13 năm - một chặng đường XDNTM khá dài so với mặt bằng chung, song nhìn lại ngần ấy thời gian có thể thấy được Đảng bộ, chính quyền và nhân dân xã Nậm Khắt đã nỗ lực, kiên trì tới nhường nào để có được kết quả và diện mạo của hiện tại. Còn nhớ, những năm đầu tiên bắt tay vào XDNTM, Nậm Khắt có xuất phát điểm rất thấp.

Qua rà soát, xã mới chỉ đạt duy nhất 1/19 tiêu chí là tiêu chí số 19 về An ninh quốc phòng, trật tự xã hội theo Bộ tiêu chí xã NTM giai đoạn 2011 - 2015. Chưa kể, Nậm Khắt chỉ là một xã vùng cao, đặc biệt khó khăn của một huyện nghèo, cơ sở hạ tầng chưa phát triển, tồn tại nhiều hủ tục với lối sản xuất tự cung tự cấp, kéo theo cái đói, cái nghèo đeo đẳng đã bao đời tưởng chừng như chẳng thể nào thoát khỏi cái vòng luẩn quẩn đó. Rồi NTM hiện diện, mang đến những chính sách, kinh phí hỗ trợ đúng, trúng vào những gì Nậm Khắt đang thiếu và rất cần, từ việc xây dựng, cải tạo các công trình chung như điện, đường, trường, trạm cho tới sinh kế, đào tạo nghề… 

Nhiệm vụ của địa phương khi ấy là tập trung làm thế nào để người dân hiểu được mục đích, ý nghĩa của NTM, nghe, tin và làm theo định hướng, sự lãnh chỉ đạo của cấp ủy, chính quyền địa phương để thay đổi nhận thức và hành động, tích cực tham gia, đóng góp sức người, sức của. Chủ tịch Mặt trận Tổ quốc xã - Giàng A Trầu vẫn nhớ rõ những năm tháng đầu tiên khi đi tuyên truyền, vận động nhân dân về XDNTM.

 Ông Trầu chia sẻ: "Khi ấy, cán bộ xã chúng tôi thường xuyên xuống từng bản cùng ban chi ủy bản tham gia các cuộc họp chi bộ, họp bản để tuyên truyền về NTM cùng với các chủ trương, đường lối, chính sách, pháp luật của Đảng và Nhà nước cho nhân dân. Tư tưởng trông chờ, ỷ lại của người dân còn nặng nề lắm, chưa muốn đóng góp để XDNTM đâu. Hiểu được cách nghĩ của đồng bào, chúng tôi kiên trì tuyên truyền, vận động bằng nhiều cách, lúc thì mềm mỏng khi thì cứng rắn để họ hiểu rằng, trong XDNTM nhân dân là chủ thể, Nhà nước chỉ đóng vai trò định hướng, hỗ trợ chứ không làm thay; nhân dân được thụ hưởng những thành quả nhưng phải đi kèm với trách nhiệm”. Ở Nậm Khắt, các công trình, phần việc chung thực hiện đều được đưa ra cộng đồng thống nhất, dựa trên đề xuất của nhân dân, xuất phát nhu cầu và lợi ích của nhân dân, dần dần thì tạo sự đồng thuận và tích cực tham gia của nhân dân. Xã còn triển khai mô hình rất thiết thực, phù hợp với địa bàn vùng cao đó là "đảng viên phụ trách hộ gia đình”. Với mô hình này, từng đảng viên trong chi bộ được phân công phụ trách các nhóm hộ gia đình, phối hợp với già làng, người có uy tín, trưởng dòng họ thực hiện "cầm tay chỉ việc”, "nêu gương” và đồng hành cùng nhân dân tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực hiện các tiêu chí NTM.

Đề cao, coi trọng vai trò chủ thể của nhân dân cùng với thực hiện tốt cơ chế vận hành "6 dân” gồm "Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng”, Nậm Khắt đã huy động được sự tham gia và đồng thuận của nhân dân. Đồng bào tin, nghe và làm theo Đảng, thay đổi nhận thức trong tập quán sinh hoạt, loại bỏ các phong tục, tập quán không còn phù hợp, bảo đảm vệ sinh môi trường, sản xuất theo hướng chuyển từ tư duy sản xuất nông nghiệp sang tư duy kinh tế nông nghiệp…

