Đối với nước ta, kinh tế trang trại được thừa nhận và có điều kiện phát triển từ sau Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VI, Nghị quyết 10 của Bộ Chính trị, Nghị quyết T.Ư6 (khóa VI), Luật Đất đai, khi hộ nông dân được công nhận là một đơn vị kinh tế tự chủ, được giao quyền sử dụng ổn định, lâu dài. Hiện nay cả nước có 11 vạn trang trại theo tiêu chí của Bộ Nông nghiệp & Phát triển nông thôn.

Nhận thức đúng đắn tầm quan trọng và xu thế tất yếu của kinh tế trang trại trong nông nghiệp, năm 1993, Ban chấp hành Đảng bộ tỉnh đã ra Nghị quyết số 03 “Về tiếp tục đổi mới và phát triển nông lâm nghiệp, xây dựng nông thôn mới” trong đó, đề cập tới việc phát triển mạnh kinh tế trang trại. Với chủ trương trên, kinh tế trang trại gia đình tỉnh Yên Bái hình thành và phát triển mạnh, dựa trên nền tảng kinh tế hộ, sản phẩm sản xuất ra để tiêu dùng, phần còn thừa đưa ra thị trường tiêu thụ nên tỷ trọng hàng hóa thấp.

Điều tra năm 1998, toàn tỉnh có 7.252 trang trại, trong đó 99% là trang trại gia đình, 80% đất trang trại là đất lâm nghiệp, 89% chủ trang trại là nông dân. Bình quân diện tích một trang trại có 3,1 ha và 2,8 lao động. Như vậy, phát triển trang trại gia đình ở Yên Bái là đúng hướng, tập trung vào khai thác đất lâm nghiệp, quy mô phù hợp với khả năng quản lý và nguồn vốn có thể huy động được.

Việc tổ chức thực hiện Nghị quyết của Tỉnh ủy về quy hoạch, điều chỉnh đất đai ở vùng cao còn nhiều nan giải; ở vùng thấp đất đai đã có chủ và quỹ đất dự trữ không có, trong khi đó lại chưa hoàn chỉnh cơ chế, chính sách về tích tụ đất đai, nên việc xây dựng các trang trại đạt tiêu chí của Bộ Nông nghiệp &PTNT là rất khó khăn.

Yên Bái thuộc diện tỉnh nghèo, mục tiêu xóa đói, giảm nghèo là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của Đảng bộ, đòi hỏi phải có sự nỗ lực rất cao của Đảng bộ và nhân dân các dân tộc mới đạt được. Việc phát triển kinh tế trang trại gia đình là một hướng đi và giải pháp quan trọng để thực hiện chương trình xóa đói giảm nghèo ở vùng đồng bào dân tộc và vùng khó khăn.

Phát triển kinh tế trang trại gia đình sẽ tạo điều kiện cho các hộ ứng dụng tiến bộ kỹ thuật vào sản xuất, chuyển dần sang sản xuất hàng hóa, góp phần hình thành và mở rộng các vùng sản xuất hàng hóa tập trung, với khối lượng và chất lượng sản phẩm cao (chè, gỗ rừng trồng, cây ăn quả, dược liệu, chăn nuôi đại gia súc...) phục vụ công nghiệp chế biến. Từ đó có điều kiện xây dựng cơ sở hạ tầng, nâng cao trình độ dân trí, thực hiện xã hội hóa các lĩnh vực văn hóa, y tế, giáo dục và là tiền đề, điều kiện để thực hiện CNH-HĐH nông nghiệp, nông thôn.

Thực tiễn thế giới cho thấy, các nước rất quan tâm phát triển trang trại gia đình với quy mô thích hợp, chú trọng hiệu quả kinh tế. Hiện nay ở Mỹ kinh tế trang trại gia đình chiếm 65% diện tích đất, 70% giá trị nông sản sản xuất mỗi năm; quy mô trang trại của Thái Lan là 4,5 ha, Ấn Độ 2 ha, Đài Loan 1,2ha…nhưng hiệu quả kinh tế rất cao. Năm 2008, Chính phủ cho phép Ngân hàng Chính sách xã hội Việt Nam giành khoảng 4000 tỷ đồng để Hiệp hội Doanh nghiệp và Trang trại Việt Nam tín chấp cho các hộ vùng II, III vay với lãi suất ưu đãi phát triển kinh tế theo hướng trang trại (mỗi hộ không quá 100 triệu đồng), nguồn vốn này mỗi năm sẽ được tăng lên. Đây là cơ hội thuận lợi để các địa phương trong tỉnh phối hợp với Hiệp hội giúp các hộ vùng khó khăn xây dựng dự án phát triển kinh tế trang trại.

Trong những năm tới, một mặt tạo điều kiện để các trang trại đang cận với tiêu chí của Bộ Nông nghiệp & PTNT đạt được tiêu chí; mặt khác tiếp tục xác định trang trại gia đình vẫn là hình thức phù hợp và cần được tiếp tục khuyến khích phát triển. Khi công nghiệp và dịch vụ phát triển sẽ hút một lực lượng lớn lao động nông nghiệp sang, các chủ trang trại nhỏ sẽ hướng vào lao động công nghiệp và dịch vụ, việc chuyển nhượng trang trại mà thực chất là chuyển nhượng đất đai sẽ được thực hiện và ra đời các trang trại quy mô lớn, có tỷ suất hàng hoá cao.

Từ đó, các chủ trang trại tập trung được vốn,  kỹ thuật, gắn sản xuất với chế biến và thị trường tiêu thụ sản phẩm, khắc phục được tình trạng bán sản phẩm thô, hiệu quả kinh tế thấp như hiện nay.

   Trần Thi