Ngày 13/5/1953, Thứ trưởng Trần Quốc Hoàn ký Nghị định số 74 quy định về tổ chức của Thứ Bộ Công an, quy định nhiệm vụ, tổ chức của Vụ Bảo vệ chính trị gồm 4 bộ phận, trong đó Phòng Trinh sát II có nhiệm vụ điều tra khám phá các hoạt động do thám, phản động trong vùng tự do, bảo vệ kinh tế, chống âm mưu phá hoại của địch.
Cơ cấu tổ chức gồm các ban: văn thư, trinh sát chính trị, trinh sát bảo vệ kinh tế; từ đó, ngày 13/5/1953 được lãnh đạo Bộ Công an xác định là ngày truyền thống của lực lượng an ninh kinh tế (ANKT).
Quá trình hình thành và phát triển qua nhiều lần thay đổi tổ chức, đến ngày 14/11/1990, tên gọi Cục Bảo vệ ANKT chính thức ra đời.
Đây là đơn vị trực tiếp chiến đấu, có trách nhiệm tham mưu giúp Tổng cục trưởng Tổng cục An ninh thực hiện công tác quản lý Nhà nước về ANKT và thống nhất chỉ đạo, chỉ huy lực lượng ANKT trong cả nước tiến hành các biện pháp nghiệp vụ, chủ động phòng ngừa, phát hiện, đấu tranh làm thất bại mọi âm mưu hoạt động của kẻ địch và các loại đối tượng phá hoại an ninh nội bộ, ANKT, phục vụ công cuộc xây dựng và phát triển kinh tế của Đảng và Nhà nước, góp phần bảo vệ an ninh quốc gia (ANQG), trật tự an toàn xã hội.
Dưới sự lãnh đạo của Đảng, Chính phủ và Đảng ủy Bộ Công an, lực lượng bảo vệ ANKT đã không ngừng lớn mạnh, luôn đoàn kết, khắc phục khó khăn gian khổ, mưu trí, dũng cảm hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ của mình, đóng góp những thành tích to lớn vào trang sử vẻ vang của lực lượng công an cách mạng, xứng đáng với sự tin yêu của Đảng, Nhà nước và nhân dân.
Cùng thời điểm tháng 11/1990, Công an tỉnh Yên Bái theo sự chỉ đạo của Bộ Công an đã thành lập Phòng Bảo vệ ANKT. Từ năm 2010 đến nay, Cục Bảo vệ ANKT tách thành 4 cục nghiệp vụ trực thuộc Tổng cục An ninh II, tại các địa phương cũng đổi tên thành Phòng Bảo vệ ANKT, có nhiệm vụ đấu tranh phòng chống tội phạm và tham gia quản lý Nhà nước trên lĩnh vực ANKT.
65 năm qua, lực lượng bảo vệ ANKT Công an tỉnh Yên Bái đã khắc phục khó khăn, gian khổ trong chiến tranh chống thực dân Pháp và trong thời kỳ chống chiến tranh phá hoại của đế quốc Mỹ, cũng như trong quá trình thực hiện công cuộc đổi mới hiện nay, lực lượng bảo vệ ANKT Công an tỉnh Yên Bái đã không ngừng trưởng thành về mọi mặt.
Từ một bộ phận trong Phòng Bảo vệ nội bộ, trải qua nhiều lần tách ra thành các phòng: Bảo vệ Kinh tế I, Bảo vệ Kinh tế II, Bảo vệ kinh tế III, rồi lại nhập vào Phòng Bảo vệ nội bộ, đến tháng 10/1996, Phòng Bảo vệ ANKT, Công an tỉnh Yên Bái được thành lập. Trải qua quá trình thay đổi về mô hình tổ chức song nhiệm vụ bảo vệ an ninh kinh tế luôn được các thế hệ cán bộ, chiến sỹ khắc phục khó khăn, tổ chức thực hiện và đạt được nhiều kết quả đáng trân trọng.
Trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, đã sát cánh cùng các lực lượng trong ngành công an làm tốt nhiệm vụ bảo vệ các cơ quan của Đảng, chính quyền còn non trẻ, giữ gìn trật tự trị an, bảo vệ sản xuất, vận động nhân dân tích cực tham gia vào công cuộc kháng chiến.
Trong thời kỳ miền Bắc xây dựng cơ sở vật chất của chủ nghĩa xã hội, chống chiến tranh phá hoại của đế quốc Mỹ, lực lượng bảo vệ ANKT đã được giao nhiệm vụ bảo vệ an toàn nội bộ các cơ quan, xí nghiệp, bảo vệ sản xuất và các công trình quan trọng về kinh tế, quốc phòng trên địa bàn tỉnh.
Thành tích nổi bật mà Phòng Bảo vệ kinh tế I – tiền thân của Phòng Bảo vệ ANKT hiện nay đạt được trong thời kỳ này là phát hiện và phá tan một tổ chức phản động tại công trường xây dựng Nhà máy Thủy điện Thác Bà mang tên Tổ chức Công nông binh đỏ do Nguyễn Thanh Mai cầm đầu với âm mưu phá hoại công trình và cướp chính quyền.
Trong thời kỳ thực hiện công cuộc đổi mới của Đảng, lực lượng bảo vệ ANKT Công an tỉnh đã thường xuyên phối hợp với các đơn vị chức năng làm tốt công tác phòng ngừa, bảo vệ an toàn nội bộ các ngành kinh tế, các công trình mục tiêu kinh tế trọng điểm, trực tiếp đấu tranh với nhiều vụ án kinh tế, điển hình là phát hiện vụ việc "Cố ý làm trái nguyên tắc trong quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng” xảy ra tại Công ty Xuất nhập khẩu Yên Bái.
