid chỉ ra tiềm năng kháng virus mạnh mẽ đối với các chủng hiện tại cũng như các loại coronavirus khác. Các nghiên cứu bổ sung về thuốc kháng virus trong ống nghiệm với biến thể này đang được tiến hành.
Kết quả các giai đoạn thử nghiệm lâm sàng
Paxlovid được phát triển bằng cách sửa đổi một ứng viên lâm sàng trước đó là Lufotrelvir, cũng là chất ức chế men protease (chất thủy phân protein, xúc tác các phản ứng sinh hóa) nhưng cần phải tiêm tĩnh mạch và có sự giới hạn trong cấu trúc dẫn đến hiệu quả kém. Paxlovid đã được điều chỉnh cấu trúc nên khả năng dược lực cũng được nâng cao và thích hợp hấp thụ qua đường uống.
Vào tháng 4, Pfizer bắt đầu thử nghiệm lâm sàng giai đoạn 1 trên các bệnh nhân tình nguyện. Ngày 28/7, ở Pha 1/3, Paxlovid đã cho thấy mức độ tiếp xúc với thuốc cao trong mười ngày, vượt qua mức phơi nhiễm được dự đoán là ức chế sự nhân lên của SARS-CoV-2 hơn 5 lần.
Tháng 9, Pfizer bắt đầu thử nghiệm giai đoạn 2/3 và ngày 5/11, một phân tích giữa kỳ được công bố. Trong 3 ngày đầu điều trị kể từ khi có triệu chứng, Paxlovid giảm 89% nguy cơ nhập viện hoặc tử vong liên quan Covid-19 khi so sánh với giả dược. Con số này trong 5 ngày đầu là 85%.
Ngày 14/12, Pfizer đã công bố kết quả cuối cùng của giai đoạn lâm sàng 2/3. Kết quả cho thấy hiệu quả cao hơn một chút so với phân tích giữa kỳ công bố vào tháng 11. Với khảo sát trên 2.246 bệnh nhân có nguy cơ cao, Paxlovid giúp giảm đáng kể nguy cơ nhập viện hoặc tử vong vì bất kỳ nguyên nhân nào xuống 89% (sử dụng trong 3 ngày đầu) và 88% (trong 5 ngày đầu). Sau 28 ngày, không có trường hợp tử vong khi điều trị bằng thuốc.
Mặc dù chưa được chấp thuận ở bất kỳ quốc gia nào, Vương quốc Anh đã đặt hàng 250.000 liệu trình sau thông cáo báo chí của Pfizer vào tháng 10. Australia cũng đã đặt hàng trước 500.000 liệu trình thuốc.
Vào tháng 11, chính phủ Mỹ dự kiến sẽ ký hợp đồng mua khoảng 10 triệu liệu trình điều trị kết hợp.
Vào ngày 16/11, Pfizer đã nộp đơn lên Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (FDA) để xin cấp phép khẩn cấp cho Paxlovid.
So sánh Paxlovid và một số ứng viên điều trị Covid-19 đường uống khác
Paxlovid khi so sánh với Ivermectin (cả hai đều là chất ức chế protease), thuốc này mạnh hơn nhiều với khả năng ức chế một nửa sức sống của virus. Trong khi đó, Ivermectin lại thuộc nhóm thuốc kháng ký sinh trùng nên hiệu quả sẽ có sự khác biệt.
Molnupiravir giúp giảm 50% nguy cơ nhập viện và tử vong ở phân tích giữa kỳ, nhưng ở phân tích cuối kỳ, kết quả đưa ra chỉ làm giảm 30% nguy cơ. So sánh với Molnupiravir, Paxlovid cho kết quả khả quan hơn nhiều.
Hai thuốc có cơ chế khác nhau. Molnupiravir là một ribonucleoside lỗi, khi sử dụng nó sẽ gây đột biến chuỗi RNA của virus, còn Paxlovid (kết hợp với Ritonavir) là một thuốc ức chế men protease của SARS-CoV-2. Cơ chế này rất nổi tiếng trong điều trị HIV.
Chi phí và liều lượng
Paxlovid dự định được dùng với liều 300 mg (hai viên 150 mg) Nirmatrelvir với một viên 100 mg Ritonavir, 2 lần/ngày trong 5 ngày. Kết hợp này giúp giữ thuốc trong cơ thể lâu hơn. Một hộp gồm 5 vỉ Paxlovid, gồm Nirmatrelvir cùng Ritonavir, liều lượng đủ cho liệu trình điều trị trong 5 ngày.
Pfizer Inc. đã bán Paxlovid cho chính phủ Mỹ với giá 529 USD cho mỗi liệu trình điều trị. Tuy nhiên, đi vào sản xuất đại trà, giá thành của thuốc sẽ giảm đáng kể khi tới tay người dân.
(Theo Zing)
