Trong thực tế, rất nhiều người không thể đi mãi một chiếc xe mô tô hay ô tô từ mới tinh đến khi hỏng nát. Bên cạnh đó, cũng có không ít người vì điều kiện kinh tế hay vì muôn vàn lý do khác nên đã mua một chiếc xe đã qua sử dụng về đi. Từ thực tế này mà Luật Giao thông đường bộ đã quy định rõ: "Phải tiến hành sang tên, đổi chủ phương tiện khi mua, bán, trao đổi, chuyển vùng"; nghị định của Chính phủ cũng có chế tài xử phạt.

Ngay tấm giấy đăng ký cũng ghi rõ: "Phải làm thủ tục khi mua bán trao đổi hay chuyển di chuyển". Mặt khác, phương tiện giao thông là vật tài sản có giá trị nên Luật Quản lý thuế cũng quy định phải chấp hành việc nộp một khoản trước bạ cho Nhà nước trước khi sang tên, đổi chủ phương tiện - đây được xem như một khoản phí để Nhà nước, pháp luật công nhận tài sản đó thuộc về công dân.

Trước đây, mỗi khi người dân mua bán một chiếc xe cũ đều đến cơ quan thuế để lấy tờ khai và chấp hành việc nộp tiền (số tiền bằng 5% giá trị chiếc xe trong thời điểm diễn ra mua bán). Tiếp đến là ra cơ quan công an để xin mẫu "Mua, bán, cho, tặng ô tô, xe máy" về khai báo để cơ quan công an làm thủ tục sang tên, đổi chủ. Hiện nay, các quy định của ngành công an vẫn vậy, phương pháp làm việc còn được cải tiến cho thông thoáng hơn, đỡ phiền hà hơn. Đối với việc nộp trước bạ, việc giao dịch với cơ quan thuế đã đơn giản hơn rất nhiều, mức nộp cũng giảm chỉ còn 1% giá trị chiếc xe. Vậy mà, rất ít người thực hiện quyền và nghĩa vụ là tiến hành sang tên, đổi chủ cho chiếc xe của mình.

Ông Hoàng Văn Diểm - Phó cục trưởng Cục Thuế tỉnh Yên Bái cho biết: "Việc sang tên, đổi chủ cho phương tiện giao thông khi có trao đổi là quy định bắt buộc của pháp luật. Như chúng ta đã biết, khoản trước bạ nộp cho Nhà nước là không đáng kể, chỉ vài chục nghìn đến vài trăm nghìn đồng, nhưng trong số cả nghìn chiếc xe được mua bán, trao đổi mỗi năm, rất ít trong số đó tiến hành làm thủ tục với cơ quan thuế và đương nhiên Nhà nước đã mất đi một khoản thu".

Ngoài việc thất thu như nói ở trên, việc quản lý phương tiện giao thông đối với cơ quan công an cũng gặp rất nhiều khó khăn. Chẳng hạn như cảnh sát giao thông chỉ cần phát hiện ra biển số xe vi phạm là biết ngay được địa chỉ của chủ chiếc xe, nhưng nhiều trường hợp, chiếc xe đó có biển ngoại tỉnh hoặc chiếc xe đó đã qua 5 - 6 lần mua bán trao tay, có khi cả chục lần rồi mới đến người đang đi mà chưa lần nào sang tên, đổi chủ thì cảnh sát giao thông cũng chỉ biết bó tay, nếu việc vi phạm đó là không đặc biệt nghiêm trọng hoặc không liên quan đến những vụ án hình sự.

Cách đây mấy năm, một người điều khiển chiếc xe máy Simson bị tai nạn dẫn đến tử vong trên Quốc lộ 37, thuộc địa phận xã Hưng Thịnh (Trấn Yên), do anh ta không có giấy tờ tùy thân mà chỉ có mỗi tờ giấy đăng ký xe nên những người có trách nhiệm chỉ biết truy tìm tung tích nạn nhân thông qua giấy đăng ký xe. Thật không may, chiếc xe đó đã qua 6 lần mua bán, qua 3 tỉnh thành, có người đã chết, có người chuyển nhà đi một tỉnh tận Tây Nguyên... mà không lần nào sang tên đổi chủ.

Vậy là cứ phải truy tìm theo phương pháp loại trừ dần, cuối cùng sau 4 ngày tìm kiếm, thật bất ngờ, nạn nhân là môt người trong huyện, nhà cách đó hơn chục cây số. Không thể đợi đến ngày tìm được người nhà, những người có liên quan đã tổ chức an táng cho nạn nhân xấu số. Câu chuyện trên đây chỉ là hy hữu, còn biết bao sự việc lằng nhằng, phức tạp cho khổ chủ khi không chịu sang tên đổi chủ cho chiếc xe của mình, đặc biệt là những vụ việc liên quan đến pháp luật.

Tâm lý "sang tên làm gì, biết đâu nay mai lại bán", "để biển thành phố đi cho nó oai" và những quy định như: không hạn chế một người đứng tên nhiều phương tiện giao thông... đang khiến cho việc sang tên đổi chủ phương tiện giao thông khi diễn ra trao đổi trở nên khó thực hiện. Và như vậy, Nhà nước thất thu ngân sách, công an khó quản lý cùng biết bao câu chuyện khác.

* Nhằm đổi mới, nâng cao chất lượng công tác tuyên truyền công tác thu ngân sách nói chung và Luật Quản lý thuế nói riêng, vừa qua, Cục Thuế tỉnh và Chi hội Nhà báo cơ quan thường trú Thông tấn xã Việt Nam tại Yên Bái đã tổ chức buổi tọa đàm "Đổi mới, nâng cao chất lượng công tác tuyên truyền về thuế trên các phương tiện báo chí". Tại buổi tọa đàm, nhiều vấn đề trong công tác tuyên truyền về thuế, Luật Quản lý thuế và Dự luật Thuế thu nhập cá nhân đã được trình bày và giải đáp, trong đó có những nội dung như: đổi mới công tác thu ngân sách, cải cách thủ tục hành chính, giao dịch "một cửa" ở cơ quan thuế, chống thất thu, nợ đọng thuế... Các đại biểu cũng có nhiều ý kiến, bàn giải pháp nâng cao chất lượng công tác tuyên truyền về thuế trên các phương tiện thông tin đại chúng. Những năm qua công tác tuyên truyền được ngành thuế đặc biệt quan tâm, việc tổ chức tọa đàm nhằm giúp các cơ quan báo chí nắm rõ hơn về công tác thu ngân sách nói chung và các luật thuế mới nói riêng, nhằm đổi mới nâng cao chất lượng tuyên truyền về thuế trên các phương tiện thông tin đại chúng.

Lê Phiên