Xã viên đã được đóng bảo hiểm xã hội, y tế, được lĩnh lương và chia lợi nhuận. HTX còn giải quyết công ăn việc làm cho hàng ngàn lao động nông thôn và nhiều HTX có doanh thu và nộp ngân sách Nhà nước lớn hơn cả doanh nghiệp được xếp vào hàng khá của tỉnh.        

Để đạt được những kết quả đáng khích lệ như hôm nay, ông Đào Duy Vượng - Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh cho biết: "Trong công cuộc đổi mới, nhất là từ khi chuyển đổi cơ chế bao cấp sang kinh tế thị trường, các HTX đã gặp không ít khó khăn. Nhiều HTX đã tự giải thể, một số ít chỉ tồn tại trên danh nghĩa và không ít HTX nằm bên bờ vực phá sản. Song, từ năm 1996 Luật HTX ra đời đã tạo hành lang pháp lý cho các hoạt động trong cơ chế thị trường; nhiều HTX đã mạnh dạn đổi mới hoạt động, đầu tư mở mang ngành nghề đã dần hồi sinh và có nhiều khởi sắc".

Hiện nay trên địa bàn toàn tỉnh đã chuyển đổi và thành lập mới 256 HTX hoạt động trong nhiều lĩnh vực. Năm 2006 mặc dù còn gặp nhiều khó khăn, với sự nỗ lực vươn lên của xã viên, các HTX hoạt động sản xuất kinh doanh ổn định và có bước phát triển. Doanh thu các HTX đạt 170 tỷ đồng, tăng 25% so cùng kỳ. Đáng mừng hơn là các HTX không chỉ tạo việc làm ổn định cho xã viên, mà còn nộp ngân sách Nhà nước được 5,263 tỷ đồng, một con số mà chỉ cách đây vài năm chẳng ai dám nghĩ tới. Những HTX nộp ngân sách cao phải kể đến: HTX khai thác vận chuyển đá Mông Sơn 1,732 tỷ đồng, HTX dịch vụ tổng hợp Tân Thịnh  435 triệu đồng, HTX chế biến chè Hương Lý 243 triệu đồng... Những đóng góp của HTX so với các thành phần kinh tế khác còn khiêm tốn, song nó có ý nghĩa xã hội rất lớn, góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế địa phương, thu hút lao động, tạo việc làm, xóa đói giảm nghèo trong nông nghiệp nông thôn. HTX đã thực sự trở thành bà đỡ cho bà con xã viên, nhân dân trong vùng chuyển dịch cơ cấu kinh tế cây trồng theo hướng hàng hóa. Đặc biệt là các quỹ tín dụng nhân dân đáp ứng nhu cầu vốn cho nhân dân, bà con xã viên, nhất là các hộ nghèo đầu tư cho sản xuất, mua giống cây trồng, vật nuôi.

HTX là nơi chắp cánh cho kinh tế hộ phát triển hiệu quả nhất trong giai đoạn hiện nay. HTX đã thu hút tạo việc làm thường xuyên cho 5.371 lao động, với mức thu nhập bình quân 700 ngàn đồng/người/tháng. Có nhiều HTX có mức thu nhập cao, trên 1 triệu đồng/người/tháng như: HTX khai thác đá Mông Sơn, HTX vận tải Yên Ninh, HTX vận tải Quyết Tiến, HTX Hoàng Thắng... Nhiều HTX đã tích cực trong chuyển giao công nghệ, đầu tư phân bón, giống cung ứng cho nông dân, góp phần vào chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi, tạo ra nhiều sản phẩm hàng hóa đáp ứng nhu cầu của nhân dân địa phương. Một điều đáng phấn khởi là trong hoạt động HTX năm 2006 đã có 92 HTX đóng bảo hiểm cho xã viên và người lao động.

Trong tổng số 256 HTX thì có 35 HTX sản xuất kinh doanh giỏi có doanh thu từ 1 đến 45 tỷ đồng. HTX sản xuất nông nghiệp đã làm tốt công tác cung ứng vật tư, cây con giống cho bà con xã viên, nâng cao năng suất cây trồng, vật nuôi. HTX trong lĩnh vực sản xuất công nghiệp luôn chiếm tỷ trọng lớn trong khối HTX, hoạt động ổn định và giải quyết việc làm cho nhiều lao động nông thôn. Cái mới trong các HTX là đã mạnh dạn đầu tư công nghệ mới, phát huy tốt nội lực, nâng cao chất lượng sản phẩm. Sản phẩm hàng hóa đã đủ sức cạnh tranh trên thị trường. Nội dung phương thức hoạt động đa dạng theo hướng đa ngành, đa nghề, kinh doanh tổng hợp, tạo mối liên kết giữa HTX với các doanh nghiệp và các thành phần kinh tế. Kinh tế HTX ở Yên Bái đang là thành phần kinh tế quan trọng, cùng với kinh tế nhà nước trở thành nền tảng vững chắc của nền kinh tế quốc dân.

Bên cạnh những kết quả đã đạt được, kinh tế HTX vẫn còn những hạn chế như: Phần lớn là HTX có quy mô nhỏ, nhiều HTX hoạt động đơn thuần mới chỉ là cung ứng dịch vụ cho nông dân. Năng lực, trình độ cán bộ HTX còn nhiều hạn chế, chưa bắt kịp với tiến trình hội nhập và mới chỉ có 40% chủ nhiệm HTX qua đào tạo. Thiếu vốn đầu tư sản xuất kinh doanh luôn là bài toán khó với không ít HTX. Trong khi ngân hàng thì thừa vốn nhưng HTX muốn vay lại không có tài sản thế chấp.

Hàng hóa của các HTX sản xuất ra thì nhiều, nhưng hầu hết không có thương hiệu, mà mới chỉ tiêu thụ qua khâu trung gian, làm giảm đáng kể lợi nhuận. Để kinh tế các HTX thực sự phát triển và phát huy hết vai trò của mình, thiết nghĩ cần đổi mới cách nghĩ, cách làm, đầu tư mở rộng ngành nghề; liên kết các HTX trong từng nội ngành, tạo ra khối lượng hàng hóa lớn, đồng thời xây dựng thương hiệu hàng hóa đủ sức cạnh tranh trên thị trường.

Thanh Phúc