Trong gói 5 giải pháp cấp bách mà Chính phủ vừa đề ra để ngăn chặn suy giảm kinh tế thì đẩy mạnh xuất khẩu đứng ở vị trí đầu tiên.

Xuất khẩu: đối diện khó khăn

Theo Bộ Công thương, tại thời điểm này so với tháng 9, giá các mặt hàng xuất khẩu chủ lực đã giảm mạnh, như giá gạo giảm khoảng 30%, cà phê giảm 20%, cao su giảm 30%, dầu thô giảm 40%.

Nếu so với các tháng giữa năm thì giá những mặt hàng chủ lực này đã giảm 50% - 60%... Kim ngạch xuất khẩu cũng liên tục giảm trong 4 tháng qua: tháng 7 đạt 6,55 tỷ USD, tháng 8 còn hơn 6 tỷ, tháng 9 rớt xuống 5,27 tỷ USD và đến tháng 11, giá trị xuất khẩu chạm “đáy”: 4,8 tỷ USD.

Hiện xuất khẩu đang gặp phải nhiều khó khăn từ thị trường nhập khẩu do ảnh hưởng của khủng hoảng kinh tế thế giới.

Với tình hình này, theo Thứ trưởng Bộ Công thương Lê Dương Quang, dự kiến xuất khẩu cả năm 2008 chỉ đạt khoảng 63,5 tỷ USD (ước trước đó là 65 tỷ USD), tăng khoảng 30% so với năm 2007.

“Tính chung, xuất khẩu cả năm 2008 vẫn tăng cao so với cùng kỳ là vì các tháng đầu và giữa năm 2008 có nhiều thuận lợi: xuất khẩu tăng cao do sản xuất kinh doanh trong nước liên tục tăng trưởng trong những năm qua; thực hiện tốt các giải pháp về mở rộng thị trường, khuyến khích xuất khẩu, và đặc biệt là lợi thế về giá xuất khẩu tăng”, ông Quang phân tích.

Tuy nhiên, do ảnh hưởng của suy thoái kinh tế toàn cầu, “hệ lụy” của những khó khăn trên sẽ rơi vào năm 2009 và sẽ trở thành “điểm trũng” của xuất khẩu trong những năm qua. Theo chỉ tiêu Quốc hội đề ra, tốc độ tăng trưởng xuất khẩu năm 2009 đạt 13% (tương đương kim ngạch đạt khoảng 72 tỷ USD) nhưng dù mục tiêu đã thấp như vậy cũng khó đạt.

Đặc biệt, hàng hóa của Việt Nam phải cạnh tranh khốc liệt hơn nữa với hàng hóa cùng chủng loại của các nước châu Á như nông sản, thủy sản, dệt may, giày dép, điện tử trong bối cảnh nhu cầu nhập khẩu tại các thị trường chủ lực có xu hướng giảm. Các nhà nhập khẩu khó khăn trong việc tiếp cận nguồn vốn vay để nhập khẩu hàng hóa.

Một khó khăn nữa cũng được Thứ trưởng Lê Dương Quang chỉ rõ, đó là thuận lợi về giá sẽ không còn, mà giá xuất khẩu năm 2009 sẽ rất giảm, do nhu cầu nhập khẩu và khả năng thanh toán của các thị trường giảm.

Xuất khẩu những mặt hàng nông lâm thủy sản (cà phê, hạt tiêu, đồ gỗ, thủy sản…), khoáng sản đã được lợi thế về giá trong năm 2008 sẽ giảm sút mạnh về giá trị trong năm 2009 (khoảng 30% - 40%) gây ảnh hưởng trực tiếp đến chỉ tiêu tăng trưởng xuất khẩu.

Trong khi đó, năng lực sản xuất nhiều mặt hàng nông sản, khoáng sản đã đến “ngưỡng”, khó có khả năng tăng trưởng như lúa gạo, cà phê, cao su, dầu thô, than… Đặc biệt, lượng dầu thô xuất khẩu năm 2009 sẽ giảm 3,3 - 4 triệu tấn do phục vụ Nhà máy Lọc dầu Dung Quất.

Tạo mọi điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp xuất khẩu

Bộ Công thương đề nghị tiếp tục nghiên cứu giảm lãi suất cơ bản trong tháng 12 và điều chỉnh lãi suất phù hợp với diễn biến thị trường trong năm 2009.

Tạm thời không áp dụng thuế nhập khẩu (thay cho việc tạm cho nợ thuế 275 ngày) các mặt hàng nguyên liệu, đầu vào cho sản xuất hàng xuất khẩu như hạt nhựa, nguyên liệu thủy sản, điều… được xem là biện pháp quan trọng tạo điều kiện cho doanh nghiệp giảm chi phí sản xuất, tăng năng lực cạnh tranh của hàng hóa.

Trước mắt, Bộ Công thương kiến nghị xem xét lùi thời hạn thu thuế xuất khẩu đối với sản phẩm gỗ xuất khẩu được sản xuất từ nguyên liệu gỗ nhập khẩu và tiến tới loại bỏ thuế xuất khẩu này.

Đồng thời, bổ sung danh mục mặt hàng và lĩnh vực được vay vốn đầu tư sản xuất gồm: gạo, dệt may, giày dép, sản phẩm nhựa, xe đạp và phụ tùng, cao su, nhóm hàng cơ khí, sắt thép, các sản phẩm từ gang thép, vật liệu xây dựng và túi xách, va li, ô dù.

Thứ trưởng Bộ KH-ĐT Cao Viết Sinh cũng cho biết, Chính phủ đặc biệt ưu tiên các giải pháp đẩy mạnh xuất khẩu, vì xuất khẩu chiếm tới 60% GDP của đất nước. Ngay trong tháng 12 này và các tháng đầu năm 2009, Chính phủ yêu cầu đẩy mạnh sản xuất các mặt hàng, nhất là các mặt hàng xuất khẩu có kim ngạch lớn, có khả năng tăng trưởng cao như các sản phẩm chế biến, dệt may, giày dép, đồ gỗ, sản phẩm nhựa, đồng thời rà soát các mặt hàng có khả năng sản xuất nhưng không hoặc chưa bị hạn chế về thị trường để tranh thủ xuất khẩu.

Chính phủ cũng chỉ đạo điều chỉnh cơ cấu sản xuất và nhập khẩu các sản phẩm chủ yếu (than, thép, xi măng…) ở mức hợp lý và điều chỉnh một số thuế xuất, nhập khẩu để hỗ trợ tiêu thụ, giảm tồn kho.

Hiện Chính phủ đã giao Bộ Công thương cấp bách xây dựng đề án chi tiết về đẩy mạnh xuất khẩu, theo tinh thần tạo mọi điều kiện thông thoáng cho doanh nghiệp xuất khẩu, nhất là về thủ tục hải quan, cơ chế thuế…

(Theo SGGP)