Tìm một bộ giống lúa cho năng suất cao, phù hợp khí hậu, thổ nhưỡng, trình độ thâm canh ở vùng cao luôn là vấn đề trăn trở của các cấp ủy Đảng, chính quyền, nhà khoa học. Đã có rất nhiều giống lúa được các nhà khoa học, các địa phương đưa vào trồng thử nghiệm nhưng đến nay vẫn chưa tìm ra bộ giống chuẩn. Huyện Trạm Tấu cũng không ngoại lệ, các cán bộ, kỹ sư của tỉnh, huyện không biết bao lần về các bộ, các viện nghiên cứu tìm các giống lúa về khảo nghiệm, mong tìm ra một bộ giống tốt phục vụ bà con. Giống lúa ĐS1 là một trong những giống lúa như vậy và nay đã được ghi nhận trên đồng ruộng về hiệu quả kinh tế mang lại.

Ông Nguyễn Thành Hưng - Trưởng phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện cho biết: “Nhằm tìm ra những bộ giống lúa tốt phục vụ cho sản xuất ở vùng cao, năm 2010, huyện phối hợp với Viện Di truyền Nông nghiệp Việt Nam khảo nghiệm giống lúa thuần chất lượng cao ĐS1, quy mô 6,7ha tại xã Hát Lừu. Không ngờ giống lúa sinh trưởng, phát triển tốt, khả năng chịu rét cao, chất lượng gạo ngon, năng suất lại cao, 56 tạ/ha. Phát huy kết quả đã đạt được, năm 2011, huyện mở rộng quy mô lên 10ha tại Hát Lừu và Pá Lau với 83 hộ dân tham gia, năng suất đạt 67 tạ/ha. Trên cơ sở mô hình đã triển khai, vụ mùa 2011, Phòng xây dựng và thực hiện Dự án “Xây dựng mô hình sản xuất thử nghiệm giống lúa ĐS1” để sản xuất hạt giống lúa xác nhận từ hạt giống nguyên chủng ĐS1”.

Quy mô 15ha với sự tham gia trực tiếp của 141 hộ dân ở thôn Hát Lừu 1, Hát Lừu 2 và dưới sự hướng dẫn kỹ thuật của các kỹ sư nông nghiệp, toàn bộ diện tích phát triển, sinh trưởng tốt, cho năng suất 41,3 tạ/ha. Tiếp đó, năm 2013, xã Hát Lừu phối hợp với Trung tâm Giống cây trồng tỉnh sản xuất giống lúa nguyên chủng ĐS1 từ hạt giống siêu nguyên chủng, quy mô 2ha cũng thành công ngoài mong đợi, năng suất đạt 52 tạ/ha.

Giống lúa ĐS1 đã và đang được người dân vùng cao Trạm Tấu rất tin tưởng, diện tích tăng theo mỗi mùa vụ, từ vài héc-ta năm 2010 đến nay đã đạt gần 250ha và cho năng suất cao. Gia đình bà Hoàng Thị Tươi ở xã Hát Lừu đã ba vụ nay gieo cấy 100% diện tích lúa ĐS1. Bà cho biết: “Trước đây, gia đình tôi gieo cấy chủ yếu bằng giống lúa Nhị ưu 838 nhưng đã ba vụ nay chuyển hẳn sang giống lúa ĐS1. Giống lúa này có tính ưu việt và khả năng chống chịu rét tốt hơn nên trồng vụ xuân rất tốt. Không chỉ có vậy, ĐS1 còn có khả năng kháng sâu bệnh, thời gian sinh trưởng ngắn, cho năng suất cao, chất lượng gạo rất ngon, giá bán cao hơn giống lúa lai”.

 Cũng như gia đình bà Tươi, gia đình chị Lò Thị Nhân ở Bản Hát có 5 sào ruộng gieo cấy hết bằng giống lúa ĐS1. “Làm giống ĐS1 cho năng suất cao, chăm sóc bình thường lúa vẫn sinh trưởng và phát triển tốt, chất lượng gạo ngon, giá bán gạo ở thời điểm này là 15.000 đồng/kg. Như vậy, mỗi vụ, từ tiền chênh lệch về giá thì 5 sào ruộng cũng đem về hơn một triệu đồng so với sản xuất lúa lai” - chị Nhân nói.

Giống lúa ĐS1 đã khẳng định hiệu quả trên đồng ruộng và sẽ được nông dân vùng cao Trạm Tấu tiếp tục mở rộng diện tích trong những vụ tiếp theo. Không chỉ mở rộng diện tích mà nông dân xã Hát Lừu đã sản xuất được giống để cho những vụ sau đạt chất lượng, đáp ứng yêu cầu sản xuất. Đó là một thành công đáng ghi nhận ở huyện vùng cao còn nhiều khó khăn này.

Trong thời gian tới, huyện Trạm Tấu tiếp tục vận động nhân dân các xã mở rộng diện tích gieo cấy bằng giống ĐS1. Huyện cũng đã và đang tiến hành quy hoạch, hình thành vùng sản xuất lúa hàng hóa bằng giống ĐS1 tại xã Hát Lừu và xã Trạm Tấu. Chắc chắn, Trạm Tấu sẽ thành công và giống lúa ĐS1 sẽ là giống lúa xóa đói giảm nghèo ở nơi đây.

Thanh Phúc