Đến năm 2019, Nậm Khắt vươn mình mạnh mẽ, được huyện lựa chọn làm xã điểm trong XDNTM, được tập trung đầu tư, hỗ trợ thực hiện đồng bộ, mạnh mẽ các giải pháp nhằm giải quyết các tiêu chí khó. Năm 2021, xã hoàn thành 18/19 tiêu chí, chỉ cần hoàn thành công trình kéo đường điện bảo đảm an toàn cho 464 hộ dân là có thể chạm tới đích đến NTM. Tuy nhiên, trong khi Nhà nước đang đầu tư xây dựng công trình này thì có 2 sự kiện xảy ra khiến Nậm Khắt lỡ hẹn NTM, đó là thay đổi chuẩn nghèo đa chiều giai đoạn 2021 - 2025 và nâng cao các nội dung tiêu chí với Bộ tiêu chí xã NTM tỉnh Yên Bái giai đoạn 2021 - 2025. Theo Bộ tiêu chí mới, xã chỉ còn hoàn thành 14/19 tiêu chí. Chủ tịch UBND xã Nậm Khắt Thào A Phềnh bày tỏ: "Địa phương luôn xác định NTM là một nhiệm vụ chính trị cũng là cơ hội để người dân thay đổi toàn diện đời sống vật chất, tinh thần. Bởi vậy, chưa bao giờ hệ thống chính trị và nhân dân Nậm Khắt nản lòng. Xã tiếp tục tận dụng sự hỗ trợ, định hướng của Nhà nước để huy động, vận động nhân dân nâng cao chất lượng các tiêu chí, quyết tâmphát triển mạnh mẽ hơn nữa cả về kinh tế, văn hóa, xã hội và con người theo hướng xanh, hài hoà, bản sắc, hạnh phúc”.

Khoảng 300 lao động ở Nậm Khắt có thu nhập, việc làm ổn định từ các mô hình liên kết sản xuất của địa phương.

Quả thực, Nậm Khắt hôm nay đã sôi động và tràn đầy sức sống. Người dân chú tâm lo tính chuyện làm ăn, quan tâm tới giáo dục và hạnh phúc gia đình, từng bước vươn lên thoát nghèo và làm giàu chính đáng. 

Tự cung, tự cấp dần chìm vào quá khứ nhường chỗ cho tư duy và liên kết hàng hóa. Hiện, xã đã có mô hình liên kết sản xuất và tiêu thụ sản phẩm hoa hồng với sản lượng dự kiến/ngày từ 50.000 đến 80.000 bông; sản phẩm nấm hương có tem truy xuất nguồn gốc; sản phẩm mật ong được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng chỉ dẫn địa lý "Mật ong Mù Cang Chải”. Môi trường sống từng bước được bảo vệ, giữ gìn, không gian xanh xuất hiện ngày một nhiều. Khoảng 40% các tuyến đường ở Nậm Khắt đang được trồng cây xanh, trồng hoa, thảm cỏ. Rác thải sinh hoạt và nông nghiệp được thu gom, xử lý đúng cách. 8/8 bản đều đã có hương ước, quy ước cụ thể với sự tham gia của tất cả các hộ, cơ sở cam kết thực hiện đúng các quy định đối với môi trường. 

Nậm Khắt còn có 100% các tuyến đường được cứng hóa; trong đó, bê tông hoá chiếm 93% đối với đường liên bản, nội bản và 62% đối với đường ngõ xóm; 100% người dân được sử dụng điện thường xuyên, an toàn; tỷ lệ nhà kiên cố và bảo đảm 3 cứng đạt 80%; tỷ lệ nghèo đa chiều giảm còn 11,14%; thu nhập bình quân đầu người đạt 46,3 triệu đồng/người/năm; 89% hộ gia đình được công nhận danh hiệu "Gia đình văn hóa”; tình hình an ninh chính trị ổn định… Bà Thào Thị Nhà ở bản Hua Khắt tâm sự bằng tiếng Kinh lơ lớ: "Mấy ngày nay nghe dân bản bảo nhau xã mình được tỉnh công nhận đạt chuẩn NTM, mình thấy vui và tự hào lắm! Đời sống của bà con mình đã khác nhiều rồi và văn minh, văn hóa, khấm khá hơn trước. Ai trong bản mình cũng đều cảm thấy như thế đấy!”. 

Tất cả những gì đang hiện hữu cho thấy một Nậm Khắt đang phát triển về kinh tế, nếp sống đang văn minh, con người đang tiến bộ. Một diện mạo, sức sống NTM đích thực!

Hoài Anh