Để tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa trong thời kỳ xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc và kháng chiến chống Mỹ, giải phóng miền Nam, ngày 05/01/1966, Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 133/NQ-TW thành lập Ban Pháp chế Trung ương; phân công đồng chí Trường Chinh làm Trưởng ban; đồng chí Hoàng Quốc Việt làm Phó trưởng ban.

Trải qua 50 năm xây dựng và phát triển, ngành Nội chính Đảng luôn gắn liền với những chặng đường lịch sử vẻ vang của Đảng, đất nước và không ngừng phấn đấu hoàn thành tốt chức năng, nhiệm vụ được giao.

Thời kỳ mới thành lập, Ban Pháp chế Trung ương tập trung nghiên cứu các vấn đề lý luận và thực tiễn pháp chế ở Việt Nam; kiến nghị xây dựng hệ thống pháp luật; lãnh đạo tuyên truyền, phổ biến pháp luật; tăng cường kiểm tra công tác pháp chế; tham mưu, đề xuất thành lập một số cơ quan nội chính. Sự ra đời của Ban Pháp chế Trung ương, góp phần nâng cao nhận thức về pháp chế xã hội chủ nghĩa, về quản lý đất nước bằng pháp luật, đó là tiền đề quan trọng cho sự phát triển của ngành Nội chính Đảng.

Sau khi thống nhất đất nước, tháng 9/1979, Ban Bí thư quyết định giải thể Ban Pháp chế, thành lập Ban Nội chính, giúp Trung ương về công tác nội chính, bao gồm công tác của các ngành: Công an, Kiểm sát, Tòa án, Pháp chế, Thanh tra. Giai đoạn 1979 - 1985, Ban Nội chính Trung ương tham mưu, đề xuất với Trung ương nhiều nội dung chỉ đạo thực hiện Nghị quyết số 03-NQ/TW (khóa V) của Bộ Chính trị về chống chiến tranh phá hoại nhiều mặt của địch, đảm bảo an ninh biên giới, xây dựng pháp luật, chủ trì, phối hợp với các cơ quan nội chính tháo gỡ khó khăn trong điều tra, truy tố, xét xử; Thường trực Ban Chỉ đạo 79 của Trung ương về đấu tranh chống tệ ăn cắp, hối lộ, ức hiếp quần chúng.

Trong thời kỳ đổi mới, Ban Nội chính Trung ương đã tham mưu bảo đảm sự lãnh đạo của Đảng trong xây dựng pháp luật, Hiến pháp năm 1992 và các đạo luật khác. Tham mưu với Bộ Chính trị, Ban Bí thư tăng cường lãnh đạo đảm bảo an ninh, trật tự; phối hợp xây dựng, trình Trung ương ban hành Chỉ thị số 09-CT/TW “Về một số việc cần làm trong giải quyết khiếu nại, tố cáo hiện nay”, Nghị quyết số 48-NQ/TW về “Chiến lược xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật Việt Nam đến năm 2010 và định hướng đến năm 2020”, Nghị quyết số 49-NQ/TW về “Chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020”, Nghị quyết Trung ương 3 (khóa X) về “Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác phòng, chống tham nhũng (PCTN), lãng phí”. Tham gia giải quyết nhiều điểm nóng phức tạp về dân tộc, tôn giáo, các vụ án lớn...

Từ năm 2007 đến 2012, thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 (khóa X) về đổi mới, kiện toàn tổ chức bộ máy cơ quan Đảng, Ban Nội chính Trung ương, Ban Kinh tế Trung ương và Ban Tài chính - Quản trị Trung ương được hợp nhất vào Văn phòng Trung ương Đảng.

