Yên Bái là tỉnh miền núi có diện tích đất rộng lớn, nguồn quỹ đất chưa sử dụng còn nhiều. Do đó, ngoài trồng lúa, người dân tận dụng thời gian nông nhàn để trồng rau, tăng thu nhập. Tuy nhiên, họ lại chưa nắm bắt được khoa học kỹ thuật mà chủ yếu trồng theo phương pháp truyền thống nên năng suất chưa cao, thu nhập thấp.

Trước thực tế đó, năm 2013, Trung tâm Giới thiệu việc làm, Tỉnh hội Phụ nữ Yên Bái đã phối hợp với Hội Liên hiệp Phụ nữ các huyện: Yên Bình, Văn Chấn và thị xã Nghĩa Lộ mở 4 lớp đào tạo trồng rau an toàn cho chị em phụ nữ tại các xã: Minh Tiến (Trấn Yên), Vĩnh Kiên (Yên Bình), Pú Chạng và Nghĩa An (thị xã Nghĩa Lộ). Đây là những địa phương có truyền thống sản xuất rau màu, tuy nhiên do các hộ dân chủ yếu trồng quảng canh, dựa vào kinh nghiệm nên năng suất thấp, không an toàn, hiệu quả kinh tế không cao, chủ yếu là tự sản tự tiêu.

Do đó, thông qua các lớp tập huấn, các học viên được tiếp nhận quy trình kỹ thuật áp dụng sản xuất rau an toàn: từ cách làm đất, ủ phân, sử dụng các loại thuốc bảo vệ thực vật có trong danh mục cho phép hạn chế được sự phát sinh của sâu bệnh, kiểm soát được thời gian phun thuốc trước khi thu hoạch, bảo đảm chất lượng vệ sinh an toàn thực phẩm khi đến tay người tiêu dùng. Sau khi kết thúc khóa tập huấn, các học viên trở về gia đình và áp dụng kiến thức đã học vào sản xuất, bước đầu mang lại hiệu quả nhất định.

Xã Vĩnh Kiên (Yên Bình) có trên 20 hộ tham gia lớp học. Sau khi học xong, các học viên đã về địa phương và chuyển đổi 2,5ha đất từ trồng lúa sang trồng rau an toàn, chủ lực là các loại cây rau ngắn ngày như: bắp cải, su hào, cải ngọt, cải chíp… Tại xã Nghĩa An và phường Pú Trạng của thị xã Nghĩa Lộ, các học viên cũng đã mạnh dạn chuyển đổi tổng diện tích 5,5ha đất trồng lúa sang trồng rau an toàn. Đây là hai địa phương có diện tích đất rộng, khí hậu tốt, mưa thuận gió hòa, rất thuận lợi cho trồng các loại rau, củ, quả nên bà con triển khai trồng tập trung cà chua, súp lơ, khoai tây, bí đỏ, ngô bao tử…

Quá trình triển khai thực hiện, các cán bộ kỹ thuật của Trung tâm, cán bộ khuyến nông luôn đồng hành và tiếp tục hướng dẫn kỹ thuật ngay trên đồng ruộng. Để bà con yên tâm sản xuất và sản xuất bền vững, hiệu quả, Trung tâm Giới thiệu việc làm đã ký kết hợp đồng bao tiêu sản phẩm rau an toàn cho các hộ sau học nghề đồng thời tiếp tục tìm kiếm thị trường và là đầu mối trung tâm liên doanh, liên kết với các nơi để tiêu thụ ổn định, lâu dài.

Người tiêu dùng mua sản phẩm rau an toàn tại cửa hàng rau an toàn ở tổ 12, phường Yên Thịnh (thành phố Yên Bái).

Bên cạnh đó, Trung tâm còn đầu tư hàng trăm triệu đồng mở cửa hàng vừa bán vừa giới thiệu sản phẩm cho bà con tại tổ 12, phường Yên Thịnh (thành phố Yên Bái). Sau một năm triển khai mô hình đến các địa phương, một số cây rau ngắn ngày đã cho thu hoạch và tiêu thụ ngoài thị trường bước đầu có kết quả tốt.

Bà Trần Thị Hồng ở xã Vĩnh Kiên là một trong các hộ trồng rau an toàn cho biết: “Gia đình tôi đã trồng rau từ nhiều năm nay nhưng chủ yếu trồng và chăm sóc theo kinh nghiệm. Sau khi tham gia lớp học sản xuất rau an toàn, tôi đã biết quy trình kỹ thuật sản xuất rau an toàn nên sản phẩm không chỉ mang lại giá trị cao mà còn đảm bảo chất lượng, mẫu mã. So với trồng rau màu trước đây thì bình quân mỗi một sào cho thu lãi trên 3 triệu đồng, nếu trồng cà chua có thể cho thu 60 triệu đồng/ha. Với mức thu nhập như hiện nay, thị trường đầu ra tốt, chúng tôi hoàn toàn sống được từ nghề trồng rau an toàn”. 

Mô hình sản xuất rau an toàn của chị em phụ nữ không chỉ đem lại hiệu quả kinh tế mà bước đầu làm thay đổi nhận thức, tư tưởng, hành động của người nông dân, giúp họ hiểu được trong sản xuất, kinh doanh, chất lượng sản phẩm mới là điều kiện kiên quyết để duy trì phát triển bền vững. Tuy nhiên, mô hình rau an toàn đang gặp phải những khó khăn nhất định là: đầu ra cho các sản phẩm rau an toàn chưa ổn định, vì vậy người trồng rau còn ngần ngại, chưa chuyển đổi hết diện tích lúa sang trồng rau; giá các sản phẩm rau ăn còn bấp bênh; sản phẩm chưa đa dạng về chủng loại; nhận thức của người tiêu dùng về sử dụng rau an toàn còn chưa cao; cửa hàng của Trung tâm còn nhỏ lẻ, chưa phân phối, quảng bá rộng khắp.

Bên cạnh đó, cho đến nay vẫn chưa có cơ quan chức năng nào đứng ra kiểm nghiệm chất lượng rau an toàn này. Vì vậy, để sản phẩm rau an toàn phát triển rất cần sự quan tâm của các cấp, các ngành và sự quan tâm, tin cậy của người tiêu dùng giúp người nông dân yên tâm chuyển đổi diện tích đất trồng lúa kém hiệu quả sang trồng rau để rau an toàn phát triển bền vững.

Thu Hiền