Cán bộ, chiến sỹ Phòng Bảo vệ an ninh kinh tế kiểm tra, đánh giá tình hình bảo đảm an ninh trật tự tại Công ty cổ phần Sứ kỹ thuật Hoàng Liên Sơn.
Ngoài những kết quả đã nêu trên, với chức năng, nhiệm vụ được giao, Phòng Bảo vệ ANKT đã tham mưu giúp Ban Giám đốc Công an tỉnh báo cáo lãnh đạo Tỉnh ủy, UBND tỉnh chỉ đạo cấp ủy, chính quyền các cấp, thủ trưởng các cơ quan, ban, ngành, doanh nghiệp thực hiện Nghị quyết số 08 của Bộ Chính trị về chiến lược bảo vệ ANQG, Nghị quyết số 09 của Chính phủ về chương trình quốc gia phòng chống tội phạm, triển khai Pháp lệnh Bảo vệ bí mật Nhà nước đối với các cơ quan, doanh nghiệp.
Trong công tác quản lý Nhà nước về ANQG trên lĩnh vực kinh tế, Phòng Bảo vệ ANKT là đơn vị trực tiếp tham gia quản lý Nhà nước trên mọi lĩnh vực kinh tế, vừa tham mưu, hướng dẫn các ngành, các đơn vị kinh tế thực hiện đúng chức năng quản lý Nhà nước về mặt an ninh trên cơ sở các văn bản pháp luật đã ban hành; đề xuất cấp ủy, chính quyền địa phương ban hành, bổ sung, sửa đổi các văn bản quy phạm pháp luật làm cơ sở để tiến hành các hoạt động quản lý Nhà nước về ANQG trên lĩnh vực kinh tế.
Đặc biệt, đơn vị đã tham mưu giúp Ban Giám đốc Công an tỉnh và cấp ủy lãnh đạo các cơ quan, doanh nghiệp trong tỉnh ký kết quy chế phối hợp giữa cơ quan công an với các ngành kinh tế trọng điểm như: ngân hàng, Kho bạc Nhà nước, Sở Kế hoạch và Đầu tư, đường sắt, Công ty cổ phần Thủy điện Thác Bà, điện lực… nhằm giữ vững an ninh chính trị trên địa bàn.
Những năm qua, Phòng Bảo vệ ANKT đã làm tốt công tác tham mưu giúp cấp ủy, lãnh đạo các cơ quan, doanh nghiệp tổ chức triển khai, vận động tuyên truyền cán bộ, công nhân viên tham gia Phong trào "Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc” bằng hình thức tổ chức cho cán bộ, công nhân viên học tập, quán triệt các chỉ thị, nghị quyết của Đảng, pháp luật của Nhà nước.
65 năm ra đời và phát triển, luôn trung thành với Tổ quốc và nhân dân, thế hệ cán bộ, chiến sỹ Phòng Bảo vệ ANKT, Công an tỉnh hôm nay luôn tự hào với truyền thống vẻ vang của các bậc cha anh đi trước, từ đó, không ngừng rèn luyện, phấn đấu, tu dưỡng đạo đức, ý thức tổ chức kỷ luật; thực hiện 6 điều Bác Hồ dạy.
Tranh thủ sự lãnh đạo của Đảng ủy, Ban Giám đốc, phòng đã chủ động nắm chắc tình hình, kịp thời tham mưu, đề xuất các giải pháp bảo đảm giữ vững an ninh trật tự, phục vụ sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội tại địa phương. Phát hiện, ngăn chặn kịp thời các hoạt động lợi dụng hợp tác đầu tư, phát triển kinh tế để chuyển hóa về chính trị, lũng loạn về kinh tế của tỉnh; hành vi vi phạm của các doanh nghiệp.
Tập trung vào các hành vi "chuyển giá”, trốn thuế, xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm bảo đảm yêu cầu ổn định chính trị, phát triển kinh tế và tăng cường đối ngoại. Nâng cao chất lượng, hiệu quả các biện pháp công tác nghiệp vụ cơ bản, thực hiện tốt công tác quản lý Nhà nước về ANKT; nâng cao chất lượng, hiệu quả Phong trào "Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc”.
Nhiệm vụ trọng tâm trước mắt là sắp xếp, phân công nhiệm vụ cụ thể cho đội ngũ cán bộ bảo đảm tinh gọn, hoạt động hiệu quả, theo hướng tăng cường sự lãnh đạo của Đảng và phương châm chỉ đạo của Công an tỉnh. Siết chặt kỷ cương, kỷ luật, chấn chỉnh tác phong công tác, cải tiến lề lối làm việc, đáp ứng các yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới.
Tổ chức triển khai nghiêm túc chỉ thị và các thông tư của Bộ Công an, chỉ đạo của Công an tỉnh về nâng cao chất lượng, hiệu quả các mặt công tác nghiệp vụ cơ bản, công tác hồ sơ, thống kê nghiệp vụ của lực lượng Công an nhân dân, phục vụ có hiệu quả công tác bảo vệ an ninh nội bộ, ANKT trên địa bàn tỉnh; đổi mới hình thức, nội dung, phương pháp công tác xây dựng Phong trào "Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc” phù hợp với từng cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp...
Lê Phiên