Thực hiện việc sắp xếp lại các LT, Yên Bái đã chuyển đổi LT Trạm Tấu thành Ban quản lý rừng phòng hộ huyện Trạm Tấu và LT Púng Luông thành Ban quản lý rừng phòng hộ huyện Mù Cang Chải; chuyển đổi 4 LT: Yên Bình, Việt Hưng, Ngòi Lao, Thác Bà sang công ty TNHH một thành viên lâm nghiệp 100% vốn Nhà nước. Đến nay còn 3 LT chưa hoàn thành chuyển đổi là LT Lục Yên, Văn Yên và Văn Chấn.

Sau chuyển đổi, đã thực hiện công tác đo đạc, lập hồ sơ giao đất, cấp Giấy chứng nhận (GCN) quyền sử dụng đất cho GCN đất lâm nghiệp cho Ban quản lý rừng phòng hộ huyện Mù Cang Chải, Ban Quản lý rừng phòng hộ huyện Trạm Tấu với tổng diện tích đất giao là trên 104.871ha và Ban Quản lý khu bảo tồn loài, sinh cảnh và Khu bảo tồn thiên nhiên Nà Hẩu với tổng diện tích đất giao là gần 36.151ha; đã thực hiện công tác đo đạc, lập hồ sơ giao đất, cấp GCN quyền sử dụng đất cho GCN đất lâm nghiệp cho 7 công ty lâm nghiệp thuê đất với diện tích trên 15.193ha. Tuy nhiên, toàn bộ diện tích LT của các công ty lâm nghiệp chưa được cắm mốc ranh giới để quản lý do không có kinh phí để tổ chức cắm mốc.

Qua kiểm tra và theo dõi thực tế cho thấy việc quản lý, sử dụng đất của các LT và các công ty lâm nghiệp còn một số hạn chế. Còn có tình trạng cho mượn đất để sử dụng vào các mục đích khác, vẫn còn tình trạng tranh chấp, lấn chiếm đất đai, trong đó diện tích đất bị tranh chấp, lấn chiếm là lớn, khoảng 750ha; không sử dụng đất, sử dụng đất không hiệu quả hoặc hiệu quả thấp, đơn vị không quản lý được; ký các hợp đồng giao nhận khoán và thu phí quản lý trên diện tích khoán cho người dân (người dân tự bỏ vốn 100% để trồng và chăm sóc bảo vệ) và có tình trạng khoán trắng trên diện tích đất được UBND tỉnh cho thuê, như LT Văn Yên.

Ngoài ra, trong quá trình quản lý, sử dụng đất, một số công ty lâm nghiệp khi được phê duyệt chuyển đổi thành công ty TNHH một thành viên lâm nghiệp nhưng không kê khai các diện tích đang được quản lý, sử dụng để được UBND tỉnh cho thuê đất. Đối với LT Văn Chấn, hầu hết diện tích đất rừng của LT là diện tích rừng tự nhiên sản xuất, điều kiện khí hậu khắc nghiệt, đồi núi cao, độ dốc lớn nên việc phát triển trồng rừng không hiệu quả.

Những hạn chế, yếu kém này có yếu tố khách quan nhưng nguyên nhân chính vẫn là chủ quan là chủ yếu. Nhận thức của nhiều cấp ủy đảng, chính quyền chưa đầy đủ, thiếu thống nhất, chưa thấy hết được vị trí, vai trò của các LT và sự cần thiết sắp xếp, đổi mới LT quốc doanh. Một bộ phận lãnh đạo LT chậm đổi mới nhận thức, không chủ động tháo gỡ khó khăn, tổ chức lại sản xuất, kinh doanh theo cơ chế quản lý mới.

Một số cơ chế, chính sách thiếu đồng bộ, chưa phù hợp với thực tiễn, công tác quản lý Nhà nước về LT còn nhiều bất cập, năng lực, trình độ cán bộ quản lý chưa đáp ứng được yêu cầu. Sự phối hợp với cấp ủy đảng, chính quyền địa phương để giải quyết, tháo gỡ khó khăn đối với các trường hợp tranh chấp, lấn chiếm đất đai, chuyển giao đất, rừng về địa phương quản lý ở nhiều nơi còn yếu, chưa chặt chẽ, chưa quyết liệt, phối hợp thiếu đồng bộ. Những sai phạm, hạn chế này đã được chỉ ra và yêu cầu các khắc phục qua các đợt thanh tra nhưng việc khắc phục của các công ty lâm nghiệp chưa thực hiện nghiêm túc, chưa tích cực.

Mới đây, tại Hội thảo “Tình hình quản lý, sử dụng đất đai tại các LT quốc doanh - Thực trạng và những vấn đề đặt ra" do Ủy ban Thường vụ Quốc hội tổ chức tại Yên Bái, Yên Bái cũng đã đề cập đến một số giải pháp thực hiện vấn đề này trên địa bàn tỉnh. Theo đó, đối với các LT thực hiện giải thể, UBND tỉnh giao cho Sở Tài nguyên và Môi trường chủ trì, phối hợp với các đơn vị có liên quan hoàn thiện hồ sơ thu hồi đất, giao lại cho địa phương quản lý, phần diện tích đất LT sẽ tiếp tục thực hiện theo đề án giao rừng, cho thuê rừng gắn với giao đất, cho thuê đất cho hộ gia đình, cá nhân hoặc các đơn vị tổ chức thuê đất theo quy định của pháp luật đất đai. Đối với phần diện tích đất bị lấn chiếm, tranh chấp đất đai, khoán trắng, UBND tỉnh yêu cầu các công ty lâm nghiệp tổ chức tự rà soát xác định cụ thể diện tích bị lấn chiếm, tranh chấp đất đai; không đưa vào phương án sắp xếp, đổi mới diện tích còn có vướng mắc, chưa giải quyết triệt để việc tranh chấp, lấn chiếm.

Đối với diện tích đất các công ty lâm nghiệp đang quản lý nhưng chưa đăng ký đất đai: Không đưa vào phương án sắp xếp, đổi mới diện tích đất do các đơn vị đã quản lý từ nhiều năm nhưng không thực hiện đăng ký đất đai, sẽ thu hồi và giao lại đất cho địa phương quản lý và thực hiện việc giao rừng, cho thuê rừng theo quy định của pháp luật đất đai. Diện tích đất có trong quyết định thuê đất nhưng vẫn do người dân địa phương quản lý, canh tác từ trước tới nay dẫn tới tranh chấp đất đai thì rà soát, trả lại cho địa phương quản lý. Đối với các diện tích đất được đưa vào phương án cổ phần hóa, để quản lý và sử dụng đất tại các công ty lâm nghiệp được tốt, hạn chế được việc tranh chấp, lấn chiếm đất đai thì toàn bộ diện tích đất được thuê phải được chôn mốc ranh giới thuê đất.

Trong quá trình lập phương án cổ phần hóa các công ty lâm nghiệp, phải xác định nhu cầu sử dụng đất phù hợp với năng lực quản lý, hiệu quả sản xuất kinh doanh, khả năng đáp ứng về vốn, nhân lực lao động của mình, từ đó hạn chế tình trạng bao chiếm đất, thu lợi từ đất dưới hình thức giao khoán trắng với người lao động.

Hạnh Quyên