Trong thời gian qua, tình trạng săn bắt, buôn bán và tiêu thụ trái phép động, thực vật hoang dã trên địa bàn tỉnh có chiều hướng gia tăng, đe dọa trực tiếp đến sự đa dạng sinh học và phát triển bền vững của hệ sinh thái. Đã đến lúc các cơ quan chức năng cần tăng cường các biện pháp bảo vệ đa dạng sinh học, xử lý mạnh tay hơn nữa với các vi phạm, đặc biệt vi phạm có tổ chức nhằm từng bước khôi phục cân bằng sinh thái, góp phần phục vụ cho sức khoẻ con người.

Hiện nay, diện tích rừng và đất lâm nghiệp trên toàn địa bàn tỉnh là 418.495 ha. Trong đó, rừng tự nhiên chiếm 238.976 ha, rừng trồng chiếm 179.519 ha... Rừng Yên Bái được Tổ chức Bảo tồn động thực vật quốc tế (FFI), Quỹ Bảo tồn thiên nhiên Việt Nam (VCF) đánh giá có độ đa dạng sinh học phong phú, đa dạng về chủng loại. Bên cạnh đó, hệ thực vật ở Yên Bái có khoảng 1.035 loài thực vật bậc cao thuộc 161 họ, 561 chi, trong đó có nhiều loài quý hiếm như: pơ mu, lim, sến, táu, gù hương, lan kim tuyến, củ rắn cắn…

Về động vật rừng, có khoảng 72 loài thú, 240 loài chim, 48 loài bò sát… Vẫn có sự xuất hiện của nhiều loài thú có giá trị, được ghi trong sách Đỏ Việt Nam như: sơn dương, gấu, vượn đen tuyền, gà lôi tím, voọc xám... Các loài này hiện đang tập trung chủ yếu ở các khu rừng tự nhiên tại các huyện còn nhiều tài nguyên rừng như: Mù Cang Chải, Trạm Tấu, Văn Yên, Lục Yên, Trấn Yên.

Đặc biệt, Khu Bảo tồn loài - sinh cảnh Chế Tạo, huyện Mù Cang Chải và Khu Bảo tồn thiên nhiên Nà Hẩu, huyện Văn Yên là hai địa điểm còn tồn tại rất nhiều loại động, thực vật quý hiếm. Tuy nhiên, hệ sinh thái động thực vật đang bị đe dọa nghiêm trọng bởi tác động của con người, tình trạng sử dụng động vật hoang dã làm thực phẩm, thuốc chữa bệnh, trưng bày… đang có xu hướng gia tăng, kéo theo đó là tình trạng săn bắt, buôn bán và tiêu thụ bất hợp pháp; việc chặt cây về làm nhà, làm đồ mỹ nghệ, làm thuốc… vẫn còn là vấn đề khó giải quyết ở vùng cao, vùng sâu.

Hơn nữa, một vấn đề không thể không đề cập đến là trên địa bàn tỉnh có nhiều dự án thủy điện lớn nhỏ, ít nhiều gây mất cân bằng sinh thái, thậm chí thay đổi một phần đặc điểm khí hậu ở các vùng lân cận.

Điều này cũng dẫn đến việc đa dạng sinh học bị xáo trộn, sự tồn tại của các loài động, thực vật bị ảnh hưởng. Đó là còn chưa kể đến tập quán đốt nương làm rẫy của bà con dân tộc rất dễ gây cháy rừng, dẫn đến sự suy giảm loài, nguy cơ tuyệt chủng những loài động, thực vật quý hiếm...

Theo báo cáo của Công an tỉnh Yên Bái, từ năm 2010 đến nay, toàn tỉnh đã phát hiện, điều tra, xử lý tổng số 32 vụ (33 đối tượng) vi phạm pháp luật về bảo vệ động vật hoang dã. Trong đó, khởi tố hình sự 1 vụ (2 bị can), xử phạt vi phạm hành chính 31 vụ (31 đối tượng) với tổng số tiền là 155 triệu đồng, tiến hành cứu hộ và thả lại về rừng nhiều động vật hoang dã, quý hiếm...

Về thực vật (lâm sản), đã xử lý 98 vụ với 61 đối tượng vi phạm trong lĩnh vực lâm sản, thu giữ 74,79 m3 gỗ pơ mu; 7,71 m3 gỗ đinh trắc; 52,44 m3 gỗ rừng khác; xử phạt vi phạm hành chính 604 triệu đồng, tịch thu hàng có giá trị 1,289 tỷ đồng; khởi tố hình sự, chuyển truy tố 2 vụ (2 bị can) về tội hủy hoại rừng gây thiệt hại 5,1 ha rừng phòng hộ và 4,55 ha rừng sản xuất...

Để nâng cao hiệu quả trong công tác bảo vệ đa dạng sinh học, thiết nghĩ, các cấp, các ngành cần tăng cường hơn nữa công tác tuyên truyền về bảo vệ rừng, lợi ích của rừng mang lại nhằm nâng cao nhận thức cho người dân, đặc biệt là người dân vùng có rừng, các khu rừng đặc dụng.

Đại tá Phạm Ngọc Thắng - Phó giám đốc Công an tỉnh cho biết: “Trong thời gian tới, lực lượng công an sẽ tăng cường phối hợp với các cơ quan chức năng khác để kiểm soát, phát hiện và xử lý nghiêm minh các vụ vi phạm trong lĩnh vực quản lý rừng, bảo vệ rừng và quản lý lâm sản. Bằng thực tiễn và rà soát, lực lượng công an sẽ có những tham mưu, đề xuất với các cấp có thẩm quyền sửa đổi, bổ sung, kiện toàn khung pháp lý và chính sách về quản lý và bảo vệ các loài động thực vật hoang dã. Đảm bảo tính răn đe và nghiêm minh của pháp luật đối với các vi phạm.

Thiên Cầm