Ở Văn Yên cây quế đã hiện diện ở 27 xã, thị trấn của huyện, trong đó, quế có chất lượng tốt nhất với diện tích trên 25.000 ha tập trung ở các xã nằm ở khu vực hữu ngạn sông Hồng. Bởi vậy, ở vùng đất này chẳng thứ cây gì mang lại giá trị to lớn cho người dân như cây quế. Việc dựng vợ, làm nhà, mua sắm đồ đạc hay bất cứ nhà nào có công to, việc lớn đều từ tiền bán quế mà ra. Một cây quế to bán cả lá, cành, vỏ, thân cây được từ 2 - 3 triệu đồng, 1 ha quế bán rẻ cũng được vài trăm triệu đồng.

Ông Bàn Phúc Thanh, một hộ dân trồng quế lâu năm cho biết: “Cây quế khi thu hoạch không phải bỏ đi thứ gì, từ lá, thân gốc đều bán được cả. Không tính toán cụ thể, nhưng mỗi vụ quế gia đình tôi thu được không dưới 40 triệu đồng. Ở đây, từ tiền làm nhà hay mua sắm đồ đạc cũng từ quế mà ra”. Đặc biệt, từ năm 2010, khi có chỉ dẫn địa lý cho sản phẩm quế Văn Yên, thị trường quế ổn định, giá quế tăng cao gấp 2 - 3 lần những năm trước. Hàng năm, địa phương bán ra thị trường khoảng 9.000 tấn quế vỏ, 290 tấn tinh dầu quế cùng nhiều sản phẩm đa dạng liên quan đến quế, thu về cho người dân khoảng 540 tỷ đồng.

Thu nhập từ quế tăng từng năm đã góp phần làm thay đổi diện mạo nhiều vùng quê. Những năm qua, khai thác thế mạnh cây quế, huyện Văn Yên đã có nhiều giải pháp nâng cao chất lượng cũng như giá trị kinh tế cho người trồng quế.

Cùng với tìm thị trường tiêu thụ sản phẩm, huyện đã đưa ra nhiều cơ chế chính sách để khuyến khích các doanh nghiệp đến đầu tư xây dựng các cơ sở công nghiệp chế biến, thu mua, tiêu thụ sản phẩm từ vỏ quế, gỗ và cành lá quế; mở rộng hướng đầu tư phát triển thương hiệu quế Văn Yên; đa dạng các sản phẩm từ quế bằng việc tập trung phát triển công nghiệp chế biến sản phẩm từ cây quế.

Đặc biệt, huyện đã xây dựng thành công thương hiệu “Quế Văn Yên”, được cấp bằng bảo hộ quyền chỉ dẫn địa lý Văn Yên cho sản phẩm quế của 8 xã: Phong Dụ Thượng, Phong Dụ Hạ, Xuân Tầm, Châu Quế Hạ, Tân Hợp, Viễn Sơn, Đại Sơn, Mỏ Vàng với diện tích trên 15.000 ha.

Song song với công tác xác lập quyền đối với chỉ dẫn địa lý, công tác quản lý và phát triển chỉ dẫn địa lý Văn Yên cho sản phẩm quế cũng đã được chú trọng. Ngoài ra, UBND huyện đã xây dựng website để cập nhập các thông tin cần thiết về cây quế trên mạng Internet tại địa chỉ http://quevanyen.com.

Bên cạnh đó, để tiếp tục nâng cao uy tín của sản phẩm quế Văn Yên, giúp người tiêu dùng được sử dụng đích thực sản phẩm quế nổi tiếng, huyện đã xây dựng Đề án Bảo tồn nguồn giống quế có chất lượng tốt, hàm lượng tinh dầu cao như bảo tồn 90 cây giống ở 3 xã và 14 ha quế có đường kính 30 cm trở lên, chiều cao từ 15 mét trở lên ở 5 xã vùng quế là: Xuân Tầm, Đại Sơn, Viễn Sơn, Mỏ Vàng, Nà Hẩu, nhằm bảo tồn nguồn giống và phục vụ nhu cầu tham quan, du lịch sinh thái.

Ông Đinh Thế Cường - Phó phòng Kinh tế - Hạ tầng huyện Văn Yên cho biết: “Để nâng cao giá trị cho người trồng quế, huyện Văn Yên đã chỉ đạo các ngành, xã và vận động nhân dân tích cực đầu tư, mở rộng diện tích, nâng cao chất lượng cây quế. Đồng thời, đã xây dựng, quản lý và phát triển chỉ dẫn địa lý quế Văn Yên; phối hợp với FAO - AFD đăng ký chỉ dẫn địa lý quế Văn Yên sang Lào, Thái Lan và các nước châu Âu; thành lập Hội sản xuất, chế biến và kinh doanh quế Văn Yên để liên doanh, liên kết từ khâu trồng, khai thác, chế biến và bán quế, góp phần nâng cao giá trị sản phẩm quế Văn Yên. Huyện cũng tổ chức xúc tiến thương mại, tham gia các hội chợ trong nước và quốc tế quảng bá thương hiệu quế Văn Yên”.

Đặc biệt, cùng với đó để tăng cường quảng bá hình ảnh sản phẩm quế Văn Yên đến với bạn bè trong và ngoài nước, từ năm 2015, huyện Văn Yên đã tổ chức Lễ hội Quế Văn Yên. Trong khuôn khổ lễ hội diễn ra các hoạt động triển lãm giới thiệu, quảng bá sản phẩm cũng như nét đẹp đậm đà bản sắc văn hóa truyền thống của các dân tộc vùng quế Văn Yên với du khách trong và ngoài nước.

Qua đó, tạo điều kiện để các doanh nghiệp trong nước và quốc tế có cơ hội để giao lưu, trao đổi kinh nghiệm về trồng, chế biến và tiêu thụ sản phẩm quế, thúc đẩy liên kết từng bước nâng cao chuỗi giá trị sản phẩm quế; thu hút các nhà đầu tư chế biến sản phẩm quế có giá trị cao.

Lễ hội cũng là dịp, giới thiệu hình ảnh, tiềm năng thế mạnh của huyện Văn Yên, các nét đẹp văn hóa truyền thống của đồng bào các dân tộc vùng quế, đem đến cho mọi người hiểu biết sâu hơn về sản phẩm quế Văn Yên, văn hóa của người trồng quế. Điều đó, mở ra hướng phát triển cho quế Văn Yên và là tiền đề để thương hiệu quế Văn Yên được quảng bá rộng rãi ở thị trường trong và ngoài nước.

Văn Thông