Có thể nói, Luật HTX năm 2012 thay thế, sửa đổi Luật HTX lần thứ 3 kể từ khi Luật HTX đầu tiên của nước ta ra đời vào năm 1996. Với mục đích khuyến khích, tạo điều kiện thúc đẩy phát triển HTX theo đúng bản chất HTX; đáp ứng nhu cầu và lợi ích của thành viên tham gia HTX; bảo đảm quyền và lợi ích của hàng chục triệu hộ nông dân, hàng chục triệu người tiêu dùng, hộ kinh doanh cá thể; góp phần cải thiện công bằng xã hội, ổn định kinh tế, chính trị, xã hội.

Ngay sau khi Luật HTX có hiệu lực Ban Chỉ đạo phát triển kinh tế tập thể tỉnh đã chỉ đạo triển khai học tập, quán triệt, tuyên truyền, vận động và hướng dẫn cho nhân dân, các HTX trên địa bàn tỉnh thực hiện đúng quy định Luật HTX năm 2012.

Liên minh HTX tỉnh in tài liệu, mở các lớp tập huấn cho 100% đối tượng là cán bộ quản lý HTX; phối hợp với các tổ chức đoàn thể mở các lớp tuyên truyền pháp luật về HTX cho các đối tượng là người đứng đầu các tổ chức này ở các xã để triển khai đến các hội viên của mình. Hai năm qua, tổ chức hơn 20 khóa tập huấn, hướng dẫn thực hiện Luật cho trên 1.000 lượt người là các cán bộ quản lý HTX, cán bộ đại diện Liên minh HTX tại 9 huyện, thị xã, thành phố trong tỉnh.

Nhờ vậy, từ ngày 1/7/2013 đến nay, đã có 34 HTX được thành lập mới (15 HTX nông nghiệp; 10 HTX công nghiệp - tiểu thủ công nghiệp; 6 HTX thương mại dịch vụ và 3 HTX xây dựng). Số HTX thành lập mới tập trung nhiều nhất ở các huyện Yên Bình (13 HTX); thành phố Yên Bái (6 HTX); huyện Văn Yên (4 HTX); huyện Văn Chấn (4 HTX).

Các huyện Lục Yên, Trấn Yên, Trạm Tấu mỗi huyện thành lập mới 2 HTX... Đã có 163 HTX tiến hành đại hội sửa đổi điều lệ, bổ sung phương án kinh doanh, xác định cơ cấu vốn góp, mô hình hoạt động, bầu lại bộ máy lãnh đạo. Trong đó, 128 HTX đã thực hiện xong việc tổ chức lại và hoạt động đúng theo quy định của Luật HTX năm 2012 (chiếm 40% tổng số HTX). Hiện còn 35 HTX đã nộp hồ sơ tại cơ quan đăng kí HTX nhưng chưa được cấp đăng kí do vướng mắc về các quy định kinh doanh có điều kiện, tập trung chủ yếu tại huyện Văn Chấn và Yên Bình. Số chưa triển khai là 157 HTX, 42 đơn vị đang hoạt động nhưng chưa triển khai các bước tổ chức lại hoạt động theo quy định của Luật.

Chất lượng của các HTX đã tổ chức lại từng bước nâng lên, cán bộ thành viên đã nhận thức được nhu cầu và mục đích tham gia HTX, những người không có nhu cầu đã chủ động xin ra HTX, những người trước đây chưa góp vốn hoặc góp chưa đủ vốn điều lệ đã thực hiện góp vốn đầy đủ. Tính dân chủ trong HTX ngày càng thể hiện rõ nét, hội đồng quản trị đã xây dựng quy chế hoạt động trong đó có phân công nhiệm vụ cụ thể cho từng thành viên, quy chế hội họp, chi tiêu, huy động và sử dụng vốn…

Nhiều HTX đã chủ động liên doanh, liên kết với các HTX và doanh nghiệp khác để gia tăng dịch vụ của HTX, tăng doanh thu. Năm 2014, mặc dù còn nhiều khó khăn, nhiều HTX ngừng hoạt động nhưng doanh thu các HTX vẫn đạt trên 1 ngàn tỷ đồng, tăng 32% so với năm 2013, nộp ngân sách tăng 43%.

Để Luật HTX thực sự đi vào cuộc sống, hầu hết các HTX đều có chung kiến nghị Ngân hàng Nhà nước Việt Nam xem xét, sửa đổi một số quy định đang gây khó khăn cho các quỹ tín dụng tại Thông tư 03/2015, Thông tư 04/2015 giúp cho hệ thống quỹ tín dụng nhân dân hoạt động được thuận lợi. Tỉnh cũng cần ban hành chính sách hỗ trợ, ưu đãi HTX theo Quyết định số 2261 của Thủ tướng Chính phủ và cho hướng giải quyết đối với các HTX nông nghiệp chuyển đổi theo Luật HTX năm 1996, đến nay không hoạt động, không tìm được người đại diện. Các cơ quan đăng kí HTX thực hiện theo quy định của Luật (Khoản 2, Điều 14, Nghị định 193/2013 và Điều 13 Nghị định này).

Ngọc Trúc