Phiên chợ quê đã nhộn nhịp bán, mua từ lá dong, lạt bánh, đến chuối, bưởi rồi măng khô, mộc nhĩ, bánh kẹo, thực phẩm… chẳng thiếu thứ gì. Ai cũng hối hả gấp gáp. Dường như mỗi người đều có những dự định của riêng mình - chuẩn bị cho một cái tết đủ đầy. Thấp thoáng trong dòng người hình ảnh những phụ nữ Mông vai đeo lù cở, xúng xính váy áo mới xuống chợ. Cảm nhận tết đã đến thật gần.

Các đồng chí lãnh đạo xã cho biết, những ngày này, Đảng ủy, chính quyền địa phương đã phối hợp với các thôn bản tới thăm hỏi, động viên và tặng quà các gia đình chính sách, người có công với cách mạng, các hộ nghèo có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn, người tàn tật yếu thế trong xã hội...Hàng trăm suất quà từ nguồn xã hội hóa của địa phương đã được trao, thể hiện tình cảm, trách nhiệm khi tết đến, xuân về với quan điểm không để một hộ nào không có tết.

Chung tay chia sẻ khó khăn với địa phương, dịp này, xã cũng được nhận từ Trung tâm Phát triển miền núi phía Bắc, Chi cục Quản lý thị trường tỉnh - đơn vị đỡ đầu xã những phần quà tết là bánh kẹo, quần áo, chăn ấm tặng đồng bào các thôn vùng cao. Trên 5 tấn gạo Chính phủ hỗ trợ cứu đói nhân dịp tết Ất Mùi cũng đã được phân bổ về các thôn, tới tay các hộ dân theo quy định. Về trụ sở xã nhận gạo hỗ trợ cho bà con thôn mình, anh Sùng A Câu - Trưởng thôn Làng Lao phấn khởi:

- Đồng bào Mông mình ở Làng Lao cũng dang chuẩn bị đón tết. Bây giờ ăn chung một tết rồi, con cái nó đi học xa về nhà cả. Vui mà!
 - Thế nhà Trưởng thôn ăn tết có to không? - Tôi hỏi Sùng A Câu. Anh cười hóm hỉnh:
 - Mình cũng định mùng 1 tết mổ con lợn bé bé, hai ba mươi cân thôi. Cũng chuẩn bị con gà, hương, giấy dán tường để cúng tết theo phong tục người Mông.
- Tại sao lại mùng 1 tết mới mổ lợn?
- À, để tết thật mới mổ cũng vui mà.

Vừa nhận gạo từ cán bộ xã, anh Câu vừa chia sẻ: “Nhà nước hỗ trợ gạo ăn tết cho các hộ còn khó khăn thế này tốt quá. Yên tâm rồi. Không lo hộ nào tết phải thiếu gạo, bà con mừng lắm!”. Đó cũng là tâm trạng là chia sẻ của bà Tạ Thị Gắt năm nay đã 82 tuổi thôn Đồng Đắc. Bà Gắt rưng rưng kể: “Tôi là hộ nghèo, già rồi còn bệnh tật lại nuôi con trai bị tâm thần, khó khăn lắm cô ạ. Được Nhà nước hỗ trợ gạo ăn tết thật mừng quá!”. Chợt nghĩ, với định mức 15kg gạo/khẩu, cho dù là nhỏ bé nhưng đã rất kịp thời san vợi khó khăn với những hoàn cảnh như bà Gắt và bao hoàn cảnh khác nữa. Để ngày xuân thêm ấm lòng. 

Theo mẹ xuống chợ ngày xuân.

Từ khu vực trung tâm Ngã ba Cát Thịnh, vượt qua cây cầu bề thế bắc qua dòng suối Phà nơi trước kia là Đập Tràn gợi những ký ức buồn về trận lũ quét lịch sử chúng tôi vào thôn Vực Tuần 2. Lại thêm một địa danh từng “nổi tiếng bất đắc dĩ” bởi hậu họa của đại dịch AIDS kinh hoàng. Con đường bê tông rộng dài thẳng tắp trên trục đường thôn. Bên đường những chân ruộng vừa cấy, bờ thửa gọn gàng mang những chấm xanh lơ thơ. Vực Tuần là địa bàn định cư của đồng bào Tày từ khá lâu đời, còn giữ được nhiều nét văn hóa truyền thống.

- Gia đình mình chuẩn bị tết đến đâu rồi ạ? Rẽ vào một ngôi nhà sàn xinh xắn, tôi cất lời hỏi thăm quen thuộc của mỗi người dân Việt khi tết đến xuân về.
- Tết về đến sân rồi đấy, cô ạ! Ông Sáng - chủ nhà hóm hỉnh trả lời, vừa chỉ cây đào trước sân đang bung hoa rực rỡ rồi cười lớn rung rung chòm râu bạc.

Vợ chồng Hà Quyết Thắng con trai ông Sáng là một trong những điển hình làm kinh tế giỏi ở thôn Vực Tuần 2 này. Khi chuyện nuôi vài trăm con gà để bán ra thị trường ở miền quê này chưa phải là nhiều, vợ chồng anh Thắng một năm nuôi ba lứa gà, mỗi lứa hai, ba trăm con gà thịt. Lứa mới nhất vừa cung ứng ra thị trường tết 500 con. Sau khi đã trừ chi phí, thu lãi trên 20 triệu đồng đã là rất đáng nể ở nơi này. Vợ chồng Thắng vẫn say sưa với những dự định mới, tiếp tục kế đàn khi ra Giêng ấm áp.

