Mở đầu phát biểu thảo luận, hay mặt Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Yên Bái, đại biểu Triệu Thị Huyền khẳng định, kết quả xóa đói giảm nghèo là một trong những thành tựu nổi bật của thời kỳ đổi mới, góp phần tích cực phát triển kinh tế, đảm bảo tiến bộ, công bằng xã hội, giữ vững quốc phòng - an ninh của đất nước, được cộng đồng quốc tế đánh giá cao.
Đại biểu cho biết, thời gian qua, cùng với cả nước, các tỉnh khu vực miền núi phía Bắc, trong đó có Yên Bái đã có nhiều nỗ lực thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững và đạt được nhiều kết quả tích cực.
Tuy nhiên, bên cạnh đó vẫn còn nhiều tồn tại, hạn chế, có thể kể đến như: tốc độ giảm nghèo nhanh nhưng chưa bền vững; tỷ lệ hộ nghèo, hộ cận nghèo vẫn nằm trong nhóm cao của cả nước; một số hộ đã thoát nghèo nhưng nằm ở khu vực thường xuyên bị tác động của thiên tai vẫn có nguy cơ cao tái nghèo.
Viện dẫn số liệu báo cáo của Chính phủ là dân số vùng đồng bào dân tộc thiểu số chỉ chiếm 14,7% dân số của cả nước nhưng tỷ lệ hộ nghèo vùng này chiếm 57,1% số hộ nghèo cả nước, đại biểu khẳng định, tỷ lệ hộ nghèo trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số vẫn ở mức cao, có thu nhập bình quân đầu người thấp.
Theo đại biểu Huyền, nguyên nhân dẫn đến thực trạng trên là do khu vực miền núi phía Bắc có địa hình miền núi chia cắt mạnh, lại thường xuyên chịu tác động của thiên tai, hơn nữa hạ tầng kinh tế - xã hội thiếu đồng bộ, giao thông đi lại khó khăn, diện tích đất canh tác hạn chế, người dân còn thiếu tư liệu sản xuất, trình độ dân trí không đồng đều, chất lượng nhân lực thấp.
Ở một số nơi, đồng bào dân tộc thiểu số còn tập quán canh tác lạc hậu, thiếu kiến thức về khoa học kỹ thuật. Một số thể chế, chính sách phát triển kinh tế - xã hội liên quan đến khu vực này còn bất cập, thiếu đồng bộ; nguồn lực đầu tư hạn hẹp chưa đáp ứng được yêu cầu.
Từ thực trạng, đại biểu thống nhất cao việc Quốc hội phê duyệt chủ trương Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021 – 2025 theo nội dung tờ trình của Chính phủ.
Đồng thời, đại biểu Huyền cũng kiến nghị Quốc hội, Chính phủ một số giải pháp thực hiện hiệu quả chương trình trong cả nước nói chung và trên địa bàn các tỉnh miền núi phía Bắc nói riêng. Cụ thể:
Một là, sau khi được Quốc hội phê duyệt chủ trương đầu tư, đề nghị Chính phủ, các bộ ngành khẩn trương ban hành các văn bản hướng dẫn, quy định cụ thể về nội dung, về đối tượng, về nguyên tắc hỗ trợ các tiêu chí định mức, kế hoạch phân bổ nguồn lực để các địa phương chủ động triển khai thực hiện chương trình này cùng với 2 chương trình mục tiêu còn lại theo hướng lồng ghép, tích hợp cả 3 chương trình nhằm huy động, sử dụng các nguồn lực theo các mục tiêu và yêu cầu đã đề ra.
Trong việc thiết kế chính sách giảm nghèo, cần cân đối hợp lý giữa các chính sách hỗ trợ có điều kiện và hỗ trợ cho không; giữa hỗ trợ trực tiếp và hỗ trợ gián tiếp; mở rộng đối tượng thụ hưởng chính sách là những hộ cận nghèo, hộ mới thoát nghèo nhằm đảm bảo thoát nghèo bền vững.
Hai là, khu vực miền núi phía Bắc - nơi có đông đồng bào dân tộc thiểu số sinh sống, là địa bàn có tỷ lệ rừng che phủ cao hơn nhiều so với bình quân chung của cả nước với nhiều khu bảo tồn thiên nhiên, rừng đặc dụng, rừng tự nhiên nhưng tỷ lệ hộ nghèo ở đây cũng cao nhất cả nước.
Lý do là, thu nhập của một bộ phận người dân nơi đây chủ yếu từ việc khoán bảo vệ rừng, trong khi đó, chính sách bảo vệ rừng quy định tại Nghị định số 75 năm 2015 của Chính phủ có định mức khoán là 400 ngàn đồng/ha/năm và có thể tăng lên không quá 2 lần; hạn mức khoán tối đa là 30ha/hộ/năm.
"Với mức khoán này, thu nhập bình quân của một hộ 4 người đạt khoảng 250 ngàn - 500 ngàn đồng/người/tháng, còn thấp hơn mức thu nhập chuẩn nghèo giai đoạn 2021 - 2025” - đại biểu nói.
"Tôi trân trọng kiến nghị Chính phủ quan tâm, khẩn trương rà soát, điều chỉnh chính sách bảo vệ rừng tại Nghị định số 75 cho phù hợp với tình hình thực tiễn. Đồng thời sửa đổi chính sách cho thuê dịch vụ bảo vệ môi trường rừng theo hướng thông thoáng hơn, giúp người dân dễ dàng tiếp cận để phát triển kinh tế dưới tán rừng tự nhiên, rừng đặc dụng, rừng phòng hộ. Qua đó để đồng bào yên tâm phấn đấu thoát nghèo và có thể vươn lên làm giàu từ rừng” – đại biểu Huyền kiến nghị.
Quang Tuấn (lược ghi)