Hoàng Thế Sinh - sống và viết ''''không ngại ngần''''
- Cập nhật: Thứ tư, 29/11/2023 | 2:53:56 PM
YênBái - Hoàng Thế Sinh là một phần lực và phần hồn của văn nghệ Hoàng Liên Sơn trước đây và Yên Bái sau này. Đa tài- đa ngôn - đa tửu, quý bạn, mạnh mẽ quyết đoán – ông là một “địa chỉ văn hóa”, người kết nối, tạo cảm hứng cho bạn bè văn nghệ, báo chí trên khắp đất nước khi đến và nhớ về xứ mưa Yên Bái.
|
|
Nhà văn Hoàng Thế Sinh trong một chuyến đi thực tế.
|
Làm báo, lại là báo văn nghệ, kẻ hậu bối như tôi luôn nể trọng Hoàng Thế Sinh bởi cái tài thổi linh hồn vào những trang viết của ông.
Khi viết báo, viết ký, Hoàng Thế Sinh đã đập tan sự khô khan vốn có của thể loại bằng cách thổi vào hiện thực trần trụi, khắc nghiệt những xúc cảm dạt dào bằng nghệ thuật ngôn từ.
Nhà thơ Ngọc Bái từng nhận định: "Thế Sinh là sự phân thân của thơ trong ký. Dễ dàng thấy chất trữ tình trong các trang ký Thế Sinh đã thể hiện…”.
Không chỉ có thơ mà còn có nhạc. Bất cứ lúc nào, bất cứ ở đâu cũng thấy Thế Sinh ngân nga hát. Có lúc là tiếng hát sảng khoái, hào hùng, có lúc lại cất tiếng lòng nỉ non đầy mộng mị và lãng mạn của kẻ đa tình.
"Tôi mê em, theo em vượt chín đèo mười núi, theo em qua trăm sông nghìn suối đến dòng suối Thia soi bóng chúng mình. Ôi dòng Thia thao thiết bao tình, khăn Piêu trao nhau qua cầu gió thổi, nụ hôn trao nhau nghiêng nghìn trái núi…”.
Nhà văn Hoàng Thế Sinh (phải) tại hội thảo về sự nghiệp văn chương của mình.
Tôi không biết mà ngay cả Thế Sinh cũng không thể nhớ nổi ông đã từng viết bao nhiêu bài báo, bao nhiêu bài ký trong suốt cuộc đời làm báo. Với lợi thế của một nhà báo mẫn cảm, giàu cảm xúc cùng lối tư duy sâu sắc, cái nhìn và những phát hiện nhạy bén, sắc sảo của nhà văn, Hoàng Thế Sinh đã hăm hở đi, cẩn trọng quan sát, tỉ mỉ ghi chép, thu thập, công phu tra cứu tư liệu, nghiêm túc ngẫm ngợi, trăn trở và viết một cách nhiệt tình nhưng đầy trách nhiệm.
Từng nghe người nào đó phát ngôn rằng: "Viết ký thì có gì khó, các vị đi cơ sở, ngó nghiêng một tí, xin cái báo cáo, về nhà chỉ một đêm là xong…”. Thoạt đầu tôi nghĩ người đó thật có tài nên có phần vị nể, và tự thấy bản thân mình kém cỏi khi chưa bao giờ đạt được đến "cái tầm” như thế. Nhưng rồi, tôi đã ngộ ra và tự tin hơn khi nghe Hoàng Thế Sinh nói rằng sau khi đi cơ sở về, ông đã dành ít nhất 1 tháng để ngẫm, rồi dùng 1 tuần để viết ra được một bài ký. Có lẽ bởi vậy mà dẫu ngòi bút đã "tung tẩy trên nhiều ngả đường, nhiều sự kiện”- (lời nhà thơ Ngọc Bái), nhưng tất cả đều đọng lại dấu ấn sâu sắc trong lòng bạn đọc.
Tôi nhớ mình đã từng rất ám ảnh khi đọc được những bài ký viết từ xửa xưa của Hoàng Thế Sinh. Trong đó, tôi nhớ nhất bài Thuốc phiện và nỗi bất hạnh của người Mông, được in trong tập ký Khát vọng từ đất, sau đổi tên thành Day dứt Nậm Chầy và in trong tập bút ký - ghi chép Lên Phan Si Păng.
