Còn sai phạm

Theo thống kê của Chi cục Bảo vệ thực vật tỉnh, trên thị trường hiện có khoảng 664 cửa hàng buôn bán hóa chất BVTV. Thời gian qua, Chi cục tăng cường công tác kiểm tra, giám sát thị trường thuốc BVTV trên địa bàn. Hàng năm, đơn vị tổ chức tập huấn chuyên môn và tổ chức các lớp bồi dưỡng kiến thức, văn bản pháp luật mới về thuốc BVTV; thường xuyên thanh tra, kiểm tra việc chấp hành quản lý thuốc đối với các điểm kinh doanh thuốc và tình hình sử dụng thuốc của các hộ nông dân. 9 tháng của năm 2014, qua 32 cuộc thanh tra, kiểm tra ở 403 cơ sở kinh doanh buôn bán thuốc BVTV, Chi cục đã phát hiện 33 cơ sở vi phạm.

Các cửa hàng kinh doanh thuốc này thường mắc phải các lỗi: buôn bán thuốc quá hạn sử dụng, không có chứng chỉ hành nghề, không có bảng niêm yết giá, kho chứa thuốc chưa đúng nơi quy định… Tuy nhiên, đó chỉ mới là con số phát hiện được, còn thực tế các lỗi vi phạm có thể lớn hơn rất nhiều bởi thuốc BVTV có vai trò quan trọng, được bày bán từ thôn bản đến hầu hết các xã. Ở nhiều nơi, thuốc BVTV được bày bán ở các chợ. Hiện nay, nông dân lựa chọn loại thuốc BVTV nào cũng đều gửi niềm tin vào các chủ cửa hàng, đặc biệt là đối với nông dân vùng sâu, vùng xa.

Ông Đỗ Văn Thường ở xã An Thịnh (Văn Yên) cho biết: “Nhà nông chúng tôi phải thường xuyên mua thuốc BVTV cho cây trồng. Bây giờ, thuốc này rất đa dạng lại dễ mua. Chủ yếu tin tưởng vào các cửa hàng bán thuốc, chúng tôi kể bệnh, họ đưa thuốc gì thì mua dùng thuốc đó. Nếu chẳng may mua phải thuốc kém thì cũng không thể biết vì là thuốc trừ sâu, mình có thử được đâu”.

Bên cạnh việc kiểm tra các điểm kinh doanh thuốc, các trạm bảo vệ thực vật cũng đã tiến hành kiểm tra 649 hộ nông dân về việc sử dụng thuốc. Qua kiểm tra, phát hiện 78 hộ vi phạm. Các vi phạm chủ yếu là sử dụng thuốc không đúng nồng độ, liều lượng, không đảm bảo thời gian cách ly. Điều đó cho thấy, việc tuân thủ quy định về sử dụng hóa chất thuốc BVTV chưa được thực hiện nghiêm ngặt. Tình trạng nông dân sử dụng thuốc tràn lan vẫn diễn ra, bao bì thuốc sau khi sử dụng còn vứt bừa bãi ngoài đồng ruộng, ảnh hưởng xấu đến môi trường và sức khỏe con người.

Khó khăn cần khắc phục

Một thực tế đang tồn tại gây khó khăn cho việc quản lý thuốc BVTV là tình trạng "loạn" danh mục thuốc. Theo Thông tư số 21/2013/ TT-BNNPTNT về Ban hành Danh mục thuốc BVTV được phép sử dụng ở Việt Nam thì riêng thuốc trừ sâu có hơn 756 hoạt chất với 1.662 tên thương phẩm; thuốc trừ bệnh 552 hoạt chất với 1.229 tên thương phẩm; thuốc trừ cỏ 217 hoạt chất với 664 tên thương phẩm. Việc cùng một hoạt chất nhưng có nhiều tên thương mại khác nhau khiến nông dân như lạc vào “ma trận”.

Anh Hảng A Páo ở xã Nà Hẩu (Văn Yên) cho biết: "Chỉ một loại sâu bệnh có đến vài loại thuốc phòng trừ. Chúng tôi đến mua thuốc cũng không biết loại nào với loại nào, đều phải nhờ chủ cửa hàng tư vấn". Việc có quá nhiều danh mục thuốc BVTV gây khó khăn trong công tác quản lý. Ông Lê Quý Tùng - Phó trưởng Chi cục Bảo vệ thực vật tỉnh cho biết: “Từ đầu năm tới nay, thanh tra của Chi cục đã khắc phục những khó khăn về con người, tăng cường thanh tra, kiểm tra, phối hợp với chính quyền địa phương quản lý các cửa hàng kinh doanh thuốc BVTV trên địa bàn. Tuy nhiên, việc ngăn chặn kinh doanh loại thuốc này gặp nhiều khó khăn do địa bàn rộng, lực lượng thanh tra chuyên ngành của Chi cục chỉ có 2 người. Với lực lượng mỏng như hiện nay thì khó kiểm soát tình hình buôn bán kinh doanh thuốc trên địa bàn. Việc có quá nhiều danh mục thuốc với nhiều tên thương mại như hiện nay thì thanh tra, kiểm tra cũng không xuể”.

Một trong những khó khăn của công tác thanh tra, kiểm tra là kinh phí giám định, tiêu hủy tốn kém, trong khi đó lại không có kho chứa thuốc nên thuốc BVTV thu về không biết để đâu. Đó là chưa kể đến việc không có khả năng tiêu hủy, dẫn đến các lực lượng chức năng cũng ngại thu giữ. Hiện nay, số lượng thuốc tồn đọng cần tiêu hủy là trên 400kg. Việc phát hiện hàng giả, hàng kém chất lượng cũng gặp khó do phải mang mẫu về phân tích và do không có kinh phí phân tích nên rất khó phát hiện đâu là hàng giả. Những trường hợp bị coi là mắc sai phạm chủ yếu là do tem nhãn mờ hoặc thuốc đã quá hạn sử dụng.

Đặc biệt, hiện nay, việc xử phạt cũng chỉ có thanh tra của Chi cục mới có quyền hạn. Tại các trạm bảo vệ thực vật, khi phát hiện vi phạm mới báo về Chi cục để thành lập đoàn thanh tra bất thường. Bên cạnh đó, nếu chính quyền địa phương không quan tâm thì việc kinh doanh lén lút sẽ vẫn phổ biến ở các địa phương.

Để siết chặt kinh doanh và sử dụng thuốc BVTV, trong thời gian tới, các ngành chức năng cần tăng cường thanh tra, kiểm tra các tổ chức, cá nhân tham gia buôn bán thuốc trên địa bàn; xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm; các cơ quan chuyên môn phối hợp với chính quyền địa phương tăng cường tổ chức các lớp tập huấn kỹ thuật và tuyên truyền cho người dân cách sử dụng thuốc theo nguyên tắc “4 đúng”. Bên cạnh đó, chính quyền địa phương phải quản lý chặt chẽ việc kinh doanh thuốc trên từng địa bàn và các đại lý buôn bán phải tự giác thực hiện các quy định của Nhà nước trong kinh doanh thuốc BVTV.

Thông Nguyễn