Cũng như các thành phần kinh tế khác, do ảnh hưởng của dịch Covid-19 và sự biến động của thị trường trong nước và thế giới, việc sản xuất, kinh doanh của các doanh nghiệp nói chung và các HTX nói riêng gặp không ít khó khăn, bất cập.
Song, dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo sâu sát, quyết liệt của Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh, sự nỗ lực, quyết tâm cao, khu vực kinh tế tập thể mà nòng cốt là các HTX tiếp tục duy trì ở mức tăng trưởng khá. Hết năm 2022, toàn tỉnh có 652 HTX; trong đó, lĩnh vực nông nghiệp 384 HTX; thương mại, dịch vụ 128 HTX; công nghiệp 96 HTX; xây dựng 18 HTX; 17 quỹ tín dụng nhân dân và 9 HTX giao thông vận tải; doanh thu bình quân đạt 2,1 tỷ đồng/HTX/năm; lợi nhuận bình quân 450 triệu đồng/HTX; thu nhập bình quân của người lao động đạt 63,6 triệu đồng/người/năm. Các HTX thu hút trên 32.193 thành viên; tỷ lệ HTX hoạt động hiệu quả đạt trên 61% (320 HTX).
Bên cạnh sự phát triển của các HTX thì tổ hợp tác (THT) cũng không ngừng lớn mạnh. Hiện, toàn tỉnh có 5.894 THT với gần 31.000 thành viên tham gia; doanh thu bình quân 350 triệu đồng/THT, lãi bình quân 100 triệu đồng/THT/năm.
Các HTX, THT đã có bước chuyển mình về cả lượng và chất, đóng góp quan trọng vào sự phát triển kinh tế - xã hội. Tính riêng năm 2022, các HTX đã đóng góp vào ngân sách Nhà nước trên 35 tỷ đồng - một con số không phải là lớn so với tiềm năng, thế mạnh của địa phương nhưng đó là sự nỗ lực rất lớn của các HTX.
Không chỉ vậy, các HTX, THT đã khai thác khá tốt thế mạnh của địa phương vào sản xuất, tạo ra các sản phẩm đặc trưng, có chất lượng phục vụ tiêu dùng nội địa và xuất khẩu. Trong Chương trình mỗi xã một sản phẩm (OCOP), Yên Bái có 109 chủ thể tham gia thì có đến 75 HTX, 1 THT và trên 80% sản phẩm OCOP là của các HTX. Kinh tế HTX góp phần vào việc cung ứng hàng hóa tiêu dùng nhằm ổn định giá cả thị trường, đóng góp tích cực vào tái cơ cấu nông nghiệp và XDNTM, giảm nghèo bền vững và ngày càng khẳng định vai trò quan trọng trong sự phát triển của nền kinh tế.
Cái được rõ nét hơn cả là, HTX đã thể hiện vai trò nòng cốt trong việc cung ứng dịch vụ đầu vào và tiêu thụ sản phẩm đầu ra cho thành viên và người dân, từng bước đáp ứng tốt hơn nhu cầu, lợi ích của các thành viên; tạo thêm việc làm và thu nhập cho thành viên và người lao động, góp phần đảm bảo an sinh xã hội và có những đóng góp quan trọng thúc đẩy kinh tế nông nghiệp, nông thôn của tỉnh phát triển.
Nhiều HTX xây dựng được thương hiệu sản phẩm tại thị trường quốc tế, sản lượng hàng hóa của các HTX ngày một tăng, chất lượng hàng hóa ngày càng tốt hơn, đáp ứng yêu cầu, điều kiện của các thị trường khác nhau, kể cả các thị trường khó tính.
Tiêu biểu như HTX Hưng Thành, HTX Dịch vụ tổng hợp Hồng Ca (Trấn Yên); HTX Dịch vụ tổng hợp Kiến Thuận (Văn Chấn); HTX Cường Chầm, HTX Thanh Yên (Yên Bình); HTX Thắng Lợi (Văn Yên).