Ám ảnh bởi dù được sinh ra và lớn lên ở miền núi, lại là một phóng viên nên tôi đã nghe, đã thấy và cũng gọi là hiểu thế nào là thuốc phiện, là sự tàn phá và những hệ lụy của thuốc phiện cùng những vấn nạn nó gây ra những năm chín mươi của thế kỷ trước.
Song, cho đến khi đọc bài ký của Hoàng Thế Sinh, cảm nhận được nỗi đau đớn, ám ảnh, day dứt của ông về hình ảnh 2 người đàn bà Mông đau khổ, về những đứa trẻ lăn lóc, đói khát, mệt mỏi và khi ông tận mắt chứng kiến cảnh người Mông rơi vào mê cung ác quỷ của "nàng tiên nâu”, bao nhiêu nhà cửa, ruộng vườn, thóc ngô, dê, ngựa phải bán sạch rồi nhọc nhằn sống qua ngày, vì những con số gớm ghiếc biết nói, biết khóc: 1 xã có hàng trăm người hút và nghiện với 53 bàn đèn, 1 bản Mông có 30 hộ thì cả 30 hộ có người nghiện, 1 gia đình chủ nhà vừa 21 tuổi trong 1 năm bán sạch 27 con bò, hơn 10 con trâu, ngựa để hút.
Chưa tính người hút, chỉ tính người nghiện thứ khói ma quỷ ở xã Nậm Chầy thì 1 ngày 96 người nghiện hút hết 96 đồng cân, tương ứng 1.536.000 đồng, 1 năm sẽ bằng 552.960.000 đồng, tương đương 276.480 cân gạo, chỉ cần họ nhịn hút 1 năm, thì cả bản sẽ đủ gạo ăn trong 4 năm 3 tháng… thì tôi mới thực sự thấu hiểu nỗi bất hạnh tận cùng của những con người đã từng bị ma lực của ác quỷ nuốt đi ý chí.
Họ không chỉ đem hết tài sản, cuộc sống của gia đình đốt thành khói thuốc, mà còn hút đến cả xương thịt của những người thân và của chính bản thân mình.
Quen biết ông lâu nay, tôi đã quá quen thuộc với hình ảnh một nhà văn Hoàng Thế Sinh đậm chất văn nghệ sĩ trong mỗi cuộc tụ họp, vui vẻ của những bạn văn nghệ với nhau, một người bạn, người thầy mỗi khi ông yêu quý ghé thăm, trò chuyện và rút hết tâm can chia sẻ với chúng tôi những câu chuyện về đời, về nghề hay hình ảnh một nhà báo Thế Sinh với ánh mắt tinh nhanh, vai khoác chiếc túi chéo, tay lăm lăm cây bút, quyển sổ nhỏ và luôn luôn ghi ghi, chép chép mỗi lần đi thực tế sáng tác ở cơ sở.
Gần đây, nhờ bài viết Người đứng lâu trên bến Âu Lâu của nhà văn Nguyễn Tham Thiện Kế, tôi lại được biết thêm hình ảnh của một Hoàng Thế Sinh tuổi bốn mươi "mũ nồi đen kiểu trưởng bản, chức sắc các tộc người miền cao ưa dùng, veston demi sáng kẻ ô chiều nhuôm nhuôn xám, khụng khịnh quần cứng kễu kaki lộ cộ simili, chân giày lính Liên Xô cậm kịch như trâu qua sân gạch. Và đương nhiên khoác chéo vai chiếc túi thổ cẩm, sờn sờn cũ cũ, hoa văn chẳng rõ Tày hay Thái.
Trong cuộc rượu, cần hỏi đến số điện thoại của ai đó, chàng Thế Sinh vẹo người, thọc tay vào túi lôi ra cuốn sổ tay bìa giả da loáng mồ hôi và dầu mỡ, đôi khi vướng theo chiếc khăn mùi xoa không rõ màu tròn như tờ giấy vo, bao thuốc, túi hạt mák khén, trái ớt nương. Líu ríu lật sổ, những con chữ không chỉ ghi số điện thoại mà cả những chi tiết truyện ngắn đang hình thành, hay tuyến nhân vật cuốn tiểu thuyết đã viết bằng miệng từ lâu...”.