Thực hiện Kết luận Trung ương 5 (khóa XI), ngày 28/12/2012, Bộ Chính trị quyết định thành lập Ban Nội chính Trung ương, cơ quan tham mưu của Ban Chấp hành Trung ương, mà trực tiếp và thường xuyên là Bộ Chính trị, Ban Bí thư về chủ trương, các chính sách lớn của Đảng thuộc lĩnh vực nội chính và PCTN. Ban Nội chính Trung ương đã thực hiện có kết quả việc tham mưu giúp Bộ Chính trị, Ban Bí thư và Ban Chỉ đạo Trung ương về PCTN nhiều chủ trương quan trọng về công tác nội chính và PCTN như: Chỉ thị của Bộ Chính trị về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với kê khai và kiểm soát việc kê khai tài sản; chỉ thị về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác tiếp công dân và giải quyết khiếu nại, tố cáo; chỉ thị về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với phát hiện, xử lý vụ việc, vụ án tham nhũng; giúp Ban Chỉ đạo Trung ương kiểm tra, giám sát, đôn đốc PCTN tại một số địa phương, một số ngành; chỉ đạo tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc trong áp dụng án treo, giám định tư pháp, thu hồi tài sản tham nhũng, đẩy nhanh tiến độ điều tra, xử lý các vụ việc, vụ án tham nhũng lớn, dư luận xã hội đặc biệt quan tâm…

Đối với các tỉnh ủy, thành ủy, ngày 17/9/1979, Ban Bí thư ra Quyết định số 48-QĐ/TW, nêu rõ: cần lập Ban Nội chính với tổ chức gọn nhẹ, có cán bộ đủ phẩm chất và năng lực, giúp cấp ủy về công tác nội chính. Ngày 09/11/1979, Ban Thường vụ Tỉnh ủy Hoàng Liên Sơn quyết nghị thành lập Ban Nội chính Tỉnh ủy, đồng chí Hà Thiết Hùng, Phó Bí thư Tỉnh ủy kiêm giữ chức Trưởng ban Nội chính. Tuy có 5 cán bộ, nhưng Ban đã tham mưu giúp Tỉnh ủy lãnh đạo, chỉ đạo giữ vững an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội. Thực hiện chủ trương của Ban Bí thư, ngày 12/3/1988, Ban Thường vụ Tỉnh ủy Hoàng Liên Sơn quyết định giải thể Ban Nội chính và chuyển giao nhiệm vụ sang Văn phòng Tỉnh ủy.

Ngày 08/11/1993, Ban Bí thư ra Chỉ thị số 29-CT/TW “Về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với các cơ quan bảo vệ pháp luật”, trong đó yêu cầu các tỉnh ủy, thành ủy cần thành lập, kiện toàn ban nội chính. Ngày 6/12/1994,  Ban Thường vụ Tỉnh ủy Yên Bái quyết định thành lập Ban Nội chính Tỉnh ủy với chức năng theo dõi, kiểm tra các ngành, các cơ quan: Công an, Kiểm sát, Toà án, Thanh tra, Tư pháp, Hải quan, Hội Luật gia và công tác xây dựng pháp quy của HĐND và UBND tỉnh.

Giai đoạn này, Ban Nội chính Tỉnh ủy đã nghiên cứu, phân tích, đánh giá sâu tình hình an ninh, trật tự; theo dõi, nắm tình hình tổ chức, hoạt động các ngành nội chính, giúp Tỉnh ủy lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện các nghị quyết, chỉ thị của Đảng, văn bản pháp luật của Nhà nước về lĩnh vực nội chính. Giữa năm 2001, thực hiện Nghị quyết Trung ương 7 (khóa VIII) “Một số vấn đề về tổ chức, bộ máy của hệ thống chính trị và tiền lương, trợ cấp xã hội thuộc ngân sách nhà nước”, Ban Thường vụ Tỉnh ủy đã ra quyết định giải thể Ban Nội chính Tỉnh ủy.

