Hội nghị trao đổi kinh nghiệm hoạt động hội đồng nhân dân (HĐND) 14 tỉnh trung du, miền núi phía Bắc lần thứ hai với chủ đề: "Thực trạng và giải pháp nâng cao chất lượng thẩm tra, quyết định, giám sát trong hoạt động của HĐND cấp tỉnh" vừa được tổ chức tại tỉnh Yên Bái. Tại hội nghị này, HĐND các tỉnh đã chia sẻ nhiều kinh nghiệm và giải pháp hay đối với việc nâng cao chất lượng công tác thẩm tra.

Công tác thẩm tra các báo cáo, đề án và dự thảo nghị quyết trước khi trình kỳ họp HĐND là nhiệm vụ luật định, có vai trò quan trọng trong quá trình xây dựng và ban hành văn bản, nhất là văn bản quy phạm pháp luật. Thực tế, mỗi đề án, dự thảo nghị quyết là một khối lượng tài liệu không nhỏ. Vì vậy, nếu thẩm tra kỹ và có chất lượng, các đại biểu sẽ dễ dàng nhập cuộc, thảo luận trúng và đúng vấn đề tại kỳ họp.

Một báo cáo thẩm tra tốt sẽ giúp cho đại biểu HĐND tỉnh có được những thông tin cần thiết, định hướng rõ cho đại biểu tham gia phản biện, tập trung thảo luận, xem xét, cân nhắc và quyết nghị đúng các vấn đề kinh tế - xã hội quan trọng của địa phương. Qua đó sẽ góp phần quan trọng để HĐND tỉnh ban hành các nghị quyết đúng pháp luật, có hiệu lực và bảo đảm tính khả thi cao. Bởi thế, quy trình thẩm tra phải chặt chẽ, đúng quy định của pháp luật, nội dung thẩm tra thuyết trình có cơ sở lý luận, khoa học và thực tiễn mang tính thuyết phục cao.

Để công tác thẩm tra được thực hiện tốt, cần gửi các báo cáo, đề án, dự thảo nghị quyết cho các ban đúng kế hoạch quy định để có thời gian nghiên cứu trước khi thẩm tra. Cơ sở cho công tác này là sớm tổ chức hội nghị liên tịch với UBND, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc dự kiến thời gian, nội dung, chương trình kỳ họp cũng hết sức quan trọng.

Trong hội nghị cần thống nhất với UBND, các cơ quan chuyên môn kế hoạch gửi các báo cáo, đề án bảo đảm thời gian cần thiết giúp các thành viên ban nghiên cứu dự thảo nghị quyết, các báo cáo, đề án, tài liệu liên quan để công tác thẩm tra đạt hiệu quả cao nhất, nâng cao tính phản biện trong các báo cáo thẩm tra.

Một trong những nguyên nhân ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng thẩm tra được các đại biểu đề cập nhiều là thành viên các ban thiếu thông tin liên quan đến nội dung thẩm tra. Điều này gây khó khăn trong việc phản biện hoặc kiểm chứng về tính xác thực của các nội dung nêu trong văn bản phải thẩm tra, dẫn đến tình trạng báo cáo thẩm tra chỉ có thể đưa ra những đánh giá chung chung, thiếu lập luận sắc sảo và thiếu tính phản biện.

Chuẩn bị tốt cho công tác thẩm tra trước kỳ họp, các ban cần tăng cường hoạt động giám sát, khảo sát, trực tiếp tới các địa phương, đơn vị để nắm thông tin thuộc lĩnh vực liên quan đến nội dung dự kiến trình kỳ họp, nhất là những thông tin phục vụ thẩm tra báo cáo kinh tế - xã hội định kỳ 6 tháng và hàng năm của UBND tỉnh. Việc cập nhật thông tin phục vụ công tác thẩm tra đóng vai trò hết sức quan trọng.

Để thẩm tra có chất lượng, đại biểu không chỉ dựa vào báo cáo, đề án, tờ trình hay dự thảo nghị quyết mà thực tế còn cần rất nhiều nguồn thông tin tin cậy khác bổ trợ. Trong đó, các thông tin có được từ công tác giám sát, khảo sát, từ mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể cũng như cử tri là rất quan trọng.

Phải khẳng định rằng, điều quan trọng hơn cả chính là năng lực của đại biểu. Để thẩm tra có chất lượng cao, đối với các báo cáo, đề án, tờ trình, dự thảo nghị quyết, đòi hỏi đại biểu không chỉ nắm vững chủ trương, quan điểm của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; nắm vững chức năng, nhiệm vụ của các cơ quan trong tổ chức bộ máy; nắm vững thực tiễn của địa phương gắn với bối cảnh chung của đất nước mà còn phải hiểu biết sâu về vấn đề thẩm tra, phải biết phát hiện vấn đề và biết phân tích, đánh giá vấn đề từ nhiều khía cạnh, nhiều chiều khác nhau.

Khâu cuối cùng là tổng hợp, biên tập, hoàn thiện báo cáo thẩm tra cũng là một trong những yếu tố quan trọng góp phần nâng cao chất lượng công tác này. Cán bộ chuyên viên giúp việc phải thực sự có năng lực, biết phân tích và tổng hợp tốt mới giúp xây dựng được một báo cáo thẩm tra có sức thuyết phục.

Ngoài ra, để công tác thẩm tra thực sự đạt chất lượng cao, các tỉnh đã đưa ra nhiều giải pháp hay. Đó là tích cực động viên, thu hút sự tham gia của đội ngũ chuyên gia có trình độ cao vào quá trình thẩm tra, đặc biệt đối với các nội dung thẩm tra có tính chuyên sâu về một ngành hoặc lĩnh vực cụ thể.

Mặt khác, nghiên cứu và từng bước triển khai hoạt động tham vấn ý kiến nhân dân nhằm thu thập những thông tin thật sự khách quan, củng cố cơ sở lý lẽ để sử dụng trong phản biện về chính sách, tạo điểm tựa vững chắc thực hiện chức năng thẩm tra của các ban HĐND. Bên cạnh đó phải nâng cao vai trò, ý thức trách nhiệm của thành viên các ban HĐND tỉnh; từng bước hạn chế, chấm dứt tình trạng thành viên các ban thiếu trách nhiệm, tham gia một cách hời hợt, né tránh, sợ va chạm...

Những giải pháp và kinh nghiệm nâng cao chất lượng công tác thẩm tra các báo cáo, tờ trình và dự thảo nghị quyết trình kỳ họp là một trong những giải pháp quan trọng, góp phần nâng cao chất lượng kỳ họp nói riêng và nâng cao chất lượng hoạt động của HĐND tỉnh nói chung. Đây cũng chính là lý do để hội nghị trao đổi kinh nghiệm hoạt động HĐND các tỉnh trung du và miền núi phía Bắc được tổ chức luân phiên.

 N.T