Thật thú vị nhưng cũng không hề lạ lẫm
Qua những câu chuyện vừa hài vừa thực mà ông từng chia sẻ, tôi biết rằng, từ thời bao cấp khó khăn, nghèo khổ, khi còn học ở Đại học Sư phạm Việt Bắc, Hoàng Thế Sinh đã từng vắt kiệt tâm can, trí não ra viết để kiếm thêm tiền, vừa nuôi mình, vừa nuôi con, vừa để giao lưu bạn hữu.
Ngay từ những ngày đó, ông đã viết và cộng tác với rất nhiều báo, từ báo thời sự, báo pháp luật đến báo văn nghệ. Tài sản lớn nhất và cũng là phương tiện đi lại duy nhất là chiếc xe đạp "5 không": không phanh, không chuông, không đèn, không chắn xích, không cả chắn bùn để chạy từ báo nọ đến tòa soạn kia gửi bài, lĩnh nhuận bút.
Ấy mà chỉ tại một lần mải bia với mấy bạn thơ lại bị kẻ trộm lấy mất. Khó khăn là vậy, viết để kiếm tiền trang trải cuộc sống nhưng bởi luôn ấp ủ nghiệp văn, quyết không vì vật chất mà đánh mất mình ngay từ lúc mới khai danh nên Thế Sinh luôn viết bằng tất cả trái tim của kẻ si mê văn chương, yêu cuộc sống.
Nhờ thế mà vào những năm 1986-1988, Rét lộc ra đời đã trở thành tác phẩm đầu tiên được in trên báo Văn nghệ - nơi các văn nhân luôn ao ước tên tác phẩm của mình được hiện diện. Đó cũng chính là tác phẩm đánh dấu sự khởi đầu nghiệp văn chương của ông, một nghiệp "giời đày” mà ở đó, lao động sáng tạo luôn khắc nghiệt nhưng cũng vô cùng hạnh phúc.
Các tác phẩm của nhà văn Hoàng Thế Sinh.
Sống gắn bó với mảnh đất vùng cao Yên Bái gần trọn cuộc đời, cho nên văn chương của ông cũng đặc biệt thủy chung với núi rừng Yên Bái như chính con người ông vậy. Trong tất cả các tác phẩm văn học của ông, dù xuất hiện bằng hình thức nào, dù được miêu tả như thế nào thì hình ảnh núi rừng Yên Bái vẫn luôn hiện lên rất rõ nét.
Từ Tiếng vọng dưới chân núi, Luật của rừng rồi Bụi Hồ, Xứ mưa cho đến Chúa đất miền Khau Xưa và gần đây nhất là Tằng Cẩu, tất cả đều được nhà văn huy động một vốn sống phong phú về cảnh vật, con người và bản sắc văn hóa độc đáo của miền núi.
"Núi cao bao nhiêu cũng không bằng ý chí con người. Đường xa, vực sâu bao nhiêu cũng không sâu xa bằng ý nghĩ con người. Đất trời mênh mông bao nhiêu cũng không bằng khát vọng con người”.
Đó chính là triết lý sâu sắc mà nhà văn, nhà báo Hoàng Thế Sinh đã tự rút ra cho chính mình sau một ngày dài ngược núi bằng đôi chân để đến với người Mông Chế Tạo. Mỗi vùng đất mà ông đi qua, mỗi đỉnh cao mà ông khát khao chạm tới, ông đều dùng tất cả các giác quan của mình mà cảm thụ, mà tiếp nhận.
Tiểu thuyết Cánh đồng Chum mùa hoa ban của nhà văn Hoàng Thế Sinh đoạt Giải thưởng văn học sông Mekong lần thứ 12.
Miệt mài với nghiệp viết, cả báo chí và văn chương, Hoàng Thế Sinh đã lao động, sáng tác không ngừng nghỉ. Để rồi sau mấy mươi năm, không thể đếm nổi số những bài báo, bài văn đã viết hay số giải thưởng đã đạt từ báo chí, từ văn chương, chỉ biết khối tác phẩm văn học khổng lồ mà ông ra mắt bạn đọc là trên 20 cuốn sách cả thơ, bút ký, tập truyện ngắn và tiểu thuyết.