Thực hiện Kết luận Trung ương 5 (khóa XI), ngày 8/4/2013, Ban Bí thư đã ban hành Quy định về chức năng, nhiệm vụ, tổ chức bộ máy của ban nội chính tỉnh ủy, thành ủy. Ngày 24/5/2013, Ban Thường vụ Tỉnh ủy quyết định thành lập Ban Nội chính Tỉnh ủy. Ban Nội chính Tỉnh ủy là cơ quan tham mưu của Tỉnh ủy mà trực tiếp là Ban Thường vụ, Thường trực Tỉnh ủy về công tác nội chính và PCTN và là cơ quan thường trực Ban chỉ đạo tỉnh về cải cách tư pháp.

Mặc dù còn nhiều khó khăn, Ban Nội chính Tỉnh ủy Yên Bái đã cố gắng thực hiện có kết quả các nhiệm vụ trọng tâm chủ yếu sau:
Tham mưu với Tỉnh ủy chỉ đạo quán triệt, triển khai, kiểm tra, sơ kết, tổng kết nhiều nghị quyết, chỉ thị, kết luận của Trung ương về lĩnh vực nội chính và phòng, chống tham nhũng: về Chiến lược xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật Việt Nam đến năm 2010, định hướng đến năm 2020; về Chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020; về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với các cơ quan bảo vệ pháp luật trong công tác điều tra, xử lý các vụ án và công tác bảo vệ Đảng; về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với việc kê khai và kiểm soát việc kê khai tài sản; về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác tiếp công dân và giải quyết khiếu nại, tố cáo; về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác phát hiện, xử lý vụ việc, vụ án tham nhũng.

Chủ động đề xuất với Ban Thường vụ, Thường trực Tỉnh ủy cho chủ trương về hoạt động của các cơ quan trong khối nội chính; tham mưu Kế hoạch rà soát các cuộc thanh tra kinh tế - xã hội từ năm 2011 đến năm 2014; phối hợp kiểm tra các cấp ủy, tổ chức đảng trực thuộc Tỉnh ủy trong lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện các chủ trương, nghị quyết về nội chính và PCTN; tham mưu ban hành quy chế phối hợp giữa Ban Nội chính Tỉnh ủy với một số cơ quan nội chính và Ủy ban Kiểm tra Tỉnh  trong công tác nội chính và PCTN.

Phối hợp chặt chẽ cùng các cơ quan liên quan đề xuất với Ban Thường vụ, Thường trực Tỉnh ủy cho chủ trương, định hướng xử lý và giúp Thường trực Tỉnh ủy theo dõi, đôn đốc việc xử lý, giải quyết một số vụ việc, vụ án theo quy định và một số vụ việc khiếu nại, tố cáo kéo dài.
Tham mưu với Tỉnh ủy củng cố, kiện toàn Ban Chỉ đạo Cải cách tư pháp tỉnh; tổng kết 8 năm thực hiện Nghị quyết và các kết luận của Bộ Chính trị về cải cách tư pháp; tổng kết công tác cải cách tư pháp của tỉnh nhiệm kỳ 2011 - 2015; ban hành kế hoạch đẩy mạnh công tác thông tin, tuyên truyền về chủ trương, nhiệm vụ cải cách tư pháp và hoạt động tư pháp.

Thực hiện tốt công tác tiếp công dân và xử lý khiếu nại, tố cáo liên quan đến lĩnh vực nội chính và PCTN. Tham gia các đoàn công tác rà soát các vụ việc khiếu nại, tổ chức phức tạp, kéo dài. Tham gia tích cực vào chuẩn bị, tổ chức đại hội Đảng các cấp, Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XVIII và một số nhiệm vụ khác do Thường trực Tỉnh ủy giao.

Ban Nội chính Tỉnh ủy tọa đàm 50 năm Ngày truyền thống ngành nội chính Đảng.