Vừa thoăn thoắt rửa lá dong, chị Đinh Thị Ngữ - vợ anh Thắng vừa chuyện:

- Những ngày này bận lắm, chị ạ! Phong tục ở đây gói bánh chưng nhưng cứ phải là bánh tro - gọi là bánh chưng đen đấy. Để làm bánh tro thì phải lấy cây muối trên rừng đốt lấy than nghiền nhỏ, cùng với tro cây vừng nước rồi trộn với gạo, xong mới gói bánh. Luộc lên bánh có màu đen đặc trưng, ăn rất bùi mà có lợi cho sức khỏe. Rồi còn phải làm bánh nẳng, bánh dợm, bánh gù mỗi thứ một ít thôi những vẫn phải đủ loại chị ạ.
Vậy nhưng, làm bánh mới chỉ là một việc trong loạt thứ việc mà chị Ngữ liệt kê cho tôi nghe về công việc chuẩn bị tết đã là truyền thống. Từ việc dọn dẹp nhà cửa sạch sẽ, đến việc sửa mồ mả ông bà tổ tiên, rồi ngày nào mổ lợn, gói bánh… Tất cả đều sắp lịch hài hòa giữa các gia đình anh em.  
- Bận rộn nhưng mà cũng vui chị ạ, cả năm mới có một lần mà. Ngữ thủng thẳng.

Được biết, cứ mỗi độ tết đến, xuân về Cát Thịnh lại sôi nổi với phong trào văn nghệ, thể thao đã tổ chức thường niên giữa các cụm thôn. Tôi hỏi Ngữ:

- Thế các em có tham gia văn nghệ biểu diễn ở thôn dịp tết này không?  - Có chứ chị. Em là Chi hội trưởng Chi hội Phụ nữ thôn, nên phải đứng ra chủ chòm đấy ạ. Ngữ tiết lộ. Bận thế này thôi nhưng tối về chúng em lại ra nhà văn hóa tập các tiết mục chuẩn bị cho đêm biểu diễn. Năm nay, cụm thôn chúng em biểu diễn tối mùng 3 tết.

Ngữ bảo, năm nay, thôn chuẩn bị ba tiết mục múa: Thái, Tày và Khơ Mú. Tự chọn nhạc, tự tập cho nhau các chị em đều nhiệt tình hăng hái lắm. Trang phục thì mỗi năm sắm một ít đã đủ cả. Đồng chí Phó chủ tịch UBND xã Hứa Văn Giáp cũng là Trưởng ban Chỉ đạo phong trào văn nghệ thể thao mừng Xuân của xã cùng đi cho biết: “Dù còn khó khăn nhưng năm nào địa phương cũng huy động từ nguồn xã hội hóa tổ chức đêm biểu diễn văn nghệ ở 5 cụm dân cư trong toàn xã. Mỗi cụm biểu diễn vào 1 đêm, bà con phấn khởi lắm. Qua đây, rất nhiều tiết mục được dàn dựng công phu, chất lượng nhất là các điệu múa, nhạc cụ truyền thống của dân tộc Mông, Dao, Tày là ba dân tộc chính của địa phương được trình diễn, góp phần lưu giữ bảo tồn bản sắc văn hóa truyền thống. Ngoài ra, xã cũng thành lập 13 đội bóng đá của các thôn, trong những ngày xuân đều tổ chức giải thi đấu. Năm nay, xã cũng dành 5 triệu đồng chi cho tổ chức giải bóng đá. Trên tinh thần chung, các hoạt động sẽ thu hút mọi người tham gia để ngày xuân vui vẻ sôi nổi, tránh sa đà vào các cuộc vui ăn nhậu, bài bạc, tụ tập đi xe trên đường, tiềm ẩn nguy cơ mất trật tự an toàn xã hội, an toàn giao thông…”.

Còn nhớ trong câu chuyện với Phó bí thư Chi bộ, Trưởng thôn ngã ba Hoàng Hữu Thu, ông cũng hài hước bảo: “Cái món văn nghệ, thể thao là không thể thiếu được, thiếu thì tết mất vui. Mấy tối nay, tối nào thôn chẳng tổ chức tập văn nghệ. Có bác hơn 60 tuổi vẫn tham gia đấy. Năm nay, cụm mình tổ chức vào tối mùng 5 tết. Thôn tôi múa sạp, hát đồng ca, đơn ca, ối đủ cả. Năm nào diễn khán giả cũng đông nghịt, vui lắm!”. Làm phong trào đã khó, để có một phong trào được mọi người hào hứng ủng hộ như thế thật đáng quý, quan trọng là trong mỗi hoạt động ấy luôn có sự gắn kết, giao lưu, khích lệ tinh thần mỗi người giữa cuộc sống bộn bề.

Có lẽ mỗi thời khắc chuyển giao lại đánh dấu thêm một bước chuyển với mỗi miền quê. Cát Thịnh cũng vậy. Địa danh anh hùng này từ ngày phải gánh thêm những ký ức buồn của trận lũ quét kinh hoàng, rồi đại dịch dữ dội của căn bệnh thế kỷ đến hôm nay đã thay da đổi thịt. Xuân mới đã về. Một mùa xuân ấm áp, đủ đầy hứa hẹn những ngày vui.

Ngọc Tú