Nguyễn Ngọc Bắc, một hộ trong thôn nhớ lại, những năm trước đây mặc dù đất đai rộng nhưng người trong thôn chỉ tập trung đi phát rừng trồng lúa nương. Mỗi hộ một vụ trồng tới vài chục kilôgam lúa giống mà vẫn không đủ ăn. Cuộc sống của các hộ dân trong thôn chỉ thay đổi thực sự khi đưa cây sắn giống mới vào trồng, đồng thời biết áp dụng khoa học kỹ thuật để tăng năng suất, giá trị canh tác trên từng ha sắn.

Đưa chúng tôi đi thăm những đồi sắn xanh ngút ngàn, nhưng khác biệt  đối với những nơi khác đó là phía dưới chân mỗi nương sắn của người dân thôn Cầu Cao được trồng một hàng cỏ voi hay cỏ Bacxibađun, trong nương sắn, cứ cách  từ 5 đến 7 mét lại có một hàng cây cốt khí, trên đỉnh đồi được trồng keo. Anh Bắc giải thích: việc trồng cỏ ở chân đồi và trồng cây cốt khí trong nương vừa có tác dụng tăng độ ẩm cho đất, vừa tránh bị rửa trôi và bạc mầu đất.

Để một ha đất  canh tác đem lại gia trị cao, người dân Cầu Cao đã áp dụng công thức: sắn + lạc. Một ha đất trồng 1 vạn gốc sắn, sắn mới trồng thì cấy xen canh 25 kg lạc giống. Khi cây sắn được vài tháng tuổi, cao ngang thắt lưng là lạc đã cho thu hoạch. Vì vậy, mỗi năm trung bình 1 hecta đất cho thu hoạch 30 tấn sắn và với giá 1 ngàn 500 đồng, từ sắn, đã cho thu nhập là 45 triệu đồng; 25 kg lạc giống cho thu 6 tạ lạc nhân, với giá 15.000 đồng, cho thu 9 triệu đồng. Tổng thu lạc và sắn 1 ha khoảng 55 triệu đồng, trừ mọi chi phí: công xá, phân… mỗi năm 1 ha cho lời khoảng 25 triệu đồng. Đó là chưa kể việc trồng cỏ chân đồi sắn vừa có tác dụng giữ đất, vừa là nguồn thức ăn nuôi trâu, bò, cá. Tất nhiên, để có thu nhập như vậy, cùng với kiến thức, sự đầu tư yêu cầu người dân phải thực sự chăm chỉ, lăn lộn với đất.

Sau vài vụ áp dụng mô hình canh tác bền vững trên đất đồi mà năng suất và sản lượng sắn ở Cầu Cao luôn ổn đinh, giá trị kinh tế trên một hecta từ đó cũng được nâng lên. Đến nay, với 78 hộ và 100 ha sắn,  số hộ khá, giàu trong thôn đạt tới 60%, số hộ đói nghèo chỉ còn 4 hộ, phần lớn đều do hoàn cảnh éo le. Trong thôn, hầu như gia đình nào cũng mua được các trang thiết bị phục vụ đời sống vật chất và tinh thần như: xe máy, ti vi, tủ lạnh, điện thoại…Nhiều hộ với 4 – 5 ha đất, sau khi trừ mọi chi phí đã có thu nhập trên dưới 100 triệu đồng/năm như hộ gia đình ông Trần Văn Đoàn, Trần Văn Đẳng, Trần Xuân Thảo… 

Sắn là một loại cây canh tác quen thuộc đối với nông dân, nhưng để cây sắn đem lại hiệu quả kinh tế cao, đảm bảo tính lâu dài mới là vấn đề cần quan tâm. Mô hình canh tác ở Cầu Cao đáng để nhiều thôn, bản ở Văn Yên học tập và nhân rộng.

Nguyễn Đình