Từ những năm 2000 trở về trước, bà con người Thái, người Mông ở xã Tú Lệ (Văn Chấn) chỉ gieo cấy lúa 1 vụ/năm bằng cách canh tác truyền thống nên hiệu quả năng suất thường đạt thấp. Thông thường sau khi làm đất xong, bà con chỉ việc gieo hạt thóc xuống mặt đất, ít quan tâm đến việc tưới nước, không che chắn nên mạ thường bị chết, không bảo đảm đủ mạ cho gieo trồng, đất sản xuất vụ đông xuân thường bị bỏ hoang.

Để từng bước nâng cao hiệu quả gieo trồng, bảo đảm đủ nước tưới tiêu, Tú Lệ đã tích cực mở mới và kiên cố hóa các tuyến kênh, mương nội đồng, tạo thuận lợi cho việc sản xuất kịp thời vụ đồng thời làm tốt công tác tuyên truyền, vận động bà con xóa bỏ những tập quán sản xuất cũ, thực hiện theo phương thức sản xuất mới. Đó là thực hiện theo sự hướng dẫn của cán bộ khuyến nông về cách làm đất, gieo mạ và chăm sóc cây lúa như khi gieo mạ xong phải dùng vải ni long che phủ để chống sương muối, tránh mạ bị chết rét; đất trồng lúa phải được bừa kỹ cho tới khi nhuần nhuyễn, bằng phẳng mới gieo cấy. Sau khi gieo cấy, cần bón lót, bón thúc và bón cân đối với phân NPK và giữ nước ổn định để giúp cây lúa phát triển tốt. Từ khi thực hiện theo phương thức canh tác mới này, xã Tú Lệ đã sản xuất kịp thời vụ và luôn đạt hiệu quả cao.

Bên cạnh đó, Tú Lệ còn vận động bà con tích cực mở rộng diện tích gieo trồng, trong đó chú trọng tăng diện tích gieo cấy lúa vụ đông xuân. Ban đầu gieo trồng thử nghiệm từ 1ha lên 2ha. Sau nhiều năm phấn đấu, xã đã gieo cấy thành công vụ đông xuân với diện tích không ngừng tăng lên. Vì thế, những năm gần đây, vụ đông xuân đã trở thành vụ sản xuất chính của bà con trên địa bàn.

Bà Lò Thị Nga ở bản Nước Nóng cho biết: "Năm nào tôi cũng làm mạ đúng hướng dẫn của cán bộ khuyến nông xã nên gia đình luôn gieo cấy hết diện tích đất ruộng của nhà mình. Năm nay cũng vậy, được thời tiết ủng hộ nên cây lúa bây giờ đang lên xanh tốt. Nhà tôi vừa bón thúc và làm cỏ xong, hi vọng năm nay lúa sẽ cho năng suất trên 3 tấn, cao hơn năm ngoái".

Bằng sự cố gắng của Đảng ủy, chính quyền và nhân dân trong xã, năng suất lúa năm sau luôn đạt cao hơn năm trước. Nếu như năm 2009 - 2010, năng suất đạt 45tạ/ha/vụ thì nay đã tăng lên 51tạ/ha/vụ. Năm 2014 - 2015, Tú Lệ tiếp tục duy trì diện tích gieo cấy của toàn xã gần 300ha, trong đó có gần 150ha lúa đông xuân, trên 150ha lúa mùa. Hầu hết các thôn, bản trên địa bàn xã đều triển khai tốt việc sản xuất hai vụ một năm.

Ông Lò Văn Viện - Bí thư Đảng ủy xã cho hay: "Giờ đây người dân đã nhận thức được thâm canh, tăng vụ là việc quan trọng để tăng năng suất, tăng sản lượng lương thực, giúp gia đình ổn định cuộc sống. Khi đến mùa vụ, bà con đã tự giác ra đồng sản xuất, xã cũng không còn mất nhiều thời gian, công sức tuyên truyền, vận động nhiều như trước đây". Cùng với cây lúa nước, xã Tú Lệ cũng đã vận động bà con nhân dân chuyển 185ha đất sản xuất lúa nương kém hiệu quả sang trồng ngô, năng suất đạt trên 28 tạ/ha/năm. Những diện tích ở chân ruộng và không có nước tưới để trồng lúa, xã đã chỉ đạo bà con gieo trồng bằng các loại cây nông sản phụ như: sắn, khoai lang, đậu tương, lạc, đao riềng và các loại rau mầu khác...

Nhờ việc chuyển đổi cơ cấu cây trồng, thâm canh tăng vụ theo hướng đi tiến bộ, bà con đồng bào xã Tú Lệ đã có cuộc sống ổn định hơn. Tuy số  nghèo theo tiêu chí mới còn 412 hộ nhưng số hộ đói giáp hạt đã giảm hẳn, không còn hộ nào ăn cơm độn ngô như trước đây nữa.

Sùng Đức Hồng