Tiếng máy nghiền đao vang vọng khắp xóm, hòa trong không khí yên bình của một vùng quê sông Hồng. Mùi thơm của củ đao, quyện với hơi nước nóng từ các xưởng sản xuất miến, tạo nên một không gian đầy ấm cúng và quyến rũ. Tôi đến Quy Mông vào một buổi sáng mùa đông, lòng háo hức khám phá bí quyết làm nên những sợi miến dai ngon, mang đậm hương vị của vùng đất nơi đây.
Làng miến Quy Mông, nằm bên dòng sông Hồng, thuộc xã Quy Mông, huyện Trấn Yên, tỉnh Yên Bái, đã có lịch sử hơn 20 năm. Từ một nghề truyền thống đang dần bị mai một, miến đao Quy Mông ngày nay đã trở thành một thương hiệu nổi tiếng. Sản phẩm không chỉ được ưa chuộng trong nước mà còn vươn xa ra thế giới, trở thành một trong ba sản phẩm OCOP 3 sao của huyện Trấn Yên, đủ tiêu chuẩn xuất khẩu sang Anh quốc.
Chuyến thăm của tôi bắt đầu tại một xưởng sản xuất miến nhỏ của gia đình bà Lan, một trong những người thợ kỳ cựu với hơn 30 năm kinh nghiệm trong nghề. Những chiếc máy móc hiện đại thay thế các công đoạn thủ công trước đây, giúp gia đình bà giảm bớt lao động, tiết kiệm thời gian mà vẫn đảm bảo chất lượng sản phẩm. Mỗi công đoạn làm miến đều đòi hỏi sự tỉ mỉ, từ việc chọn lựa củ đao tươi ngon, rửa sạch, nghiền thành bột, đến việc phơi nắng và cắt thành sợi miến đều tăm tắp.
Dù có sự hỗ trợ từ máy móc, nhưng theo bà Lan, nghề làm miến vẫn giữ được nét tinh tế và hồn cốt của người dân Quy Mông. "Mỗi sợi miến tôi làm ra đều mang theo tâm huyết và tình yêu quê hương," bà Lan chia sẻ. Những người thợ như bà, dù có khó khăn, vẫn không bỏ nghề, vẫn kiên trì duy trì những giá trị truyền thống.
Tuy nhiên, nghề làm miến không phải lúc nào cũng thuận buồm xuôi gió. Trong năm 2024, bão số 3 đã tàn phá nghiêm trọng vùng nguyên liệu đao riềng, khiến hàng chục hecta đất trồng đao bị ngập úng. Nhiều hộ gia đình ở Quy Mông phải đối mặt với thiệt hại nặng nề. Trong những ngày sau bão, các xã viên của HTX Khởi nghiệp Xanh đã gấp rút họp bàn với chính quyền địa phương để tìm cách khôi phục lại sản xuất.
Làng miến Quy Mông vào vụ Tết.
Phó Chủ tịch xã Quy Mông, ông Phùng Tiến Hiển cho biết, xã đã vận động người dân cơ cấu lại cây trồng, chuyển sang trồng cây ngô ngắn ngày như một giải pháp tạm thời để khôi phục sản xuất. "Chúng tôi đã tổ chức các lớp tập huấn, hướng dẫn bà con áp dụng kỹ thuật canh tác mới để đảm bảo việc duy trì sản xuất trong điều kiện khó khăn. Dù thiệt hại là không nhỏ, nhưng chúng tôi vẫn giữ vững niềm tin vào nghề" - ông Hiển chia sẻ.
Nhờ những nỗ lực của chính quyền và sự đoàn kết của người dân, miến đao Quy Mông đã vượt qua giai đoạn khó khăn này. HTX Khởi nghiệp Xanh, nơi mà bà Nguyễn Thị Nga là một trong những người sáng lập, đã đóng một vai trò quan trọng trong việc khôi phục lại sản xuất. Bà Nga, với sự nhạy bén trong công việc, không chỉ giúp các thành viên trong HTX cải thiện chất lượng sản phẩm mà còn tìm kiếm các kênh tiêu thụ mới, giúp sản phẩm miến đao Quy Mông vươn ra thị trường quốc tế.
Được công nhận là sản phẩm OCOP 3 sao cấp tỉnh, miến đao Quy Mông đã được bán rộng rãi trên các sàn thương mại điện tử như Shopee, Lazada, và Voso.vn, giúp người dân nơi đây tiếp cận với thị trường ngoài tỉnh. Thậm chí, sản phẩm đã có mặt tại Anh Quốc, mở ra cơ hội xuất khẩu rộng lớn cho miến đao Quy Mông trong tương lai.
Trong khi đó, các hộ trồng đao riềng ở Quy Mông, với diện tích trồng lên đến 70 ha, vẫn kiên trì chăm sóc cây trồng của mình. Những cây đao riềng khỏe mạnh, tươi tốt được chăm sóc cẩn thận, nhằm đảm bảo chất lượng củ đao dùng để sản xuất miến. Mỗi năm, người dân thu hoạch khoảng 5.000 tấn củ, thu về khoảng 11 tỷ đồng, góp phần nâng cao đời sống và giảm tỷ lệ hộ nghèo trong xã.
Những con số này không chỉ phản ánh hiệu quả kinh tế của nghề trồng đao riềng và sản xuất miến mà còn cho thấy sự thành công của việc phát triển nghề truyền thống theo hướng bền vững. Mỗi sợi miến đều mang trong mình câu chuyện về sự kiên trì, sức mạnh đoàn kết và tinh thần vượt qua khó khăn của người dân Quy Mông.
Với những thành tựu đạt được, miến đao Quy Mông không chỉ là món ăn dân dã mà còn trở thành một biểu tượng của sự sáng tạo, cần cù và lòng quyết tâm của những người dân nơi đây. Nhìn những sợi miến trong bát, người ta không chỉ cảm nhận được hương vị ngọt ngào, dai ngon mà còn cảm nhận được tình yêu quê hương, những giọt mồ hôi, công sức của những người thợ miến Quy Mông.
Và dù trước mắt còn nhiều thử thách, nhưng với quyết tâm của người dân xã Quy Mông, tôi tin rằng miến đao Quy Mông sẽ ngày càng vươn xa, không chỉ giữ vững được thương hiệu trong nước mà còn phát triển mạnh mẽ trên thị trường quốc tế. Hương vị của miến Quy Mông sẽ mãi là hương vị quê hương, một hương vị vượt qua bao thử thách, thời gian và những cơn bão lớn.
Hoài Văn