Bởi tính cẩn trọng, tỉ mỉ, nghiêm túc trong sáng tạo và đặc biệt trọng người đọc nên dù ở thể loại nào, Hoàng Thế Sinh cũng rất thành công trong việc bày binh bố trận, khiến cho độc giả luôn bị mê đắm, lạc vào thế giới ảo diệu của những câu chuyện mà ông dựng nên.
Như nhà văn Nguyễn Tham Thiện Kế từng nhận định: "Mỗi tác phẩm của ông, là một trận cờ bày sẵn với các nhân vật tướng, sĩ, tượng, xe, vai vị rõ ràng. Chơi tất tay. Tốt có thể nhập cung. Tướng có thể lánh mặt nước chiếu. Nhưng bản chất của tướng và tốt luôn không thay đổi. Phản ánh tâm thế con người ông, như một sự cực đoan trắng luôn là trắng, đen luôn là đen. Đó cũng là cách ông hành xử, giao tiếp với người đời”.
Thì đúng vậy. Với cảm hứng chủ đạo là lên tiếng chống lại những thói hư tật xấu, thói ác độc của đời sống thế sự; tôn vinh những con người bé nhỏ, yếu thế mà đầy dũng khí, dù không thành công cũng vẫn dám đứng lên mà bất bình, mà chiến đấu với những cái hư đốn của cuộc đời; văn chương của Hoàng Thế Sinh luôn là sự lên tiếng nghiêm khắc của công lý và đạo lý, quan điểm luôn dứt khoát, rạch ròi, nhân vật trong tác phẩm được ông chia thành hai tuyến tốt - xấu rõ ràng nhưng cốt truyện biến hoá ảo diệu.
Ông là một người lớn theo đúng nghĩa, và càng lớn hơn khi luôn sống giản dị, có thể nói là bình dân, sống giữa cuộc đời "không ngại ngần” – như câu hát đầy sảng khoái ông hay ngân nga giữa chốn bạn bè văn nghệ. Ông là Hoàng Thế Sinh.
|
Nhà văn Hoàng Thế Sinh quê Ân Thi (Hưng Yên) và gắn bó với vùng đất Yên Bái từ năm 1962 đến nay. Hoàng Thế Sinh từng là bộ đội tham gia chiến đấu ở chiến trường Lào, là thương binh hạng 4/4. Ông từng làm giáo viên và gắn bó với Báo Yên Bái suốt từ năm 1992 cho đến lúc về hưu.
Nhằm làm rõ những giá trị đặc sắc về nội dung và nghệ thuật các tác phẩm của nhà văn Hoàng Thế Sinh cùng những đóng góp của ông cho văn học nói chung và nền văn xuôi Yên Bái nói riêng, sáng 25/11/2023, Hội Liên hiệp VHNT tỉnh Yên Bái phối hợp với Chi hội Văn xuôi Yên Bái tổ chức Hội thảo văn học với chủ đề "Hoàng Thế Sinh - Nhà văn và tác phẩm”. Nhà văn Hoàng Thế Sinh sáng tác trên nhiều thể loại: Thơ, truyện, ký, tiểu thuyết song xét về số lượng thì nổi trội là thể loại tiểu thuyết. Đến thời điểm này, ông đã xuất bản 1 tập thơ, 2 tập bút ký, 8 tập truyện ngắn (1 tập in chung) và 10 tiểu thuyết. Trong đó 4 tiểu thuyết Bụi hồ, Rừng thiêng, Thuốc phiện và lửa, Ma tiền đã được chuyển thể thành kịch bản và dựng phim. Ông đoạt 14 giải thưởng về văn học của khu vực, trung ương và của tỉnh; Đặc biệt là Giải thưởng văn học sông Mekong lần thứ 12 với tiểu thuyết "Cánh đồng Chum mùa hoa ban".
Tại Hội thảo, Ban Tổ chức đã nhận được 13 tham luận trong đó có 8 tham luận được trình bày và 2 ý kiến phát biểu đã cơ bản làm rõ cuộc đời, con người, sự nghiệp sáng tác văn chương và các tác phẩm văn xuôi của nhà văn Hoàng Thế Sinh. Hội thảo thu hút sự quan tâm tham dự của các văn nghệ sĩ Yên Bái và cả nước. |
(Theo TPO)