>> Bài 1: Hạn chế trong chuỗi liên kết giá trị

>> Bài 2: Đột phá trong liên kết sản xuất

Từ những tồn tại đã nêu, vấn đề liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị là một xu hướng tất yếu trong sản xuất nông nghiệp hiện đại, không chỉ nâng cao giá trị thu nhập của người nông dân mà còn đưa sản xuất nông nghiệp một cách bền vững. Song, để thực hiện được, nhất thiết chúng ta phải thực hiện và đi theo những quy luật của kinh tế thị trường một cách nghiêm ngặt.

Rõ ràng, việc liên kết từ sản xuất đến tiêu thụ sản phẩm theo chuỗi giá trị có vai trò rất quan trọng và quyết định tính bền vững trong sản xuất nông nghiệp.

Qua thực trạng liên kết trong chuỗi giá trị sản xuất nông nghiệp đã khẳng định, doanh nghiệp có vai trò chủ đạo trong việc định hướng thị trường, quyết định đến tính bền vững của chuỗi liên kết. Sản xuất nông nghiệp bền vững nhất thiết phải sản xuất theo chuỗi giá trị. Đây không phải là vấn đề mới mà ngành nông nghiệp, các huyện, thị và bà con nông dân cũng đã làm.

Chúng ta cũng đã hình thành vùng sản xuất chuyên canh lúa, chè, sắn, quế, chăn nuôi... khá tốt nhưng sự liên kết và sản xuất theo chuỗi sản phẩm ở vùng chuyên canh còn nhỏ lẻ, manh mún. Với thực tế đang diễn ra cho thấy, nhu cầu liên kết ngày một đa dạng hơn. Vẫn biết, sự cạnh tranh trong cơ chế thị trường là phải có sản phẩm hàng hóa lớn, chất lượng tốt, giá cạnh tranh, giao hàng đúng hẹn. Nông dân Yên Bái có thể trồng hầu hết mọi nông sản, chăn nuôi đủ loại gia súc, gia cầm nhưng không thể tiêu thụ hết sản phẩm làm ra vì không có thị trường. Muốn thực hiện được điều này thì sản xuất nông hộ khó có thể đáp ứng được mà cần có sự liên kết. Làm sao chúng ta phải đưa những “nông dân nhỏ vào cánh đồng lớn”.

Nông dân liên kết bằng cách vào tổ hợp tác, hợp tác xã. Sản xuất trong cánh đồng lớn, vùng nguyên liệu lớn, trong tổ hợp tác, hợp tác xã, nông dân giảm ngày công lao động, giảm chi phí sản xuất do tất cả được cơ giới hóa.

Không chỉ vậy, nông dân còn được nâng cao trình độ sản xuất thông qua tập huấn, chia sẻ kinh nghiệm sản xuất. Bên cạnh đó, chúng ta tiếp tục vận động nông dân liên kết với doanh nghiệp nhằm tạo mối tiêu thụ trong chuỗi giá trị; đồng thời, loại bỏ khâu trung gian giữa người sản xuất và doanh nghiệp.

Hiện tại, trên địa bàn cũng đã có trên 160 doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp, trong đó, có khá nhiều doanh nghiệp và nông dân liên kết trong sản xuất mang lại hiệu quả cao. Chất kết dính giữa nông dân và doanh nghiệp chính là thông qua các hợp đồng, những cam kết, doanh nghiệp là người mua, nông dân là người bán sản phẩm.

Sự liên kết này tạo động lực cho hoạt động tập thể tạo những vùng chuyên canh lớn cam kết về chất lượng sản phẩm đầu vào, cung ứng vật tư phân bón, quản trị chuỗi, quản lý thương hiệu sản phẩm. Cũng đã đến lúc chúng ta cần khắt khe hơn với các doanh nghiệp sản xuất nông sản mà không có vùng nguyên liệu, nguyên liệu không ổn định, nguyên liệu kém chất lượng và công nghệ chế biến lạc hậu, không đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm.

Đối với các vùng nguyên liệu, chúng ta nên thành lập các hợp tác xã, tổ hợp tác, các nhóm hộ hay tổ chức sản xuất theo kiểu các nông trang theo quy trình chất lượng VietGAP.

Nông dân liên kết với nông dân, nông dân liên kết với doanh nghiệp tạo ra kênh phân phối mới của các tác nhân trong chuỗi giá trị, đáp ứng yêu cầu thị trường dựa trên trên nguyên tắc các bên tham gia bình đẳng, cùng có lợi. Tuy nhiên, để tạo sự phát triển ổn định, bền vững thì cần có sự liên kết của "4 nhà" (Nhà nước, nhà khoa học, nhà nông và nhà doanh nghiệp), đó là những mắt xích trong chuỗi sản xuất.

Theo ông  Trần Đức Lâm - Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, liên kết "4 nhà" là các điều kiện cần và đủ để xây dựng nền nông nghiệp hiện đại. Tuy nhiên, trong "4 nhà" thì nhà doanh nghiệp là mắt xích quan trọng nhất trong chuỗi liên kết. Vấn đề mấu chốt là, chúng ta phải tuyên truyền, vận động nông dân hiểu rõ về lợi ích khi tham gia liên kết với doanh nghiệp.

Bởi trên thực tế, có không ít sự liên kết giữa nông dân và doanh nghiệp đã "đứt gánh giữa đường", doanh nghiệp ký kết, cung ứng vật tư phân bón, giống cho nông dân nhưng đến khi thu hoạch nông dân lại bán cho doanh nghiệp khác hoặc bán ra thị trường tự do.

Bên cạnh đó, chúng ta cũng cần phải có các doanh nghiệp đủ tầm, đủ năng lực và tâm huyết để tham gia vào mô hình liên kết, đồng thời, cần có sự đóng góp công sức, trí tuệ của các nhà khoa học. Song song với đó, cần có những cơ chế, chính sách của Nhà nước và sự hỗ trợ ứng dụng tiến bộ khoa học, kỹ thuật cho năng suất cao, chất lượng tốt, giá thành sản phẩm hạ. Có cơ chế hỗ trợ thực hiện thu hoạch và bảo quản sau thu hoạch.

Yên Bái đã và đang thực hiện Đề án tái cơ cấu ngành nông nghiệp theo hướng nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững, cùng với đó là các chính sách hỗ trợ thúc đẩy sản xuất... sản xuất nông nghiệp đã có bước phát triển vượt bậc.

Để hiệu quả hơn nữa, thời gian tới, Yên Bái tiếp tục xây dựng thực hiện theo hướng nâng giá trị trong chuỗi sản phẩm bằng việc thực hiện các chính sách hỗ trợ xây dựng thương hiệu sản phẩm, các chứng nhận vệ sinh an toàn thực phẩm, cơ sở an toàn dịch bệnh, quảng bá thương hiệu và xúc tiến thương mại.

Song song với đó, tỉnh cũng đã ban hành một số cơ chế, chính sách thu hút đầu tư thông thoáng vào lĩnh vực nông nghiệp đó là cơ sở, là tiền đề cho phát triển sản xuất nông nghiệp hiệu quả, bền vững

Thanh Phúc