Các HTX hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp đã thể hiện vai trò quan trọng trong ứng dụng, chuyển giao tiến bộ kỹ thuật vào sản xuất, thúc đẩy chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi; cung ứng các khâu dịch vụ, tạo điều kiện thuận lợi cho các hộ nông dân tiến hành sản xuất, gieo cấy, chăm sóc cây trồng, vật nuôi, đẩy mạnh chuyển đổi cơ cấu mùa vụ, cơ cấu cây trồng theo hướng sản xuất hàng hóa, góp phần tạo thêm nhiều việc làm mới, nâng cao thu thập và cải thiện đời sống vật chất, tinh thần của người dân nông thôn. Điển hình như: HTX Quế hồi Việt Nam, huyện Trấn Yên; HTX Thái Sơn, huyện Lục Yên; HTX Dịch vụ tổng hợp Thiên An, huyện Yên Bình; HTX nông nghiệp sạch T and D, HTX Nông nghiệp hữu cơ Mù Cang Chải, huyện Mù Cang Chải…
Hoạt động của một số THT đã góp phần hỗ trợ thúc đẩy kinh tế hộ phát triển, giải quyết việc làm, tăng thu nhập cho các tổ viên, giúp nhau xóa đói giảm nghèo, phát triển sản xuất và là tiền đề để phát triển HTX.
Trong vài năm gần đây, đã có khá nhiều HTX hoạt động trong lĩnh vực du lịch liên kết với nhau để cung cấp các sản phẩm có chất lượng cho du khách, tạo thu nhập, việc làm ổn định cho thành viên và người dân ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số như: HTX Du lịch sinh thái Hồ Thác Bà, HTX Thực phẩm sạch du lịch Bảo Ngọc, huyện Yên Bình; HTX Dịch vụ và du lịch Trạm Tấu, HTX Du lịch Cường Hải, huyện Trạm Tấu; HTX Du lịch Mù Cang Chải; HTX Nông nghiệp và du lịch Nà Hẩu, huyện Văn Yên; HTX Hoa Ban Trắng, HTX Du lịch Mường Lò, thị xã Nghĩa Lộ...
Sự đóng góp của HTX vào sự phát triển kinh tế - xã hội địa phương là không thể phủ nhận; tuy nhiên, chúng ta cũng cần thẳng thắn nhìn nhận các HTX vẫn còn những hạn chế cần khắc phục: số lượng nhiều, phát triển nhanh nhưng phần lớn quy mô nhỏ, sức cạnh tranh, khả năng huy động nguồn lực từ thị trường để đầu tư sản xuất, kinh doanh còn hạn chế, chất lượng sản phẩm còn thiếu sức cạnh tranh. Vẫn còn những HTX chưa có cơ sở vật chất, vốn điều lệ và vốn hoạt động thấp; việc ứng dụng chuyển đổi số trong công tác quản lý, tổ chức sản xuất, kinh doanh còn chưa nhiều...
Để HTX ngày càng phát triển mạnh hơn nữa, thực sự trở thành một trong những thành phần kinh tế quan trọng, tỉnh cần tiếp tục triển khai thực hiện nhóm chính sách ưu đãi hỗ trợ phát triển kinh tế tập thể theo Nghị quyết số 06 của HĐND tỉnh và các cơ chế, chính sách hỗ trợ trong đầu tư kết cấu hạ tầng, hỗ trợ phát triển nông - lâm nghiệp, thủy sản gắn với du lịch… Ưu tiên xây dựng các mô hình HTX gắn với chuỗi giá trị, sản phẩm chủ lực của tỉnh, Chương trình OCOP…
HTX phát triển cung ứng các dịch vụ, hình thành chuỗi giá trị từ sản xuất đến chế biến, tiêu thụ, bảo đảm lợi ích hợp pháp cho thành viên. Phát triển HTX bảo đảm nguyên tắc tự nguyện, xuất phát từ nhu cầu, lợi ích của người dân và tham gia liên kết; hợp tác đa dạng phát huy lợi thế tối đa vùng, miền. HTX phải là liên kết hộ nông dân, phát triển kinh tế tập thể; HTX không làm mất đi vai trò kinh tế hộ mà còn nâng đỡ, phát huy sức mạnh cho kinh tế hộ phát triển.
Tăng cường năng lực quản trị HTX theo hướng công khai, minh bạch, bồi dưỡng nâng cao trình độ, năng lực quản lý, kinh tế, thương mại, công nghệ cho thành viên, những người tham gia kinh tế tập thể, HTX. HTX đẩy mạnh chuyển đổi số, áp dụng công nghệ số vào sản xuất, kinh doanh hiệu quả, góp phần xây dựng Yên Bái phát triển nhanh và bền vững theo hướng "Xanh, hài hòa, bản sắc và hạnh phúc”.
Thanh Phúc