Để làm tốt hơn nữa công tác tham mưu với Tỉnh ủy trong công tác nội chính và PCTN, trong thời gian tới, Ban Nội chính Tỉnh ủy sẽ tập trung thực hiện các nhiệm vụ trọng tâm sau đây:

Một là, tích cực, chủ động và nâng cao chất lượng nghiên cứu, đề xuất, tham mưu với Tỉnh uỷ về công tác nội chính. Tăng cường theo dõi, đôn đốc thực hiện Chỉ thị số 46-CT/TW, ngày 22-6-2015 của Bộ Chính trị về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác bảo đảm an ninh, trật tự trong tình hình mới. Nắm chắc tình hình, tham mưu xử lý kịp thời, chính xác các vấn đề nổi cộm, bức xúc, phức tạp, nhạy cảm về an ninh, trật tự, không để bị động, bất ngờ. Thực hiện tốt nhiệm vụ cơ quan thường trực Ban chỉ đạo Cải cách tư pháp tỉnh.

Hai là, tham mưu với Tỉnh ủy lãnh đạo, chỉ đạo việc tổ chức thực hiện, sơ kết, tổng kết các nghị quyết, chỉ thị của Đảng, văn bản pháp luật của Nhà nước về nội chính và PCTN. Trong năm 2016, tham mưu với Tỉnh ủy tổng kết 10 năm thực hiện Nghị quyết Trung ương 3 (khóa X) về “Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác PCTN, lãng phí”; theo dõi, đôn đốc thực hiện Nghị quyết Trung ương 8 (khoá XI) “Về Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới”, Kết luận số 92-KL/TW của Bộ Chính trị về cải cách tư pháp, Thông báo số 155-TB/TW của Ban Bí thư về tiếp tục thực hiện Chỉ thị số 15-CT/TW của Bộ Chính trị; Chỉ thị số 50-CT/TW về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác phát hiện, xử lý vụ việc, vụ án tham nhũng; tham mưu với Tỉnh ủy chỉ đạo tổ chức nghiên cứu, quán triệt, tuyên truyền sâu rộng các đạo luật có liên quan về lĩnh vực nội chính và PCTN.

Ba là, tham mưu với Tỉnh ủy lãnh đạo, chỉ đạo tổ chức thực hiện có hiệu quả công tác phòng ngừa, phát hiện, xử lý tham nhũng, thực hành tiết kiệm, chống lãng phí. Theo dõi, nắm tình hình, đề xuất chỉ đạo giải quyết các vụ việc, vụ án tham nhũng. Tiếp tục kiểm tra, giám sát, đôn đốc công tác PCTN tại các cấp ủy, tổ chức đảng, cơ quan, đơn vị. Tiếp tục tham mưu rà soát việc thực hiện các kết luận thanh tra, kiểm toán để phát hiện, chuyển các vụ việc có dấu hiệu tội phạm sang cơ quan điều tra.

Bốn là, tăng cường tham mưu với Tỉnh ủy lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện tốt công tác tiếp công dân và giải quyết khiếu nại, tố cáo theo yêu cầu của Bộ Chính trị và pháp luật về giải quyết khiếu nại, tố cáo.

Năm là, tiếp tục củng cố, kiện toàn về tổ chức, bộ máy, tăng cường công tác cán bộ, phối hợp chặt chẽ với các ngành, địa phương trong công tác, đổi mới phương thức hoạt động, chế độ làm việc, tăng cường cơ sở vật chất, đẩy mạnh các phong trào thi đua phấn đấu hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao.

Dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo của Tỉnh ủy và Ban Nội chính Trung ương, sự phối hợp, giúp đỡ của các cấp, các ngành, phát huy truyền thống vẻ vang 50 năm xây dựng và trưởng thành, trong thời gian tới Ban Nội chính Tỉnh ủy sẽ quyết tâm phấn đấu hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao, xứng đáng với niềm tin của Đảng bộ, chính quyền và nhân dân các dân tộc trong tỉnh.

 Nguyễn Văn Lịch - Ủy viên Ban Thường vụ, Trưởng Ban Nội chính Tỉnh ủy