Đồng thờ do đất đai Yên Bái có hàm lượng mùn khá lớn, vì vậy phù hợp các loại cây ăn quả nhiệt đới và á nhiệt đới. Trong đó, vùng thấp phát triển tốt các loại cây ăn quả có múi, có cùi như: cam quýt, bưởi, vải nhãn, xoài… Vùng cao trên 600m thích hợp các loại cây á nhiệt đới như: đào, lê, mận, táo. Đặc biệt, cây sơn tra đã và đang được khách hàng ưa chuộng dùng làm nước giải khát, rượu vang và thuốc điều trị bệnh.

Tỉnh Yên Bái trong 15 năm qua, cây ăn quả ngày càng được mở rộng cả về diện tích và nâng cao giá trị sản phẩm. Năm 1993, diện tích cây ăn quả chỉ có 2.400ha với sản lượng 16 nghìn 500 tấn giá trị sản phẩm đạt 30 tỷ đồng thì đến năm 2007 toàn tỉnh đã có 9.000ha với sản lượng trên 38 nghìn tấn đạt giá trị sản phẩm gần 150 tỷ đồng. Như vậy, qua 15 năm đã tăng 6.600 ha với giá trị trên 100 tỷ đồng. Đạt được kết quả trên, ngoài sự quan tâm của tỉnh, các cấp, các ngành và sự hưởng ứng của bà con nông dân, người làm vườn còn có sự đóng góp đáng kể của công tác khuyến nông trên các phương tiện thông tin, tập huấn kỹ thuật và xây dựng mô hình “Cải tạo vườn tạp, giống cây đem trồng đảm bảo chất lượng và phù hợp điều kiện sinh thái từng vùng”.

Tuy giá trị kinh tế chưa cao, song những năm gần đây sản lượng cây ăn quả đã góp phần cải thiện đời sống nhân dân và từng bước đáp ứng nhu cầu sử dụng hoa quả tươi ngày càng cao của xã hội. Không những thế còn xuất khẩu ra tỉnh bạn và nước ngoài. Từ phong trào trồng cây ăn quả đã xuất hiện nhiều hộ gia đình có thu nhập hàng vài chục triệu đồng, cuộc sống ngày càng ổn định và khá giả, xây được nhà cửa khang trang có đầy đủ tiện nghi như tivi, tủ lạnh, xe máy, điện thoại, nuôi dạy con cái học giỏi, thành đạt...

Điển hình là hộ ông Ma Văn Nhừng, dân tộc Tày ở, xã Minh Xuân (huyện Lục Yên) có trên 100 gốc hồng không hạt, mỗi năm thu trên 3 tấn quả, lãi hàng năm trên 30 triệu đồng; ông Phạm Thế Cầu - cựu chiến binh xã Văn Tiến (huyện Trấn Yên) với mô hình trồng cây ăn quả tổng hợp: xoài, nhãn, vải, chanh tứ thời và cung ứng bán giống mỗi năm thu được gần 80 triệu đồng; ông Bùi Văn Địch xã Tân Thịnh (thành phố Yên Bái) với diện tích gần 3 ha trồng bưởi Đại Minh, vải Thanh Hà… kết hợp mô hình VACR mỗi năm thu gần 100 triệu đồng. Đặc biệt là trang trại ông Đỗ Như Hảo ở xã Minh Bảo (thành phố Yên Bái) với diện tích 10ha có 3.000 gốc vải thiều kết hợp với chăn nuôi gà vịt, cá và trồng rừng lâm nghiệp đã nâng tổng thu nhập mỗi năm trên 200 triệu đồng, trong đó nguồn thu từ cây ăn quả gần 100 triệu và chính nơi đây đã tạo cảnh quan du lịch sinh thái.

Nhằm phát triển vùng cây ăn quả trong những năm tới, tỉnh Yên Bái đã ban hành một số chính sách khuyến khích phát triển sản xuất nông lâm nghiệp. Trong đó, hỗ trợ, phục tráng và phát triển cây ăn quả đặc sản theo các vùng sinh thái như: bưởi Đại Minh (huyện Yên Bình); hồng không hạt Lục Yên; cam quýt Văn Chấn và Lục Yên; nhãn vải vùng phía bắc huyện Văn Yên và vùng trong của huyện Văn Chấn…

Hy vọng rằng, năm 2008 và những năm tiếp theo với sự hỗ trợ của tỉnh và các ban ngành, cùng sự nỗ lực của nông dân trong tương lai cây ăn quả sẽ trở thành cây có ý nghĩa chiến lược trong nền nông nghiệp tỉnh nhà, góp phần nâng cao thu nhập cho đời sống người làm vườn và sự tăng trưởng kinh tế nông lâm nghiệp, tạo một nền nông lâm nghiệp phát triển ổn định và bền vững khi nước ta đã hội nhập kinh tế thế giới.

Nguyễn Sơn